Άλλαι Τέχναι

Οι απεικονίσεις της ιστορίας δεν έχουν κάποια χρονολογική ή αφηγηματική συνέχεια, διαβάζονται όμως σαν ιστορία από κόμιξ. Σίγουρα το 1452, τη χρονιά που ο Nτε Λα Φραντσέσκα ξεκίνησε τις εργασίες στο Αρέτσο, δεν είχε σκοπό να προοιωνίσει την 9η τέχνη, αλλά η ανάγκη του να αφηγηθεί μία σειρά από μικρές ιστορίες που όλες μαζί αποτελούν την ιστορία του Αληθινού Σταυρού, τον οδήγησε σε μία αναγεννησιακή μορφή κόμιξ επί τοίχου.

Το πρώτο συμβάν της ιστορίας αναφέρεται στον θάνατο του Αδάμ. Όταν ο Αδάμ κείτονταν ετοιμοθάνατος, έχοντας στο πλευρό του την Εύα, εμφανίστηκε ο Μιχαήλ Άγγελος κρατώντας ένα κλαδί από το δέντρο της Γνώσης. Ο Σεθ, γιος του Αδάμ παρέλαβε το κλαδί και το τοποθέτησε στο στόμα του νεκρού πατέρα του.

Η δεύτερη και η τρίτη σκηνή είναι αφιερωμένες στους προφήτες Εζεκιήλ και Ιερεμία αντίστοιχα.

Η τέταρτη σκηνή αφηγείται σε δύο μέρη την ιστορία της βασίλισσας του Σαβά. Στον αριστερό πίνακα η βασίλισσα αναγνωρίζει σε μία ξύλινη γέφυρα ένα κομμάτι από το δέντρο της γνώσης και γονατίζει για να το προσκυνήσει. Στο δεύτερο μισό του πίνακα, η βασίλισσα συναντά τον βασιλιά Σολομώντα, όπου και πάλι γονατίζει για να τον προσκυνήσει και να του προσφέρει τα δώρα της.

Στην επόμενη σκηνή απεικονείζεται η ανύψωσις του Σταυρού. Ο δοκός που αναγνωρίστηκε στην προηγούμενη σκηνή ως μέρος του δέντρου της γνώσης, ανέλκυται για να θαφτεί όπως διέταξε ο βασιλιάς Σολομώντας.

Στη συνέχεια μεσολαβεί η σκηνή του Ευαγγελισμού, ένα περιστατικό που αν και δεν ανεφέρεται άμεσα στο τίμιο ξύλο, ο ζωγράφος περίτεχνα χρησιμοποιώντας τα αρχιτεκτονικά σκέλη σχηματίζει τον σταυρό του μαρτυρίου.

Η έβδομη σκηνή είναι αφιερωμένη στο Μαρτύριο του Εβραίου. Μετά το θάνατο του Ιησού, ο Σταυρός θάφτηκε και μόνο ένας Εβραίος, ονομαζόμενος Ιούδας, γνώριζε τη μυστική τοποθεσία. Η Ελένη, κατά τη διάρκεια της αναζήτησής της, προσπαθώντας να αποσπάσει την πληροφορία, βασανίζει τον Ιούδα. Η σκηνή δείχνει τους αξιωματούχους που εκτελούν τα βασανιστήρια.

Στην αμέσως επόμενη σκηνή η Ελένη έχει εντοπίσει τους και τους τρεις σταυρούς, του Ιησού και των δύο κλεφτών. Για να μπορέσει να βρει ποιος από τους τρεις αντιστοιχεί στον πραγματικό Σταυρό, τοποθετεί τους σταυρούς με τη σειρά πάνω από το πτώμα ενός νεαρού. Τη στιγμή που το σώμα του έρχεται σε επαφή με τον Ιερό Σταυρό ανυψώνεται. Μπροστά σ’αυτή τη μαρτυρία, η Ελένη και η συνοδεία της γονατίζουν σε ένδειξη λατρείας.

Στην ένατη σκηνή απεικονίζεται το Όνειρο του Κωνσταντίνου,ο οποίος την ώρα που κοιμάται είδε στον ύπνο του έναν άγγελο και την ανύψωση του Ιερού Σταυρού από την οποία προμηνύεται ο εκχριστιανισμός του και η νίκη του εναντίον του Μαξέντιου. Ο άγγελος κρατάειέναν σταυρό, σύμβολο του Εν τούτω νίκα.

Η δέκατη σκηνή είναι αφιερωμένη στη νίκη του Κωνσταντίνου υπέρ του Μαξέντιου στη μάχη της γέφυρας της Μιλβίας το 312 μ.Χ. Ο Κωνσταντίνος με λάβαρο τον Σταυρό καταφέρνει την οπισθοχώρηση των αντιπάλων.

Μία άλλη μάχη ακολουθεί την αφήγηση, αυτή του Ηράκλειου με τον Χοσρόη Β’ στη Νινευή το 626 μ.Χ. Ο Χοσρόης ο Β΄, Πέρσης βασιλιάς, είχε καταλάβει την Ιερουσαλήμ και είχε κλέψει τον Τίμιο Σταυρό. Αλλά ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Ηράκλειος, μετά τη νίκη του στη Νινευή επαναπέκτησε τον Σταυρό.

Στην τελευταία σκηνή της αφήγησης δίνεται η σκηνή της εξύψωσης του Σταυρού. Ο Ηράκλειος που έχει πλέον στην κατοχή του τον Σταυρό, επιστρέφει στην Ιερουσαλήμ , υψώνει ξανά το ιερό λείψανο σε προσκύνημα, όπου πλήθος πιστών συρρέει για να γονατίσει μπροστά στο σύμβολο του μαρτυρίου.