Ida Lupino: Η σταρ πίσω από τις κάμερες
Η Ida Lupinο ήρθε στον κόσμο στις 4 Φεβρουαρίου του 1918 στo Λονδίνο, από μια οικογένεια με μεγάλη θεατρική παράδοση. Οι γονείς της, Stanley Lupino και Connie Emerald, είναι γνωστοί ηθοποιοί του θεάτρου. Όπως ειναι φυσικό, το θεατρικό σανίδι είναι ο «φυσικός χώρος» για την Ida, η οποία από πολύ μικρή ηλικία παίζει σε παραστάσεις και γράφει τα δικά της θεατρικά έργα. Ωστόσο, το ταλέντο της δεν περιορίζεται στο θέατρο, αφού σε ηλικιά 13 ετών κάνει την πρώτη της εμφάνιση στον κινηματογράφο με την ταινία “The Love Race” σε σκηνοθεσία του θείου της, Lupino Lane, ενώ ο πρώτος της πρωταγωνιστικός ρόλος έρχεται έναν χρόνο αργότερα στην ταινία “Her First Affaire” του Allan Dwan. Αν και βρίσκεται ακόμα στην εφηβεία, η Ida φαίνεται μεγαλύτερη από την ηλικία της κι υποδύεται ρόλους «ατίθασων» γυναικών. Το 1933, την ανακαλύπτει το στούντιο της Paramount στο Hollywood κι η Ida, ύστερα από προτροπή του πατέρα της, ταξιδεύει στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Τα πρώτα χρόνια, όμως, έχοντας ταυτιστεί με την εικόνα της ξανθιάς όμορφης κοπέλας, δεν αισθάνεται ικανοποιημένη από τους επιφανειακούς ρόλους που της προτείνουν.
Το 1937, η Ida Lupino απογοητευμένη από την πορεία της στο κινηματογράφο και ακολουθώντας τη συμβουλή της γνωστής δημοσιογράφου του Hollywood, Hedda Hopper, αλλάζει την εμφάνισή της: βάφει τα μαλλιά της καστανά και υιοθετεί ένα πιο φυσικό μακιγιάζ. Λίγο καιρό μετά, η αναγνώρισή της ως δραματικής ηθοποιού έρχεται με την ταινία “The Light That Failed” (1939) σε σκηνοθεσία του William A. Wellman. Για την ερμηνεία της Lupino σ’ αυτήν την ταινία οι κριτικοί γράφουν πως εξελίσσεται από ενζενί σε μια μεγάλη δραματική ηθοποιό. Στη συνέχεια, παίζει στην ταινία του Robert Walsh, “Τhey Drive By Night”, δίπλα στους Humphrey Bogart, Ann Sheridan και George Raft υποδυόμενη τον ρόλο της μοιραίας γυναίκας. Η Ida κλέβει την παράσταση με τη δυναμική της παρουσία κι ο σκηνοθέτης της προτείνει να παίξει και στην επόμενη ταινία του, στο πλευρό του Bogart. Η Ida δέχεται την πρόταση και για την ερμηνεία της στην ταινία “High Sierra” (1941) λαμβάνει τη μεγαλύτερη αμοιβή απ’ όλο το cast.
Λένε ότι θυμώνω, ότι είμαι κυκλοθυμική, ότι προκαλώ προβλήματα, ότι είμαι ιδιότροπη... Ασ’ τους να λένε, το αντέχω. Μόνο ένας άνθρωπος μπορεί να με πληγώσει. Το όνομά του είναι Ida Lupino.
Αν και το ταλέντο της δεν παύει να εντυπωσιάζει τους κριτικούς της εποχής, όπως συνέβη με την ερμηνεία της στην ταινιά “The Hard Way” του Vincent Sherman το 1943, η Ida είναι κουρασμένη από τον τρόπο λειτουργίας των μεγάλων κινηματογραφικών στούντιο και δεν το κρύβει, με αποτέλεσμα να αποκτάει τη φήμη της δύσκολης και οξύθυμης ηθοποιού. Η πραγματική αλλαγή στην καριέρα της συμβαίνει το 1949, όταν μαζί με τον δεύτερο σύζυγό της, Collier Young, ιδρύουν τη δική τους εταιρεία παραγωγής, την Emerald Productions. H πρώτη ταινία στην οποία υπογράφει την παραγωγή και το σενάριο με τίτλο “Νοt Wanted”, θίγει ένα θέμα-ταμπού για την Αμερική εκείνης της εποχής με την ιστορία μιας ανύπαντρης μητέρας. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ο σκηνοθέτης Elmer Clifton αρρωσταίνει κι η Ida αναλαμβάνει τα ηνία: βρίσκεται από την άλλη πλευρά της κάμερας, γεγονός που τη συναρπάζει, χωρίς ωστόσο να μπει το όνομά της ως σκηνοθέτιδος στους τίτλους αρχής. Η πρώτη φορά που επίσημα αναλαμβάνει τον ρόλο του σκηνοθέτη είναι το 1950, στη ταινία «Never Fear» που αναφέρεται στην πολιομυελίτιδα, με την ίδια να υπογράφει το σενάριο και την παραγωγή. Η Ida Lupino θεωρείται τότε η μοναδική εν ενεργεία γυναίκα σκηνοθέτιδα στο Hollywood, κι η δεύτερη γυναίκα σκηνοθέτιδα στην ιστορία, μέλος της Ένωσης Σκηνοθετών της Αμερικής.
Η Lupino συνεχίζει να σκηνοθετεί ταινίες, μακρυά από τα πρότυπα των μεγάλων στούντιο παραγωγής, αναδεικνύοντας «δύσκολα» θέματα και σημαντικά κοινωνικά προβλήματα, όπως η κακοποίηση, ο βιασμός κι η διγαμία, θέματα που μέχρι τότε κανείς δεν τολμούσε να προσεγγίσει.
Το ανήσυχο πνεύμα της κι η ανάγκη της για πρωτοπόρες κινήσεις δεν σταματάει εκεί: το 1953, με τη σκηνοθεσία του “The Hitch – Hiker”, γίνεται η πρώτη γυναίκα που σκηνοθετεί ταινία film noir. Δυστυχώς, δυο χρόνια αργότερα, η εταιρεία παραγωγής της The Filmakers βάζει λουκέτο, μην αντέχοντας τα έξοδα και τον ανταγωνισμό. Παρόλ’ αυτά, η πορεία της Lupino ως σκηνοθέτιδος δεν σταματάει αλλά μεταφέρεται στη μικρή οθόνη. Για ακόμη μια φορά κατακτάει την πρωτιά και γίνεται η πρώτη γυναίκα-σκηνοθέτιδα της τηλεόρασης, σκηνοθετώντας ορισμένα επεισόδια από τη δημοφιλή σειρά “The Donna Reed Show”. Τα επόμενα χρόνια δουλεύει κυρίως στην τηλεόραση είτε με την ιδιότητα του ηθοποιού πλάι στον τρίτο σύζυγό της Howard Duff είτε με αυτήν του σκηνοθέτη. Η τελευταία σκηνοθετική της δουλειά στη μεγάλη οθόνη είναι η κωμωδία “The Trouble With Angel” (1965) με τις Rosalind Russell και Hayley Mills.
Η γυναίκα που επιβλήθηκε και χάραξε την δική της ανεξάρτητη πορεία σε ένα ανδροκρατούμενο και ανταγωνιστικό περιβάλλον έφυγε από τη ζωή στις 3 Αυγούστου του 1995, σε ηλικία 77 χρονών, αφήνοντας πίσω μια κόρη από τον τρίτο και τελευταίο της γάμο. Η Lupino άνοιξε τον δρόμο στις γυναίκες που επιθυμούσαν να καθιερωθούν ως κινηματoγραφικοί δημιουργοί και να διεκδικήσουν το δικαίωμα στην παραγωγή και τη σκηνοθεσία, πέρα από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Η ίδια κατέκτησε βραβεία και την καθολική αναγνώριση κοινού και κριτικών, και, όπως αποδεικνύεται 100 χρόνια μετά τη γέννησή της, η Ida Lupino κατόρθωσε αυτό που έλεγε ότι ποτέ δεν επιθυμούσε: να «σπάσει» οριστικά ένα ανδροκρατούμενο χώρο.
