Art Outside the Core

Είναι γνωστές οι μεγάλες καταστροφές που έχει προκαλέσει ο σύγχρονος άνθρωπος, ιδίως με την ανάπτυξη της βιομηχανίας. Πιο ενδεικτικές είναι: η ατμοσφαιρική ρύπανση από τα αυτοκίνητα και τα εργοστάσια, η εκτεταμένη μόλυνση των υδάτων και η καταστροφή του πράσινου εξαιτίας της υπέρμετρης ανάγκης του να κατασκευάζει τσιμεντουπόλεις. Πράξεις που έχουν άμεσα καταστρεπτικό και ανεπανόρθωτο αντίκτυπο τόσο στον ίδιο τον άνθρωπο όσο και σε ολόκληρο το οικοσύστημα.

Αρκετά άτομα και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί ανά τον κόσμο, ευαισθητοποιημένα στο ζήτημα της οικολογικής καταστροφής –πιο συγκεκριμένα στη μόλυνση των θαλασσών─, αποφάσισαν να αντιδράσουν με τον πιο οικολογικό, καλλιτεχνικό και ευρηματικό τρόπο, δημιουργώντας έργα τέχνης ικανά όχι μόνο να εντυπωσιάσουν αλλά και να προβληματίσουν μικρούς και μεγάλους.

Η πιο χαρακτηριστική και εντυπωσιακή περίπτωση είναι της πρώην εκπαιδευτικού και καλλιτέχνιδος Angela Hazeltine Pozzi. Μετά από 30 χρόνια στο χώρο της εκπαίδευσης, η Hazeltine ασχολήθηκε εκτενώς με την καταστροφή των ωκεανών, κυρίως από το πλαστικό. Με την ομάδα της συγκέντρωσε πάνω από 17 τόνους πλαστικού στις παραλίες του Oregon όπου ζει και εργάζεται. Στη συνέχεια, το μετέτρεψαν σε 66 εντυπωσιακά γλυπτά για την έκθεσή τους “The Washed Ashore Project: Art to Save the Sea” του μη κερδοσκοπικού οργανισμού “The Washed Ashore”, στον Εθνικό Ζωολογικό κήπο της Washington. Ακολουθώντας τη διαδικασία: συλλογή από τις παραλίες, ξέπλυμα, ταξινόμηση ανά χρώμα και είδος, τρίψιμο, μούλιασμα, κόψιμο και τελικό τρύπημα για την τοποθέτηση του κομματιού πλαστικού πάνω στο γλυπτό, συνθέτουν ένα ένα τα έργα τους, κατασκευάζοντας μεγάλων διαστάσεων θαλάσσια ζώα. Οι πρώτες ύλες είναι κάθε είδους πλαστικό που βρίσκεται παραπεταμένο ή απλώς ξεχασμένο στις παραλίες. Σαγιονάρες, παπούτσια, πλαστικά εξαρτήματα, χτένες, αναπτήρες, δοχεία, κομμάτια από πλαστικά, σπασμένα παιχνίδια, παιδικές μπάλες θαλάσσης, βούρτσες, οδοντόβουρτσες, ρόδες και κυρίως δισεκατομμύρια τόνοι σακούλες και μπουκάλια, μετατρέπονται σε εντυπωσιακά ψάρια, χταπόδια, ξιφίες, θαλάσσιες χελώνες, ιππόκαμπους και πολλά άλλα. Τα θαλάσσια πλάσματα-γλυπτά, αν και πολύχρωμα, δείχνουν επιθετικά, τρομακτικά ή τρομοκρατημένα, γεγονός που εξυπηρετεί τον σκοπό της έκθεσης.

Με μια πρώτη ματιά, τα παιδιά εντυπωσιάζονται τόσο από τις διαστάσεις όσο και από την πολυχρωμία τους. Στη συνέχεια, ωστόσο, παρατηρώντας τα γλυπτά πιο προσεκτικά, διαπιστώνουν πως είναι όλα κατασκευασμένα από αντικείμενα οικεία· αντικείμενα που έχουν στο σπίτι τους και χρησιμοποιούν καθημερινά. Αυτό είναι που τα ευαισθητοποιεί στο πώς μπορούν τα ίδια να πάρουν τον έλεγχο και να μειώσουν την οικολογική καταστροφή. Από την άλλη, η έκθεση επιδιώκει να στείλει ένα μήνυμα σε εκείνους που ευθύνονται άμεσα για αυτούς τους ρύπους. 

Το πιο δυνατό έργο της έκθεσης, αν και μικρών διαστάσεων, είναι ένα ψάρι κατασκευασμένο από κομμάτια πλαστικού (σωληνάρια, καπάκια, μπουκάλια κ.ά.) που είναι φανερά φαγωμένα από ψάρια (πρόσφατη επιστημονική μελέτη έδειξε πως τα ψάρια «τρελαίνονται» για το πλαστικό, όπως τα παιδιά για το junkfood). Το συγκεκριμένο έργο θεωρείται ίσως το καλύτερο ως προς το μήνυμα που θέλει να περάσει η έκθεση, καθώς δείχνει χειροπιαστά το σοβαρό αντίκτυπο που έχει το πλαστικό στους υδρόβιους οργανισμούς. Την επιτυχημένη αυτή προσπάθεια αξιολόγησε το “The Living Coast Discovery Center”, που εδράζεται στο Εθνικό Καταφύγιο Άγριας Ζωής του San Diego, το οποίο μάλιστα σκοπεύει να χρησιμοποιήσει την έκθεση για τη δραστηριοποίηση μεγαλύτερης οικολογικής προσπάθειας.

«Κάθε κομμάτι πλαστικού έχει μια ιστορία», λέει η Hazeltine. Κάθε ψάρι που κατασκευάζεται έχει να αφηγηθεί άλλη μία, πίσω από την ιστορία που συμβολίζει. Είναι στο χέρι μας να προστατέψουμε τον φυσικό πλούτο, βήμα-βήμα, με ένα πλαστικό μπουκάλι τη φορά, ώστε να αποφευχθεί η επικείμενη καταστροφή, όσο αυτό είναι ακόμη εφικτό. Η χλωρίδα και η πανίδα είναι ζωτικής σημασίας για ολόκληρο το οικοσύστημα και οφείλουμε να την προστατεύουμε με τα μέσα που διαθέτουμε.

Η φύση έχει προνοήσει, καθώς τα πλάσματά της, τα ζώα, κάνουν ενστικτωδώς πάντα το σωστό για το οικοσύστημά τους, το σπίτι τους. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν το παράδειγμά τους.