Η λεία, της Yrsa Sigurdardottir
Στο Λοουνσοράιβι της Ισλανδίας διασώστες αναζητούν μία ομάδα από εκδρομείς, τα ίχνη των οποίων έχουν χαθεί εδώ και αρκετές μέρες. Οι πληροφορίες για τον πραγματικό αριθμό των εκδρομέων είναι αντικρουόμενες και οι καιρικές συνθήκες ανελέητες και αντίξοες, δυσχεραίνοντας το ήδη επικίνδυνο έργο της ομάδας διάσωσης. Λαμβάνοντας υπόψη την κακοκαιρία αυτή, οι εκδρομείς δεν είχαν κανέναν λόγο να βρίσκονται στο Λοουνσοράιβι εκείνη τη στιγμή – πόσο μάλλον να εγκαταλείψουν το μοναδικό τους καταφύγιο και τον ειδικό τους ρουχισμό, τη μόνη προστασία που διέθεταν απέναντι στον ανελέητο χιονιά.
Σε παράλληλο χρόνο, ανεξήγητα φαινόμενα παρατηρούνται σε έναν απομονωμένο σταθμό ραντάρ, προβληματίζοντας τον υπεύθυνο της νυχτερινής βάρδιας, ειδικά όταν μαθαίνει παρόμοιες καταστάσεις βασάνιζαν τον προκάτοχό του λίγο πριν τον θάνατό του. Τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας μπερδεύονται: αλλόκοτες ανωμαλίες στα ραντάρ, ένα παιδικό παπουτσάκι που επανεμφανίζεται δεκαετίες αργότερα, μία τρύπα στα βράχια που παρασύρει ανεξήγητα ανθρώπους στο θάνατό τους και άλλα πολλά συνθέτουν το φρικιαστικό αυτό ισλανδικό θρίλερ.
Η Sigurdardottir μας ταξιδεύει με μαεστρία στα παγωμένα, άγρια τοπία της Ισλανδίας, μαγευτικά σε ομορφιά, αλλά επικίνδυνα και, πολλές φορές, αφιλόξενα. Η «Λεία» δεν είναι το πρώτο βιβλίο της Sigurdardottir που έχει κυκλοφορήσει στην Ελλάδα. Τα βιβλία της «DNA», «Λύτρωση», «Το μήνυμα» -μεταξύ άλλων- έχουν ήδη κυκλοφορήσει στη χώρα μας από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Για μένα, ωστόσο, η φρικιαστική αυτή ιστορία αποτέλεσε την πρώτη μου επαφή με την Ισλανδή «βασίλισσα». Σίγουρα η επαφή αυτή δεν θα είναι η τελευταία: η «Λεία» με συνεπήρε, με άγχωσε, με μαγνήτισε, με τρόμαξε και, το σημαντικότερο, με εξέπληξε.
Αν και το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας εκτυλίσσεται σε ανοιχτό χώρο, στο φυσικό περιβάλλον του Λοουνσοράιβι, ανάμεσα στα πυκνά δάση, τους τόνους χιονιού και την παγωνιά, δεν παύουμε να έχουμε ένα κλειστοφοβικό συναίσθημα καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης: αυτό πυροδοτείται από το ίδιο το συγγραφικό στυλ της Sigurdardottir. Ομολογουμένως, η συγγραφέας δημιουργεί μια ανατριχιαστική ατμόσφαιρα και ένα αποπνικτικό κλίμα στο μυθιστόρημά της, και ο αναγνώστης νιώθει διαρκώς πως κάτι παραμονεύει διαρκώς, υπομονετικά.
Η Sigurdardottir συνδυάζει διαφορετικές ιστορίες: από τους διασώστες, τους εκδρομείς και άλλους, συνθέτοντας σιγά σιγά την ευρύτερη ιστορία που θέλει να μας πει: αλλά δεν θα μας την πει μόνη της. Εμείς οι ίδιοι πρέπει να μαζέψουμε και να συνδυάσουμε τα κομμάτια του παζλ. Βλέπουμε τους χαρακτήρες του μυθιστορήματος και βλέπουμε και μέσα από αυτούς: τους φόβους τους, τις επιθυμίες τους, τα κίνητρά τους. Παράλληλα, μαθαίνουμε καλά κρυμμένα μυστικά του παρελθόντος, που αποδεικνύουν πως τίποτα σε αυτό το μυθιστόρημα δεν είναι αυτό που φαίνεται…
Τώρα πια ήταν σίγουρη πως απέξω ερχόταν στ’ αυτιά της και πάλι το ίδιο, γνώριμο μάντρα. Άνοιξε, άνοιξε, άνοιξε…
Το υπερφυσικό στοιχείο κυριαρχεί στην «Λεία», ή για να είμαστε πιο αντικειμενικοί, ο υπαινιγμός του. Η Sigurdardottir συνδυάζει άρτια τον υπερφυσικό τρόμο με τον ανθρώπινο και, χωρίς η ίδια να πάρει θέση, μας αφήνει να σκεφτούμε μόνοι μας ποιον από τους δύο θεωρούμε χειρότερο και τρομακτικότερο. Τα σημεία του βιβλίου που κάνουν το αίμα μας να παγώσει και να μας προκαλέσουν αϋπνίες είναι πολλά: σκοτεινά κίνητρα, συμβάντα του παρελθόντος που «επιστρέφουν» για να στοιχειώσουν, εγκαταλελειμμένες καλύβες στη μέση του πουθενά, αποπροσανατολισμός, θρύλοι για φαντάσματα που περιφέρονται στις χιονισμένες ερημιές αποζητώντας τη λύτρωση και την εκδίκηση.
Επιπλέον, δεν θα μπορούσε να μη γίνει μία αναφορά στη Βίκυ Αλυσσανδράκη, μεταφράστρια της «Λείας», οι άφθονες υποσημειώσεις της οποίας αποτελούν απαραίτητο εφόδιο για τον αναγνώστη. Τα σχόλια της Αλυσσανδράκη δεν μας βοηθούν μόνο στην απλή ανάγνωση του βιβλίου, αλλά κυρίως στη βαθύτερη κατανόηση της ισλανδικής πραγματικότητας, την οποία η μεταφράστρια δείχνει να γνωρίζει ενδελεχώς. Αν και δεν είμαι γνώστρια της ισλανδικής γλώσσας, μπορώ να πω ότι πρόκειται για ένα κείμενο χωρίς αδυναμίες και αμήχανες στιγμές, γεγονός το οποίο μόνο θετικά μπορεί να επηρεάσει την άποψή μας για το βιβλίο.
Δεν είμαι βέβαιη αν η «Λεία» είναι, πράγματι, ένα ατόφιο αστυνομικό μυθιστόρημα – αν και, σαν τέτοιο παρουσιάζεται και διαφημίζεται. Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που αναζωογονεί την ισλανδική λογοτεχνία και, συνάμα, θα ενθουσιάσει τους λάτρεις των θρίλερ μυστηρίου και των μυθιστορημάτων τρόμου. Οι λάτρεις των έργων αυτών γνωρίζουν πολύ καλά ότι συνήθως τα μυθιστορήματα αυτά βασίζονται σε αρκετά συγκεκριμένα και σταθερά μοτίβα. Δυστυχώς, εάν διαβάσεις αρκετά από αυτά, αποκτάς εντέλει την αίσθηση ότι τα έχεις διαβάσει, πλέον, όλα: οι φοβερές και τρομερές ανατροπές που σου έχει τάξει το οπισθόφυλλο όχι απλώς δεν σε εκπλήσσουν και δεν σε ενθουσιάζουν, αλλά τις είχες προβλέψει ήδη από τη μέση του βιβλίου.
Εάν ταυτίζεστε με τα παραπάνω, τότε πρέπει οπωσδήποτε να δώσετε μία ευκαιρία στη «Λεία» της Yrsa Sigurdardottir. Ίσως σκεφτείτε ότι δεν έχει να προσφέρει κάτι καινούργιο, άλλωστε τα μυθιστορήματα για χαμένους εκδρομείς που προσπαθούν να επιβιώσουν ενάντια στα στοιχεία της φύσης, ενώ παράλληλα καταδιώκονται από κάτι (ανθρώπινο ή μη) δεν είναι λίγα. Ωστόσο, εάν θέλετε να διαβάσετε ένα μυθιστόρημα που, αν και βραδυφλεγές, δεν φλυαρεί, συνδυάζει άρτια την αγωνία και το υπερφυσικό στοιχείο, ενώ καταρρίπτει όσα σενάρια κι αν κάνατε στην τελευταία του σελίδα, τότε δεν πρέπει να το χάσετε.
Η λεία, της Yrsa Sigurdardottir
Μετάφραση: Βίκυ ΑλυσσανδράκηΕκδόσεις Μεταίχμιοσελ. 432
