Βιβλιοθήκη

Είναι μερικά βιβλία που μπορείς απλά να τα χαρακτηρίσεις σύντομες απολαύσεις. Έργα μικρά σε μέγεθος, αρκετά οικονομημένα, τα οποία «αναλαμβάνουν» κάποια συγκεκριμένη θεματική ή ιστορία και την προσεγγίζουν με το δικό τους οριοθετημένο τρόπο και τα δικά τους μέτρα. Και κάνοντάς το αυτό πετυχαίνουν ένα πολύ ενδιαφέρον αποτέλεσμα που συμβάλλει σε μια απολαυστική αναγνωστική διαδικασία. Το βιβλίο της Naomi Fontaine «Kuessipan-Είναι η σειρά σου», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πλήθος σε μετάφραση της Πατρίσιας Μπόνου, είναι από αυτά ακριβώς τα βιβλία. Το λογοτεχνικό κείμενο δεν ξεπερνά τις 120 -αραιά στοιχειοθετημένες- σελίδες, με πάρα πολύ συνοπτικά και κατά κάποιο τρόπο αυτόνομα κεφάλαια. Με αυτή τη μορφή και τη σχεδόν αποσπασματική αφήγηση πιάνει τον αναγνώστη από το χέρι και τον εισάγει σε ένα ταξίδι εμπειρίας στη βιωμένη πραγματικότητα των Ιννού του Καναδά. Το πρωτόλειο αφήγημα της Fontaine δεν αφηγείται κάποια συγκεκριμένη ιστορία (με την παραδοσιακή έννοια της λέξης) αλλά παρ’ όλα αυτά χτίζει -κάπως ιμπρεσσιονιστικά ίσως, ή τουλάχιστον σε αδρές γραμμές- έναν πολύ συγκεκριμένο κόσμο στον οποίο βυθίζεται ο αναγνώστης: είναι ο κόσμος μιας φυλής αυτοχθόνων της Βόρειας Αμερικής, έτσι όπως τα μέλη της τον βιώνουν, υπό τις συνθήκες που έχουν διαμορφώσει πια οι κυρίαρχοι λευκοί, με τις προκλήσεις του, τα προβλήματά του, τις επιβιώσεις του παρελθόντος, τις ανησυχίες του σήμερα. Υπό αυτό το πρίσμα, το “Kuessipan” καταφέρνει να γίνει μια αρκετά εμβυθιστική εμπειρία, καθώς αυτός που το διαβάζει πολύ γρήγορα και ευχάριστα αφομοιώνεται από τις εικόνες και τα περιβάλλοντα που περιγράφονται, διατηρώντας ταυτόχρονα την έντονη αίσθηση ότι πρέπει να τοποθετηθεί ως άτομο τόσο εντός τους όσο και σε σχέση με αυτά.

Η μεγάλη επιτυχία του αφηγήματος είναι για μένα ακριβώς η επιλογή να μην πει με τον δεδομένο τρόπο μια ιστορία. Ή μάλλον να πει και να μην πει ταυτόχρονα μια ιστορία – έτσι τουλάχιστον όπως μας έχει μάθει η δυτική παράδοση. Αντ’ αυτού, το στοιχείο που κάνει δυνατό το αφήγημα είναι ο τρόπος του να συνδυάζει την αποσπασματικότητα, την υπαινικτικότητα και την αφαιρετική ποιητικότητα ούτως ώστε να σκιαγραφήσει μια κάποια ιστορία για τους σύγχρονους Ιννού. Χωρίς να θέτει αυστηρά όρια στον χρόνο, τα πρόσωπα και την πλοκή, το “Kuessipan” δημιουργεί μια αδρή εικόνα η οποία περιλαμβάνει διάφορες θεματικές που αφορούν τους Ιννού χαρακτήρες. Η σχέση του ανθρώπου με τη φύση (πόσω μάλλον του αυτόχθονα, ο οποίος φέρνει και το βάρος της πατρογονικής παράδοσης σε αυτό), η ανησυχία για τις σχέσεις της οικογένειας και του ευρύτερου πλαισίου της φυλής, η δύναμη της κληρονομιάς, το άγχος, ο κόπος και ο πόνος που προκαλούνται όταν οι Ιννού συγκρούονται με το δυτικό, λευκό σύστημα (με τα συμπαρομαρτούντα των ψυχικών και κοινωνικών αδιεξόδων), τα σημάδια της εκμετάλλευσης που πηγαίνει πίσω στην ιστορία, η έντονη αίσθηση της (προσωπικής και πολιτισμικής) ευθραυστότητας αλλά και η ελπίδα – όλα είναι μέσα στο “Kuessipan”. Και ενώ το ίχνος όλων αυτών των θεματικών είναι έντονα παρόν, η συγγραφέας ταυτόχρονα κατορθώνει να το περάσει αυτό με μια αφαιρετικότητα και υπαινικτικότητα που ταιριάζει απόλυτα. Το αποτέλεσμα είναι ένα λακωνικό σχεδόν έργο που δεν βαραίνει αλλά δεν είναι και ποτέ ανάλαφρο. Και, αν κάτι μετράει ιδιαιτέρως, το “Kuessipan” καταλήγει να είναι ένα έργο το οποίο, λόγω ακριβώς όλων αυτών των χαρακτηριστικών, μπορεί κανείς να επισκέπτεται ξανά και ξανά, όπως θα έκανε ενδεχομένως με μία ποιητική συλλογή, για να παίρνει από το κείμενο όλα εκείνα τα διανοητικά ή και συναισθηματικά ερεθίσματα που θα ήθελε.

Το «Kuessipan-Είναι η σειρά σου» είναι, εν κατακλείδι, ένα αφήγημα εύκολα προσπελάσιμο, το οποίο ωστόσο δεν είναι σε καμία περίπτωση απλό ή απλοϊκό. Με την εξισορρόπηση ποιητικότητας και αφηγηματικότητας, τη μικρή του έκταση, αλλά και κυρίως με την ευαισθησία που δείχνει η συγγραφέας (η οποία προέρχεται από την περιοχή των Ιννού) να αποδώσει την εμπειρία και τον βιωμένο κόσμο των αυτοχθόνων με μια «αυθεντικότητα» (ας μου επιτραπεί ο δύσκολα οριζόμενος αυτός όρος), το κείμενο κατορθώνει και αφήνει ένα αξιοσημείωτο λογοτεχνικό αποτύπωμα.