In a Cinemanner of Speaking

Ο Mario Puzo έγραψε τα βιβλία, ο Francis Ford Coppola τα μετέφερε στη μεγάλη οθόνη, οι Marlon Brando, Al Pacino, Robert De Niro (και όχι μόνο) έδωσαν τις ερμηνείες της ζωής τους κι εμείς οι θεατές απολαύσαμε το μεγαλύτερο κινηματογραφικό έπος που πέρασε ποτέ από τη μεγάλη οθόνη. Στις τρεις αριστουργηματικές ταινίες βλέπουμε την πορεία της οικογένειας Κορλεόνε στον χρόνο, τη δράση της στα παράνομα μονοπάτια της μαφίας, τις μεταξύ τους σχέσεις, τις φιλίες, τις προδοσίες, την αναμέτρηση των ηρώων με τους αντιπάλους, αλλά και τους εσωτερικούς τους δαίμονες. Αυτό που τοποθετεί τον «Νονό» στο πάνθεον της έβδομης τέχνης δεν είναι μόνο το καλογραμμένο σενάριο, η μαεστρική σκηνοθεσία, η εμβληματική φωτογραφία, η χαρακτηριστική μουσική του Nino Rota, αλλά και το γεγονός ότι οι ταινίες ισορροπούν πολύ προσεκτικά ανάμεσα στη δράση και τον ψυχισμό των ηρώων. Μέσα σε μια δίνη από μαφιόζικα ξεκαθαρίσματα, εκτελέσεις, δολοφονίες, ίντριγκες και πισώπλατα μαχαιρώματα, οι ήρωές μας ωριμάζουν, προβληματίζονται, αντιμετωπίζουν διλήμματα, παίρνουν αποφάσεις και αναλαμβάνουν τις συνέπειες, οι οποίες άλλοτε τους ανταμείβουν κι άλλοτε τους οδηγούν στην πτώση: μια ιστορία που θυμίζει πολύ αρχαία τραγωδία. 

Όταν ο Sam Mendes αποφασίζει να σκηνοθετήσει μια ταινία με γκάνγκστερ, αυτό είναι το αποτέλεσμα. Ο γιος του Tom Hanks δεν ξέρει τι δουλειά κάνει ο μπαμπάς του, μέχρι που γίνεται αυτόπτης μάρτυρας ενός ξεκαθαρίσματος… Τότε τα πράγματα θα περιπλεχτούν και ο Tom Hanks θα βρεθεί ανάμεσα στην προστασία της οικογένειάς του και την αφοσίωση στη δουλειά του. Ο «Δρόμος της απώλειας» δεν μοιάζει με τις συνηθισμένες γκανγκστερικές ταινίες. Η δράση δεν της λείπει, αλλά ο σκηνοθέτης προσεγγίζει το θέμα του από μια πιο οικογενειακή, πιο τρυφερή, πιο συναισθηματική σκοπιά. Με εμμονή στην τελειότητα, ο Mendes μάς παραδίδει μια ταινία χαλαρού ρυθμού, με γκρίζα ατμόσφαιρα και μελαγχολική διάθεση, βαθιά εσωτερική και σιωπηλή, ακόμη και στις πιο έντονες στιγμές της. Το αίσθημα αυτό επιτείνει η μουσική του Thomas Newton και οι ερμηνείες των Tom Hanks, Paul Newman, Daniel Craig και Jude Law.

Από τα καλύτερα του είδους που έχουμε δει και από τα πιο χαρακτηριστικά κινηματογραφικά δείγματα γραφής για τον Al Capone. Στο φόντο της ταινίας βρίσκεται ο μεγαλύτερος μαφιόζος όλων των εποχών και σε πρώτο πλάνο μια ομάδα τεσσάρων αστυνομικών που προσπαθούν να τον συλλάβουν. Με δράση, περιπέτεια, ωραία πλοκή και ενδιαφέρουσες εξελίξεις, η ταινία ισορροπεί εύστοχα ανάμεσα στα πιστολίδια και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής. Καλοφτιαγμένη, με ωραία απεικόνιση της περιόδου και, πάνω απ' όλα, με πολύ καλό καστ: ο Kevin Costner στα καλύτερα του, ο Andy Garcia υπέροχος όπως πάντα, ο Sean Connery σε απολαυστικό ρόλο (που του χάρισε και το μοναδικό Όσκαρ -Β' Ανδρικού- της καριέρας του) και φυσικά πρώτος μεταξύ ίσων ο Robert De Niro, σε μια καταπληκτική ενσάρκωση του Al Capone (που, για να είμαστε ειλικρινείς, άξιζε περισσότερο το Όσκαρ από την ερμηνεία του Connery). 

Ο Scorsese, στο είδος που τον ανέδειξε, σκηνοθετεί την ταινία που του χάρισε επιτέλους το Όσκαρ. Στο “The Departed”, δεν βλέπουμε μόνο παράνομες συναλλαγές, βρώμικες δουλειές και ύποπτα παιχνίδια ανάμεσα σε αστυνομία και κακοποιούς, αλλά κάτι πολύ πιο ιντριγκαδόρικο. Η αστυνομία, λοιπόν, προσπαθεί να συλλάβει τον Jack Nicholson, έτσι στέλνει στη συμμορία του ως μυστικό πράκτορα τον Leonardo DiCaprio. Ο Nicholson, βέβαια, έχει με τη σειρά του ένα δικό του μυστικό πιόνι μέσα στην αστυνομία, τον Matt Damon. Έτσι ξεκινά ένα απίστευτο παιχνίδι, ένα κυνήγι ανάμεσα στη γάτα και το ποντίκι, αβέβαιο και επικίνδυνο κάθε στιγμή, το οποίο δεν ξέρεις πού θα οδηγήσει, καθώς τίποτα δεν σε προϊδεάζει για την τελική κατάληξη. Η ταινία, εκτός από ωραίες ερμηνείες, πλάθει και ενδιαφέροντες χαρακτήρες, με βάθος και έκταση συναισθημάτων, που επηρεάζουν διαρκώς τις εξελίξεις. Η πλοκή είναι τόσο εύστοχη και ευφυής που δεν μπορείς παρά να την θαυμάσεις και να αφεθείς στην απόλαυση της ταινίας.

Αν θέλεις να δεις μια ωραία βιογραφία ενός γκάνγκστερ, αυτή είναι η ιδανική ταινία. Την περίοδο της οικονομικής ύφεσης στην Αμερική, ο John Dillinger είναι ο πλέον καταζητούμενος γκάνγκστερ -η αστυνομία όχι μόνο έχει βάλει λυτούς και δεμένους για να τον εντοπίσει, αλλά έχει συστήσει ένα τμήμα ειδικά για αυτόν! Ο Johnny Depp είναι εντυπωσιακός σε ένα ρόλο που του πάει γάντι, η Marion Cotillard υπέροχη όπως πάντα, ο ρυθμός καλός, με πιστολίδια, λίγο love story, λίγη αγωνία, κοντολογίς το “Public Enemies” διαθέτει όλα τα προσόντα μιας ελκυστικής ταινίας. Το κοινό δεν ξετρελάθηκε βέβαια, αλλά κακό του κεφαλιού του. 

Ο Sergio Leone, όπως είναι γνωστό, ετοίμαζε την ταινία αυτή για δέκα χρόνια. Ευτυχώς, δεν πήγαν χαμένα. Μια παρέα παιδιών συστήνει μια συμμορία και η ενηλικίωση τους βρίσκει για τα καλά μπλεγμένους στον κόσμο της διαφθοράς και του εγκλήματος. Εκτός από τη φιλία, την προδοσία, την εξαπάτηση, την αυτοκριτική, τα λάθη στη ζωή των ηρώων, ο σκηνοθέτης καταφέρνει με πολύ γλαφυρό τρόπο να μας παρουσιάσει την εικόνα του υπόκοσμου της Νέας Υόρκης των αρχών και των μέσων του 20ου αιώνα. Η ταινία μοιάζει να περιβάλλεται από μια αίγλη και μια επική ατμόσφαιρα, αίσθημα που επιτείνεται χάρη στη μουσική του Ennio Morricone, ο οποίος υπογράφει ένα από τα πιο χαρακτηριστικά soundtracks που ακούσαμε ποτέ. 

Εδώ έχουμε την καλύτερη ίσως ερμηνεία του Al Pacino και μια από τις πιο εμβληματικές ταινίες του είδους, αλλά και της έβδομης τέχνης γενικότερα. Ο Tony Montana φτάνει από την Κούβα και μέσα σε μερικά χρόνια καταφέρνει να στήσει μια ολόκληρη αυτοκρατορία που στηρίζεται στα ναρκωτικά και τις κάθε είδους παρανομίες. Εξουσία-χρήμα-βία είναι το τρίπτυχο που κυριαρχεί στο φιλμ, το οποίο αποδίδεται με τον πλέον υπερβολικό και μεγαλειώδη τρόπο. Και στο κέντρο όλων αυτών ο πρωταγωνιστής μας, ένας από τους πιο εκρηκτικούς και σαγηνευτικούς χαρακτήρες που είδαμε ποτέ στη μεγάλη οθόνη, που παρακολουθεί την άνοδο και την πτώση του με περισσή αξιοπρέπεια και περηφάνια. 

Δέκα χρόνια μετά το “Scarface” ο Brian De Palma επανέρχεται με μια γκανγκστερική ταινία -και πάλι με πρωταγωνιστή τον Al Pacino-, το “Carlito's Way”. Ο ήρωας μας έχει μόλις αποφυλακιστεί και προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του απέχοντας από τις εγκληματικές του συνήθειες και προσεγγίζοντας ξανά την παλιά του αγαπημένη. Θα αποδειχτεί, όμως, ότι δεν είναι τόσο εύκολο τελικά να ξεμπλέξει από τον κόσμο της παρανομίας. Πολύ ενδιαφέρον φιλμ, που όσο το βλέπεις τόσο η πλοκή του σε ρουφά και σε παρασέρνει. Η διαφορά του από τις άλλες ταινίες του είδους είναι ότι ο ήρωάς μας είναι, κατά κάποιον τρόπο, στην απέναντι όχθη: καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να ξεμπλέξει από το έγκλημα -προσπαθεί τόσο πολύ, σε σημείο που συγκινείσαι βλέποντας αυτή τη μάταιη προσπάθεια. Ένα ακόμη μεγάλο ατού της ταινίας είναι ο Sean Penn, ο οποίος έχει το χειρότερο χτένισμα ολόκληρης της καριέρας του. 

Ο βίος και η η πολιτεία του Henry Hill, Ιρλανδού μαφιόζου που μεγαλούργησε από την δεκαετία του ‘60 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘80, οπότε και συνελήφθη για εμπόριο ναρκωτικών, μετατρέπονται στα χέρια του Martin Scorsese σε μια καυστική και αναπολογητικά απολαυστική σάτιρα του Αμερικανικού Ονείρου.

Στα «Καλά παιδιά», ο Scorsese θέτει τα standards της μαφιόζικης δραματικής ταινίας, μεταφέροντας στον κινηματογράφο το βιβλίο «The Wise Guys” του Nicholas Pileggi, σε μια πραγματική ιστορία που ξεδιπλώνεται με φρενήρεις ρυθμούς, καθώς διατρέχει δύο ολόκληρες δεκαετίες εγκληματικής δραστηριότητας.

Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, οι Robert De Niro, Joe Pesci και Ray Liota παραδίδουν -ιδίως ο τελευταίος- ίσως τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας τους, ενσαρκώνοντας ένα τρίο μαφιόζων που προσπαθεί να πιάσει την καλή, ζώντας στα άκρα κάθε μέρα, με τις καπνισμένες κάννες αντίπαλων συμμοριών να περιμένουν σε κάθε σκοτεινή γωνία. Ειδικά ο Liota, που σηκώνει το μεγαλύτερο ερμηνευτικό βάρος της τριπλέτας, φαίνεται να χάνεται μέσα στα στιλάτα και πανάκριβα κουστούμια του χαρακτήρα του, σε έναν ρόλο που έμελλε να τον σημαδέψει ερμηνευτικά, καθώς αποσυντίθεται σταδιακά, παραδομένος στην κόκα, τις αμέτρητες ερωμένες του και το επικίνδυνο κυνήγι του εφήμερου χρήματος.

Πραγματικός πρωταγωνιστής, ωστόσο, είναι ο ίδιος ο Σκορσέζε. Που στήνει μια μανιασμένη, υπέρ-στυλιζαρισμένη μαύρη κωμωδία, αποδομώντας πλήρως τη δήθεν ηθική που διατρέχει τον κόσμο του εγκλήματος, του εύκολου χρήματος και της πάση θυσία επιτυχίας. Ντύνει την ταινία με ένα soundtrack που θα μπορούσε να λειτουργεί και ως best of μιας ολόκληρης εποχής, δεν αφήνει χώρο για τίποτε περιττό, και ενορχηστρώνει δυόμισι απίστευτα σφιχτοδεμένες, έντονες και βίαιες ώρες που πάλλονται με αστείρευτη ενέργεια μέχρι το εκρητικό φινάλε, που φαντάζει σχεδόν αναπόφευκτο. Για όλους, εκτός από τα «Καλά παιδιά», που πιστεύουν ότι είναι ανίκητοι, αθάνατοι, άφθαρτοι. Γιατί μεγάλωσαν σε έναν κόσμο που τους έπεισε για αυτό.