Βιβλιοθήκη

Η ιστορία είναι απλή αρχικά. Ένας καθηγητής αυθεντία στις αρχαίες γλώσσες, μεσήλικας, χωρίς προσωπική ζωή που διδάσκει σε γυμνάσιο της τακτοποιημένης Βέρνης. Μια ζωή ουδετερότητας.

Συναντά τυχαία στο δρόμο μια γυναίκα και ακολουθώντας την από μια περίεργη παρόρμηση ανακαλύπτει τον άλλον του εαυτό ή έστω αυτό που κρυφά θα ήθελε να είναι. Ένα μικρό βιβλίο, «Ο Χρυσοχόος των Λέξεων» ενός πορτογάλου με τ’ όνομα Αμαντέου Πράντου θ’ αποτελέσει το έναυσμα, ώστε ο ήρωας να κάνει την Επανάσταση που δεν είχε διανοηθεί να κάνει ποτέ στη ζωή του. Θα παρατήσει άπαντες σύξυλους και θα πάρει το τρένο για τη Λισαβόνα, αναζητώντας τα ίχνη του συγγραφέα. 

Είναι πρόκληση αυτό. Είναι πρόκληση προς όλους εκείνους που έζησαν σ’ όλα τα χρόνια τους μια τακτοποιημένη ζωή κι ετοιμάζονται να πεθάνουν εξίσου τακτοποιημένα. Είναι η ζωή του επίπεδου, αυτή που δεν προσφέρει συγκινήσεις, ούτε τραύματα, ούτε ανοιχτές πληγές, ούτε σημάδια. Δεν προσφέρει καμία χαρά. Τότε είναι που «στρίβει ο διακόπτης» και αυτοί οι άνθρωποι διακατέχονται από μια πρωτόγνωρη αίσθηση αναζήτησης προκειμένου να μάθουν, να δουν, να βιώσουν. 

Φτάνει στη Λισαβόνα συντροφιά με το μικρό βιβλίο μέσα απ’ τα κείμενα του οποίου αναγνωρίζει κάθε μέρα που περνάει τον άνθρωπο πίσω απ’ τις λέξεις. Κι εκεί αρχίζει ένα μικρό παιχνίδι θησαυρού, από σημείο σε σημείο κάτω απ’ τον ήλιο του Νότου, σε μια πόλη που δεν έχει καμία σχέση με την ουδετερότητα της Βέρνης. Είναι το παιχνίδι της αναζήτησης βήμα προς βήμα, η συλλογή των στοιχείων της ζωής του Αμαντέου Πράντου. Οι φίλοι του, η οικογένειά του, άλλοι άνθρωποι που πέρασαν απ’ τη ζωή του, ο καθηγητής μετατρέπεται σ’ ερευνητή που του έχει γίνει έμμονη ιδέα η αποκρυπτογράφηση μιας ζωής ενός ανθρώπου που όπως φαίνεται μέσα απ’ τις σελίδες θα ήθελε να βρίσκεται στη θέση του. 

«Αλήθεια, τι γνωρίζουμε ακριβώς για τους ανθρώπους;» αναρωτιέται σε κάποιο σημείο την ώρα που ουσιαστικά αναζητά να μάθει τι γνωρίζει ακριβώς για τον ίδιο του τον εαυτό. Γιατί όλο το παιχνίδι εκεί παίζεται. Όταν μαθαίνεις τον άλλον, μαθαίνεις παράλληλα τον εαυτό σου. Όταν πολεμάς για κάτι, πολεμάς πρώτα για τον εαυτό σου. Μπορεί η γνώση που συλλέγεις να είναι τελικά ελάχιστη απέναντι στον ίδιο τον Χρόνο αλλά είναι η διαδικασία που σε παθιάζει και όχι το αποτέλεσμα αυτής. 

Οι λέξεις του Πράντου συνοδεύουν τον καθηγητή σε κάθε σημείο της πόλης. Μοιάζουν μ’ έναν περίεργο χάρτη, όχι ταξιδιωτικό, τον χάρτη μιας ζωής στην οποία έζησε κι έδρασε ο συγγραφέας. Οι συναντήσεις με πρόσωπα που έζησαν τον Πράντου θ’ αρχίσει να συμπληρώνει το παζλ της ζωής του και θα βυθίζει τον καθηγητή όλο και περισσότερο σε μιαν αγωνία, μια έκδηλη αγωνία για την έκβαση όλων αυτών που περιμένει μια απάντηση στο τέλος.

Μα δεν υπάρχει μία απάντηση. Δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Απάντηση είναι η ίδια η Εμπειρία.

*Το αγαπημένο μου κομμάτι απ' το βιβλίο είναι όταν μέσα απ' τις διηγήσεις περιγράφεται πώς ο Πράντου – ο οποίος ήταν γιατρός στο επάγγελμα – σώζει τον “Χασάπη της Λισαβόνας”, έναν διαβόητο τύπο της μυστικής αστυνομίας του δικτάτορα Σαλάζαρ, ο οποίος είχε σκοτώσει και βασανίσει αρκετούς ανθρώπους. Τον φέρνουν βαριά πληγωμένο στο γραφείο του όπου η Ηθική αντιμάχεται το Συναίσθημα με την σπάθα του Αμείλικτου Χρόνου να κρέμεται πάνω απ' το κεφάλι του καθώς όποια απόφαση πάρει αφενός πρέπει να είναι γρήγορη, αφετέρου θα είναι καθοριστική για το μέλλον. Είναι πραγματικά συγκλονιστική η περιγραφή.

ΥΓ. Το βιβλίο δεν το γνώριζα. Το έμαθα όταν έπεσε στα χέρια μου η ταινία του Μπιλ Όγκαστ που βασίστηκε στο βιβλίο. Ο Τζέρεμι Άιρονς που πρωταγωνιστεί είναι πάντα ο Τζέρεμι Άιρονς που λατρεύω ωστόσο γι’ άλλη μια φορά η ταινία ήταν μακράν κατώτερη των σελίδων. Ένα κατά βάση φιλοσοφικό μυθιστόρημα που χαρτογραφεί την ανθρώπινη ψυχή είναι πολύ δύσκολο να το κάνεις ταινία και να καταφέρεις ν’ αποδώσεις το πνεύμα του.