Βιβλιοθήκη

Κάθεσαι αναπαυτικά στην θέση σου. Και το Άγιο Όρος, το Ιερό Βουνό της Ορθοδοξίας έρχεται εμπρός σου. Με όλα του τα θαύματα, εκείνα που κατέγραψε η πένα του Patrick Leigh Fermor και κατέγραψε η μαρτυρία του πλάνου. Αγιορείτικη γαστρονομία, συνήθειες, μονές και σκήτες, μονοπάτια και μυστικά της αγροτικής ζωής, πνευματικότητα και πρακτική, καθημερινή ζωή, απόλυτα ευθυγραμμισμένη με τα στοιχεία της φύσης και την συγκρατημένη αποδοχή της εποχής που ανατέλλει. Η Εκκλησία της τρίτης, ελληνικής χιλιετίας αλλάζει ρούχο, μαθαίνει να χαμογελά, να παραμένει στωική στην συμπεριφορά της, θωρακίζοντας την πίστη, υποστηρίζοντας την παράδοση και το τεκμαρτό του πολιτισμού. Η καινούρια Εκκλησία που δεν μπορεί να παρακούσει τα κελεύσματα του καιρού, απέδειξε την πρόθεσή της όταν με ελάχιστες παρασπονδίες ταυτίστηκε με την επιστήμη, σε μια από τις μεγαλύτερες και ευγενέστερες συμφιλιώσεις για το καλό του γενικού καλού. Τα αντανακλαστικά του θεσμού αποδείχτηκαν οξυμένα, η Εκκλησία της Ελλάδος εισέρχεται στον καινούριο αιώνα με περισσότερες ευθύνες και μια αίσθηση κοσμική που δεν απωθεί με την διατύπωσή της.

Άγιοι, βιογραφίες γεμάτες αυτοθυσία, κακουχίες, μικρές και μεγάλες στιγμές της ιστορίας ταυτισμένες με κάποιο μοναστήρι ή την ακλόνητη πίστη ενός κληρικού. Σαν εκείνον τον Ισπανό που έχτισε ολομόναχος στην διάρκεια μιας ζωής έναν ολόκληρο καθεδρικό ναό. Η τηλεόραση που κάποτε δέχτηκε την καταδίκη του κλήρου, τώρα συμμετέχει στο σχέδιο της εξωστρέφειας, του ανοίγματος προς την κοινωνία που τίθεται στην αιχμή του δόγματος. Κάθε μέσο προσφέρεται για την ιστορική αλήθεια που συνοδεύει τον θεσμό, για τα γεγονότα και τις πεποιθήσεις που αλλοιώθηκαν, ζυμώθηκαν και στάθηκαν αντικείμενο επεξεργασίας του χρόνου και ψηφίδα της Εκκλησίας, εκείνου του αρχιτεκτονικού ορόσημου σε κάθε σχεδόν γειτονιά των μεγάλων πόλεων που συντροφεύει καθημερινά την ζωή και την στηρίζει.

Ο Ιωάννης Βογιατζής στο εξαιρετικό πόνημα των εκδόσεων Αρμός «Η Εκκλησία πάει σινεμά, Ο διάλογος της Ορθόδοξης Θεολογίας και του Κινηματογράφου», ανιχνεύει ως κοινό παρονομαστή την μεταφυσική εκδοχή των πραγμάτων που εκφράζουν τόσο η πίστη της Ορθοδοξίας όσο και η τέχνη. Η προσευχή της καρδιάς και το οραματικό μιας τέχνης που μεταφράζει το φευγαλέο, την αιωνιότητα μες στην ιστορία μεταφράζουν αυτήν την συνύπαρξη. Πάντα οι μεγάλοι δεόμενοι στον ποταμό και λίγο πιο πέρα η ζωή που βρίσκει τον τρόπο να συνεχίσει στο φιλμ του Kusturica με την μουσική υπόκρουση του Goran Bregović. Ο Θεός που βρίσκει διέξοδο μες στην κοινότητα, που βιώνεται σαν αλήθεια και κορύφωση ανθρώπινης χαράς και πόνου ανθρώπινου.

Το κυρίως υλικό της μελέτης του κυρίου Βογιατζή συμπληρώνεται από τις σημειώσεις που πληθαίνουν από σελίδα σε σελίδα και καθοδηγούν τον αναγνώστη σε πηγές και επεξηγηματικά σχόλια. Οι εκδόσεις Αρμός υπογράφουν την εκδοτική επιμέλεια και ο συγγραφέας καταθέτει την επιστημονική γνώση, πάντα προσιτή και βαθιά αναλυτική, ικανή να κατατοπίσει τον σινεφίλ αναγνώστη σε γοητευτικές αναφορές και αθωότερες της επικαιρότητας, επισυνδέσεις. Ο καταρτισμένος γνωστικά αναγνώστης θα εντοπίσει την πρωτοτυπία της μελέτης καθώς και στην επιχειρηματολογία που αντλεί από τον ίδιο τον κινηματογράφο στερεώνοντας αυτόν τον σπάνιο διάλογο. Στις σημειώσεις που διαμορφώνουν ένα οδοιπορικό ο μελετητής θα βρει τις αναγωγές. Φιλμ και σενάρια που στάθηκαν αφετηρίες για συζητήσεις, νεαροί Θεοί του φτωχού, ιταλικού νότου, Εσταυρωμένοι και ποιητικές συλλήψεις, ποιητικά γεφύρια και δευτερεύουσες σκηνές με παγωμένο χρόνο που περιέχει εντός του όσα ο άνθρωπος έκρυψε για την ώρα του ονείρου. Ο άκτιστος κόσμος του θεϊκού εκπληρώνεται μέσω του ανθρώπου καθιστώντας το «καθ’ομοίωση» μια αιώνια συναλλαγή λάθους και γνώσης.

 Ο «Δεκαπενταύγουστος» του Κώστα Γιάνναρη υπομνηματίζει την θεματική της έκδοσης του Αρμού. Η εκτενής αναφορά σε μια από τις καλύτερες εκδοχές του σύγχρονου, ελληνικού κινηματογράφου συνιστά ένα είδος υπεράσπισης του Ευαγγελικού Λόγου που ουρλιάζει σιωπηλά μες στην ρευστή ανθρωπότητα. Η Παναγία, σύμβολο απαντοχής ανιχνεύεται στην προσωπική διαδρομή, στο βίωμα, στην φιλοδοξία που προϋποθέτει την άρνηση του «εγώ» στο όνομα της μεγάλης αγάπης. Αυτής της δυνατής φιλίας που συνδέει την ανθρώπινη μεταφυσική με το θαύμα της πίστης. Ο Θεός στο φιλμ του Γιάνναρη βρίσκεται παντού, σύμφωνα με τον κύριο Βογιατζή που υπογράφει αυτήν την διαφορετική μελέτη. Επικυρώνεται στις ανθρώπινες προθέσεις, τον βεβαιώνουν μοιραία γεγονότα μες στα βάθη της συνείδησης, τον φτιάχνει από την αρχή στο όνομα της ελπίδας η ανάγκη, η ανέχεια, ένα παραλυτικό καρκίνωμα που ακρωτηριάζει την ανθρώπινη εγκαρτέρηση και βρίσκει το αντίβαρό του στην πίστη που γίνεται εμπιστοσύνη και όχι πεποίθηση. Τον τραγουδά η αυτοθυσία και η ζωντανή πραγματικότητα με τις ήττες και τις απώλειές της, Είναι το όνειρο που πνίγεται στα λάθη και τις μικρότητες και πάλι προβάλλει μέσα από τους ήρωες του Γιάνναρη, σαν πλοίο έτοιμο να τους πάρει μακριά. Ο Θεός κάτω από την επιφάνεια, ολοζώντανος, κάτω από σωρούς  απρόσεκτες επιθυμίες, βήματα υγρά και σκληρούς, αυτοκρατορικούς μήνες.

Με μια ματιά στο βιογραφικό σημείωμα του κυρίου Βογιατζή που συνοδεύει τον μέσα κόσμο του εξωφύλλου, μπορεί κανείς να επαληθεύσει την υψηλή κατάρτισή του, αυτή που του επιτρέπει να καταθέσει μια εξαιρετικά πρωτότυπη μελέτη γύρω από την σχέση της Εκκλησίας με τον κινηματογράφο και την δυνατότητα μετάγγισης των πανανθρώπινων μηνυμάτων, της παράδοσης που διασώθηκε μες στην φλέβα του νέου αιώνα. Θεολογική σχολή του Α.Π.Θ., Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Πατρών που συνδυάζονται με την διδασκαλία στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εισηγητής στην έδρα της Ουνέσκο του Α.Π.Θ. και λάτρης της θεατρικής εμπειρίας ο κύριος Βογιατζής επανεμφανίζεται αυτήν την φορά με ένα εξαιρετικό πόνημα που παραχωρεί μια άλλη διάσταση στον κινηματογράφο, θέτοντας τους όρους μιας αλληλεπίδρασης. Μηνύματα και σύμβολα βρίσκουν την θέση τους στα προσεκτικά επιλεγμένα φιλμ της έκδοσης. «Ευχαριστώ για αυτήν την έξοχη δασεία στην πλώρη του ύπνου», θα γράψει η Κική Δημουλά με αφορμή την ποίησή του δημιουργού το 2006.

Ο Ιωάννης Βογιατζής γυρεύει τον Θεό μέσα στα φιλμ, αναζητεί την ποίηση μες στην γνώση που από επιστημονική ανάγεται σε βαθιά ανθρώπινο εφόδιο. Πρόκειται για εκείνον που μες στις εμβληματικές δημιουργίες της διεθνούς αλλά και εγχώριας, έβδομης τέχνης ταπεινώνεται, ολότελα εξανθρωπισμένος τριγυρνά μες στο σενάριο, αφήνοντας εδώ και εκεί χνάρια για επιστροφές. Διατηρεί ωστόσο το αναστάσιμο τραύμα του.

Το βιβλίο του κυρίου Βογιατζή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός ανανεώνει το ενδιαφέρον για τον κινηματογράφο και δικαιώνει την ανθρωπιά που επιδίωξε. «Η Εκκλησία πάει σινεμά, Ο διάλογος της Ορθόδοξης Θεολογίας και του Κινηματογράφου» φθάνει στα ράφια των βιβλιοπωλείων επιχειρηματολογώντας για την υποχρέωση της Εκκλησίας να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων αυτού εδώ του καιρού, για την παρουσία του ανθρωπιστικού της μηνύματος μες στην χειροπιαστή, καθημερινή περιπέτεια της ζωής. Έχοντας πενθήσει αρκετό καιρό την απώλεια και την σιωπή του Θεού, ο άμεσα συνδεδεμένος με την ελληνική κοινωνία θεσμός επιστρέφει και πάλι στον δημόσιο χώρο μέσω της κινηματογραφικής έκφρασης κατάμεστος από συμπεράσματα υπό την σφραγίδα των υπερπαραγωγών του Χόλιγουντ. Ο συγγραφέας των εκδόσεων Αρμός παραθέτει τους όρους αυτής της ιδιότυπης συνύπαρξης που λειτουργεί αμφίδρομα, που δανείζει και δανείζεται πότε από την εγκοσμιότητα και άλλοτε πάλι από την μεταφυσική της προσφοράς, της αυτοθυσίας που χαρακτηρίζει τον πυρήνα της ορθόδοξης, ανατολικής θρησκείας. Και όλα αυτά κάτω από το φως της κινηματογραφικής μηχανής, μέσα από κάδρα μνημειώδη.

Για αυτό το φως που συνοδεύει την μελέτη του κυρίου Βογιατζή, δείγμα πραγματικό μιας αδοκίμαστης, επιστημονικής θεώρησης  αυτό το σημείωμα χρωστά ευχαριστίες στην κυρία Νικολέτα Γλύκα, υπεύθυνη επικοινωνίας των εκδόσεων Αρμός που σύστησε την παρούσα μελέτη, μια ξεχωριστή και ενδιαφέρουσα έκδοση που συνθέτει αυτούς τους δυο, οραματικούς κόσμους. Εκείνον της πίστης και τον άλλον της έβδομης τέχνης που κοιτάζει κατάματα τα πορίσματα της χριστιανικής διδασκαλίας και σημαδεύει το περιεχόμενό της με την ένταση και το βάθος τους.