Βιβλιοθήκη

Πέντε χρόνια πριν, μία ήσυχη εκδρομή μίας μητέρας, της κόρης της και ενός οικογενειακού φίλου παίρνει μία απρόβλεπτη τροπή, όταν αποφασίζουν να βγουν στα ανοιχτά με μία μικρή ψαρόβαρκα. Αυτό, πάντως, που κατορθώνουν να πιάσουν είναι μία κούκλα με φρικτή όψη, διαβρωμένη από το νερό και το χρόνο, γεμάτη κοχυλάκια και φύκια. Παρά την καθόλα τρομακτική της όψη, η μικρή επιμένει να την κρατήσει. Το επόμενο πρωί, η μητέρα της, Ντίσα, βρίσκεται νεκρή μέσα στο σπίτι τους, ενώ η κούκλα μοιάζει να εξαφανίστηκε από το πρόσωπο της γης, τόσο αναπάντεχα όσο εμφανίστηκε.

Στο παρόν, ο επιθεωρητής Χούλνταρ ανακαλύπτει μακάβρια ευρήματα, ανθρώπινα οστά στο βυθό της θάλασσας. Αμέσως θα απευθυνθεί στη ψυχολόγο Φρέγια για να τον βοηθήσει να ξετυλίξει το κουβάρι του εγκλήματος. Όλα όμως δείχνουν ότι το πέπλο του μυστηρίου θα ξεδιαλύνει με δυσκολία, καθώς στην ήδη περίπλοκη υπόθεση έρχονται να προστεθούν η δολοφονία ενός αστέγου, μία υπόθεση παιδικής κακοποίησης καθώς και μία υπόθεση ναρκεμπόρων. Είναι δυνατόν όλες αυτές οι φαινομενικά ασύνδετες υποθέσεις να συσχετίζονται; Το μόνο άτομο που μπορεί να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση είναι η -έφηβη πλέον- Ρόουσα, η οποία όμως αγνοείται…

Η «Κούκλα» αποτελεί την πέμπτη κατά σειρά περιπέτεια του επιθεωρητή Χούλνταρ και της ψυχολόγου Φρέγια. Είναι το πρώτο βιβλίο που διαβάζω από τη συγκεκριμένη σειρά και το δεύτερο βιβλίο της Sigurdardottir που πέφτει στα χέρια μου, με πρώτο την απολαυστικότατη «Λεία».

Παρόλο που ξεκίνησα την ανάγνωση με την πέμπτη περιπέτεια του Χούλνταρ και της Φρέγια, οι ιστορίες κάθε φορά είναι αυτοτελείς, οπότε δεν τίθεται κανένα ζήτημα κατανόησης. Ωστόσο, εάν θα θέλατε να μάθετε περισσότερα για τους χαρακτήρες και τις προσωπικότητές τους, υποθέτω ότι θα πρέπει να διαβάσετε το πρώτο κατά σειρά βιβλίο της συγκεκριμένης σειράς, αφού στην «Κούκλα», η συγγραφέας δεν εμβαθύνει στα πορτραίτα των δύο κεντρικών ηρώων της.

Ομολογουμένως, είναι εύκολο να «παρασυρθεί» κανείς από το εξώφυλλο καθώς και την περιγραφή του οπισθόφυλλου, τα οποία παραπέμπουν σε μυθιστόρημα με μεταφυσικό περιεχόμενο. Η πλοκή, όμως, φαίνεται να διαψεύδει κάθετα αυτήν την πρώτη εντύπωση. Η «Κούκλα» αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα σκανδιναβικού νουάρ, λόγω της σκοτεινής ατμόσφαιρας και του ιδιαίτερα αινιγματικού χαρακτήρα που διέπει το σύνολο του μυθιστορήματος.

Η -αναμφίβολα- ταλαντούχα Sigurdardottir, η οποία έχει επάξια κατακτήσει τον τίτλο της «Ισλανδής βασίλισσας του νουάρ», κατορθώνει να αποδώσει με ρεαλιστική λεπτομέρεια το ισλανδικό σκηνικό, τη μουντάδα και τον σκληρό χειμώνα, σε τέτοιο σημείο που το σκηνικό αυτό δεν αποτελεί απλώς ένα συνηθισμένο «φόντο» για το μυθιστόρημα, ανάγεται σε ένα ανώτερο μέσο, παίρνοντας σάρκα και οστά.

Όπως σχολίασε εύστοχα, άλλωστε, και η ίδια η μεταφράστρια, Βίκυ Αλυσσανδράκη, η Yrsa «έχει μία απίστευτη προσήλωση στη λεπτομέρεια, ζωγραφίζει με λέξεις τα πλάνα της τόσο πιστά, που θα έλεγε κανείς πως καταφέρνει να δίνει ακριβώς στον αναγνώστη την εικόνα που έχει στο μυαλό της».

Σύμφωνα με την ίδια τη συγγραφέα, «nordic noir είναι να αντιμετωπίζεις μπλαζέ το θάνατο». Και η ίδια κάνει ακριβώς αυτό που πρεσβεύει: η γραφή της χαρακτηρίζεται από μία ωμή απλότητα, είναι αγέρωχη, κοιτά τη βία κατάματα και της κλείνει το μάτι.

Ένα ακόμη αναμφίβολο προσόν της Sigurdardottir αφορά και τη διάθεσή της για πειραματισμό, τη θέλησή της να πει μία ιστορία μπερδεμένη, που δεν «χαρίζεται» στο αναγνωστικό κοινό. Στην «Κούκλα» πειραματίζεται πάνω στα όρια του ανθρώπινου και του υπερφυσικού, χωρίς να φοβάται ταυτόχρονα να εξερευνήσει ευαίσθητα κοινωνικά θέματα, όπως η εξάρτηση από τις ναρκωτικές ουσίες, το σύστημα της πρόνοιας ανηλίκων στην Ισλανδία και η παιδική σεξουαλική κακοποίηση.

Η εμπλοκή τόσων διαφορετικών ιστοριών σε μία είναι, αναμφισβήτητα, ένα απαιτητικό και περίπλοκο εγχείρημα, το οποίο δυστυχώς όμως νιώθω ότι παρεκκλίνει από την αρχική του πρόθεση. Για παράδειγμα, αυτή η παρασκηνιακή ακροβασία μεταξύ ανθρώπινου και υπερφυσικού στοιχείου (η οποία δούλεψε εκπληκτικά στη «Λεία») φαντάζει εδώ σχεδόν σαν «αναποφασιστικότητα» της Sigurdardottir ως προς το είδος του βιβλίου που ήθελε να γράψει.

Επιπλέον, τα μυθιστορήματά της προσδιορίζονται συχνά ως «βραδείας καύσης» και η «Κούκλα» δεν είναι το πρώτο βιβλίο της Sigurdardottir που σχολιάζεται αναφορικά με τον ρυθμό που ξετυλίγεται η πλοκή. Παρόλα αυτά, ο όγκος του βιβλίου καθαυτός, σε συνδυασμό με την αργή εξέλιξη και τις εξαιρετικά συχνές και μακροσκελείς περιγραφές κάνουν την ανάγνωση της «Κούκλας» λιγότερο απολαυστική από όσο περίμενα.

Το μυθιστόρημα αργεί σημαντικά να μας δείξει τις αρετές του. Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, ο Χούλνταρ και η Φρέγια παλεύουν μάταια να λύσουν το κουβάρι του μυστηρίου, στο οποίο εμπλέκονται σταδιακά όλο και περισσότερες υποθέσεις μεταξύ τους. Αν και προφανώς ο στόχος της Sigurdardottir είναι να προβληματίσει τον αναγνώστη και να του εμπνεύσει συναισθήματα αγωνίας, πιστεύω ότι το διαρκές «μπούκωμα» της ήδη περίπλοκης κατάστασης (η οποία επιλύεται μέσω μίας αναπάντεχης σειράς συμπτώσεων σε λίγες μόνο σελίδες) έχει, δυστυχώς, αντίθετο αποτέλεσμα.

Ωστόσο, παρά τις όποιες αστοχίες ως προς τον ρυθμό εξέλιξης των γεγονότων (όπως, τουλάχιστον, εγώ τις εξέλαβα) η «Κούκλα» αποτελεί σίγουρα ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα σκανδιναβικού νουάρ. Το σκοτεινό στοιχείο κυριαρχεί. Το μυστήριο, η αγωνία και η περιπλοκότητα της κατάστασης ρίχνουν, με τη σειρά τους το αινιγματικό τους πέπλο πάνω από την ήδη ηλεκτρισμένη κατάσταση. Με λίγα λόγια, πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με καλοδουλεμένη, αυθεντική και απολαυστική ατμόσφαιρα, το οποίο -εάν δεν σας ενοχλεί ο κατά τόπους πλατειασμός- αξίζει σίγουρα να διαβάσετε.