Άλλαι Τέχναι

Όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος του αφιερώματος, μέσα από τα βίντεο-ντοκουμέντα που έχουν αποθανατίσει σημαντικούς καλλιτέχνες εν ώρα εργασίας, αποκαλύπτονται ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εικαστικής τους σκέψης τη στιγμή που αυτή διαμορφώνεται. Στο δεύτερο μέρος θα δούμε, μεταξύ άλλων, ορισμένα παραδείγματα όπου η διαδικασία της δημιουργίας γίνεται τελικά η ίδια «έργο τέχνης», εστιάζοντας σε καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνται κατά κανόνα μεταπολεμικά, λειτουργώντας ως προάγγελοι αλλά και πρωταγωνιστές της μεταμοντέρνας τέχνης – φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρατηρήσει και να συγκρίνει κανείς τις σταδιακές μεταβολές στον τρόπο που αντιμετωπίζεται το έργο τέχνης, καθώς προτείνονται όλο και πιο ρηξικέλευθα μέσα και πρακτικές για την ολοκλήρωσή του. 

Γνωστός για τις υψιτενείς φιγούρες του γλυπτικού του έργου αλλά και των ιδιαίτερων σχεδίων του, στο βίντεο που ακολουθεί τον βλέπουμε να προσχεδιάζει και να πλάθει μία ανθρώπινη μορφή. Πρόκειται για μία διαδικασία που αναδεικνύει το επίπεδο στο οποίο ο καλλιτέχνης έχει αφομοιώσει τη λογική της παραμόρφωσης, πλάθοντας μορφές που κοσμούν τον χώρο σαν στήλες.

Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δουλειάς του Jackson Pollock στο πλαίσιο του αφηρημένου εξπρεσιονισμού είναι ο εκρηκτικός αυθορμητισμός της ζωγραφικής του. Μία πρακτική βασισμένη στην τεχνική του action painting, όπου ο καλλιτέχνης με αυθόρμητες ενέργειες και χειρονομίες δίνει χρώμα και σχέδιο στο έργο του, και στην τεχνική του dripping, δηλαδή το στάξιμο του χρώματος πάνω στον καμβά. 

Εκρηκτικός και βιρτουόζος, ο Willem de Kooning σχηματίζει με το πινέλο του μια μορφή που με δυναμικές, αποφασιστικές μονοκονδυλιές αποκτάει ζωή πάνω στο χαρτί του. Η καθαρότητα και ηρεμία της σκέψης του αντιπαραβάλλεται με την αποφασιστική του ένταση που έχει στιγματίσει το καλλιτεχνικό του έργο. 

Το ανθρώπινο σώμα ως μέσο και όχι μόνο ως αναφορά στη ζωγραφική, είναι μία από τις κύριες θεματικές στις «ανθρωπομετρίες» του Yves Klein. Τα σώματα των μοντέλων γίνονται το «πινέλο» του καλλιτέχνη στο γνωστό ζωγραφικό performance, που συνέβαλλε δυναμικά στην αλλαγή πλεύσης της τέχνης προς το μεταμοντέρνο.

Καταστροφή και δημιουργία, το δίπολο στο οποίο στηρίζεται το έργο του Γερμανού ζωγράφου Anselm Kiefer. Στο βίντεο που ακολουθεί φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο επεμβαίνει στα έργα του με τεχνικές ζωγραφικής και γλυπτικής, με τις χαρακτηριστικές ανάγλυφες επιφάνειες στον καμβά του να διαμορφώνονται με εκλογικευμένη βία.

Γνωστός κυρίως για τα παραστατικά έργα του τη δεκαετία του ‘80, ο Gerhard Richter συνεχίζει ακάθεκτος το έργο του, επαναπροσδιορίζοντας συνέχεια το ύφος και την τεχνική του. Πλέον, στα έργα του δημιουργεί σαφείς αναφορές σχετικές με την έννοια του χρωματικού πεδίου, εκμεταλλευόμενος τόσο την επιτηδευμένη πίεση που ασκεί όσο και την τυχαία ανάμιξη των πολλαπλών στρώσεων χρώματος που έχει προσθέσει στον καμβά.

Ο μεγάλος αστέρας και ακρογωνιαίος λίθος της Pop-Art, ο Andy Warhol την ώρα που τυπώνει ένα από τα έργα του που απεικονίζουν τον Marlon Brando. Ένας καλλιτέχνης που προώθησε την εμπορευματοποίηση της τέχνης όχι μόνο ως πρακτική αλλά και ως ιδεολογία που παντρεύει τη διανόηση με τη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία.

Ο σχεδιαστής και video-artist William Kentridge μετατρέπει την ίδια τη ζωγραφική διαδικασία σε έργο τέχνης, βιντεοσκοπώντας συχνά τον εαυτό του εν ώρα εργασίας. Πρόκειται για μία διαφορετική αντίληψη της παραγωγικής διαδικασίας που ξεπερνάει το πλαίσιο της τεχνικής και αυτονομείται ως εικαστικό τεκταινόμενο.

Ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ζωγράφους, ο Antoni Tapies συνθέτει ένα τελάρο με τον χαρακτηριστικό του εικαστικό κώδικα: δυναμικές πινελιές, ύλες, σύμβολα, ανάγλυφα και γραφή διαμορφώνουν το καλλιτεχνικό του λεξιλόγιο που εκφράζει τον δυναμισμό της τέχνης του.

Σύγχρονος γλύπτης με διεθνή αναγνώριση, ο Anthony Gormley μας δείχνει στο βίντεο μία σειρά έργων που έχει δημιουργήσει χρησιμοποιώντας ψωμί του τοστ, το οποίο στοιβάζει και επεξεργάζεται σαν ένα οποιοδήποτε δομικό υλικό. 

Η Cornelia Parker χρησιμοποιεί το πλακόστρωτο ενός δρόμου του Λονδίνου ως εικαστικό μέσο για το έργο της και το μετατρέπει σε καλούπι που αποτελεί τη μήτρα του γλυπτού της. Πρόκειται για μια μέθοδο, όπου ο δημόσιος χώρος χρησιμοποιείται ως τμήμα της ευρύτερης δημιουργικής διαδικασίας, στοιχείο που συναντάμε συχνά στο έργο της.