Άλλαι Τέχναι

Ο Neil Harbisson είναι καλλιτέχνης –με σπουδές στη μουσική και αργότερα στις καλές τέχνες- με βάση τη Νέα Υόρκη, που πάσχει από αχρωματοψία, με αποτέλεσμα μέχρι το 2004 να βλέπει τον κόσμο μόνο μέσα από την κλίμακα του γκρι. Σήμερα είναι το πρώτο επίσημα δηλωμένο cyborg.

Ως cyborg αναφέρεται κάθε οργανισμός που αποτελείται από έμβια και τεχνολογικά σκέλη. Δεν υπάρχει ελληνικός όρος για τη λέξη cyborg και αν το αναζητήσετε στην Google, θα βρείτε την εξής μυστήρια περιγραφή στο ελληνικό Wikipedia:

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όταν ο Harbisson αποφάσισε να φοιτήσει στη σχολή Kαλών Tεχνών, χρειάστηκε ειδική άδεια για να μπορεί να παραδίδει ζωγραφικά έργα στην κλίμακα του γκρι, στις αποχρώσεις δηλαδή που έβλεπε. Η ζωή του ήταν προσαρμοσμένη στην ιδιαιτερότητά του και ο ίδιος δηλώνει πως εκείνη την εποχή, ακόμη και τα ρούχα του προτιμούσε να είναι ασπρόμαυρα και γκρι, ώστε να μην κυκλοφορεί «αταίριαστα» ντυμένος.

Όμως, το 2003, με αφορμή μια πανεπιστημιακή ομιλία που παρακολούθησε, ζήτησε από έναν ειδικό στα cybernetics να συνεργαστούν. Η συνεργασία τους αφορούσε τη δημιουργία ενός αισθητήρα που θα φορούσε ο Harbisson και θα μετέτρεπε τις χρωματικές συχνότητες που έβλεπε σε ηχητικές. Έτσι, κάθε χρώμα θα μεταφραζόταν σε έναν ήχο και ο Harbisson, ακούγοντάς τον, θα είχε μια εναλλακτική προσέγγιση των χρωμάτων, όπως και έγινε, αφού στη συνέχεια ο καλλιτέχνης απομνημόνευσε τον ήχο του κάθε χρώματος και άρχισε να χρησιμοποιεί τη συσκευή. Κάθε τι που έβλεπε είχε τον δικό του ήχο, ενώ υπήρχαν συσχετίσεις μεταξύ των ήχων, δηλαδή των αποχρώσεων που αντίκριζε και μέχρι τότε δεν μπορούσε να αντιληφθεί. Στα επόμενα χρόνια, δύο νέοι συνεργάτες βελτίωσαν τον αισθητήρα: o ένας τον αναβάθμισε έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται μικροτόνους χρώματος και να αυξομειώνει την ένταση των παραγόμενων ήχων ανάλογα με τον κορεσμό των χρωμάτων που «έβλεπε», ενώ ο δεύτερος μίκρυνε το chip.

Λίγο καιρό αργότερα, ο Harbisson αποφάσισε να εμφυτεύσει μόνιμα τον αισθητήρα στο σώμα του, αλλά όπως είναι φυσικό συνάντησε κωλύματα από την Επιτροπή Βιοηθικής. Παρόλ’ αυτά, προχώρησε με την εμφύτευση κρυφά, διατηρώντας την ανωνυμία των γιατρών του. Το chip ενσωματώθηκε στο πίσω μέρος του κρανίου του και από εκείνο το σημείο τώρα, προεξέχει ένα καλώδιο που καταλήγει σε έναν αισθητήρα στο μέτωπό του. Ο αισθητήρας καταγράφει ό,τι βρίσκεται μπροστά του και αυτή η πληροφορία μετατρέπεται σε ακουστικές ώσεις στο κρανίο του. Το λες και τρελό.

Διάφορα περιστατικά έχουν διαδραματιστεί μέχρι να γίνει αποδεκτή η κεραία ως μέλος του σώματός του και να βγάλει διαβατήριο με φωτογραφία του που να φαίνεται το καινούργιο μόνιμο προσθετικό μέλος. Σε μια διαδήλωση το 2011, αστυνομικοί κατέστρεψαν τον αισθητήρα τραβώντας τον, γιατί πίστευαν ότι είναι κάμερα και τραβάει βίντεο από τις συμπλοκές.

Αισίως, μετά την άδεια έκδοσης νέου διαβατηρίου που αναφέρεται και η κεραία του, ο Harbisson μπορεί να δηλώνει επίσημα cyborg.

Συγκεκριμένα, λέει: «Δεν νιώθω πως χρησιμοποιώ την τεχνολογία. Δεν νιώθω πως φοράω την τεχνολογία. Νιώθω πως είμαι τεχνολογία».

Γεγονός που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον -στην ήδη ενδιαφέρουσα αυτή υπόθεση- είναι ότι ο Harbisson δεν υποκατέστησε απλώς το «κομμάτι» της αίσθησης που δεν λειτουργούσε, αλλά κατάφερε να διευρύνει τις αισθήσεις του, ξεπερνώντας το ανθρώπινο αισθητηριακό σύστημα. Με το “eyeborg” μπορεί πλέον να «διαβάσει» συχνότητες που δεν είναι ορατές στο ανθρώπινο μάτι όπως οι υπεριώδεις και οι υπέρυθρες.

Από τότε, η καλλιτεχνική του δραστηριότητα έχει απογειωθεί. Στις διαλέξεις του δίνει πληροφορίες για το πώς ακούγονται τα χρώματα, για το ποια αρχιτεκτονικά δημιουργήματα χαρίζουν ωραίους ήχους ή για τις νότες που παράγουν τα πρόσωπα διάσημων ανθρώπων. Εκμεταλλευόμενος το νέο του χάρισμα, δημιουργεί επίσης χρωματικά έργα βασισμένα στους ήχους που ακούει όταν κοιτάει πρόσωπα. 

Ο Harbisson είναι στην ουσία ένας άνθρωπος που με τη βοήθεια της τεχνολογίας άλλαξε το αντιληπτικό του μέσο, θέτοντας νέα ερωτήματα στις ήδη ατέρμονες φιλοσοφικές συζητήσεις περί της ανθρώπινης αντίληψης και της προσωπικής εμπειρίας κατά την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. 

Το 2010 έγινε συνιδρυτής του Cyborg Foundation, ενός διεθνή οργανισμού που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των cyborgs, ενθαρρύνοντας ανθρώπους να γίνουν cyborg, ενώ το 2015 συνίδρυσε το Cyborg Nest, μία εταιρεία που δημιουργεί προιόντα που μπορεί κάποιος να αγοράσει για να αποκτήσει τεχνητές αισθήσεις και να διευρύνει την αντίληψη της δικής του πραγματικότητας.

 Συνέταιρός του και στις δύο αυτές προσπάθειες είναι η χορογράφος Moon Ribas, που μέσω ενός αισθητήρα στο δέρμα της που λαμβάνει σεισμικές δονήσεις, αισθάνεται κάθε σεισμό που συμβαίνει πάνω στη γη. Μάλιστα, δίνει παραστάσεις όπου «μετουσιώνει» τον κάθε σεισμό –ανάλογα με το μέγεθός του- σε χορογραφία· σε περίπτωση απουσίας σεισμού κατά τη διάρκεια της παράστασης, ναι, δεν χορεύει.

Περισσότερες πληροφορίες για τον οργανισμό Cyborg Foundation μπορεί να βρει κανείς εδώ.

https://www.ted.com/talks/neil_harbisson_i_listen_to_color