Βιβλιοθήκη

«Μια γυναίκα, Καμίλλη Κλωντέλ», της Anne Delbee. Μα ο περαστικός με κοιτάζει με απορία, μου δείχνει με το δάχτυλο ένα μεγάλο κτίριο με την αναμμένη επιγραφή νέον πληροφορίες, απολεσθέντα. Του εξηγώ πως μια σειρά από τυχαίες συμπτώσεις με έφερε ως εδώ, του εξηγώ μα γρήγορα αντιλαμβάνομαι πως είναι μάταιο. Καλύτερα να τραβήξουμε και οι δυο τον δρόμο μας.

Στο βιβλιοπωλείο δεύτερο χέρι, όνομα και πράγμα τα βιβλία κοστίζουν λιγότερο από τα τσιγάρα σου. Καμιά φορά σκέφτομαι πως όσο παλιώνουν θα πρέπει να ακριβαίνουν, κάτι σαν το κρασί, το είδος της πολυτέλειας που συνδέεται με την αιωνιότητα. Στο βιβλιοπωλείο το βλέμμα της Camille με ακολουθεί, σαν τον φονιά μες στο σκοτάδι. Το μεσημέρι κάνει μια ξεκάθαρη δήλωση πως η πόλη από στιγμή σε στιγμή θα καεί και όμως ένα κορίτσι σκαρφαλώνει την Σόλωνος με βαθιά, γαλάζια μάτια δίχως βυθούς, όλο πάθος. Camille ψιθυρίζω και αλλάζω γρήγορα πεζοδρόμιο, είναι ανυπόφορο να γίνεσαι έρμαιο των συμπτώσεων ή διαφορετικά είναι άχαρη η στιγμή που το σύμπαν σου εμπιστεύεται ένα πολύ προσωπικό μυστικό.

Μια ανάσα, Camille αν το μπορείς δώσε μου λίγο χρόνο για να σκεφτώ τι σόι πράγμα είναι αυτή η βουβή, η πιο ακίνητη στιγμή σου Camille τι σημαίνει. Πάνω στην έκδοση που κρατώ, στις συστάσεις του κειμένου που δημοσιεύεται στις σελίδες του Artcore, σε ένα αφισέτο περασμένων εποχών. Ως εδώ, απόψε θα σου αφοσιωθώ, παραδέχομαι και η Camille ρίχνει τα πέπλα της. Μια παράταιρη ζωή ξεφυλλίζεται σαν το σπασμένο όνειρο. Ναι, αυτή είναι η πρόθεση της Γαλλίδας, βραβευμένης συγγραφέως Anne Delbee. Η κάτοχος του βραβείου Elle που ισοδυναμεί με έναν αναγνωρισμένο και δημοφιλή θεσμό για τις γυναίκες συγγραφείς, καταπιάνεται με ένα θέμα τραγικό. Βλέπετε η απόσταση στην περίπτωση της πικρής βιογραφίας που κατέγραψε η Camille Claudel ουδόλως μειώνει το μεγαλείο και την κατάπτωση μιας σπάνιας ιδιοφυίας. Διαλυμένοι εραστές, «πέτρες πρίγκιπες, σάκοι κοκκινόχωμα για την κεφαλή του Δαυίδ», για τις «κουτσομπόλες» της που κρατούν ζωντανό, κρυμμένο μες στο ροδάνι τους τον ρυθμό του κόσμου. Μορφές ανθρώπων με το φτερό τους χτυπημένο κατάσαρκα από τον κεραυνό, ζωντανές φιγούρες που αφήνουν την στερνή κατάπληξη και χάνονται στις τελετουργικές τους πόζες. Αψεγάδιαστες μορφές, σε διαρκή διάλογο για ζωή, με μια ιστορία, με έναν ρόλο πάνω στους ώμους, με την ριπή της ανθρώπινης αναπνοής, με την προσθήκη του ανέμου που σαρώνει αυλές και φαντασίες. Η Anne Delbee καραδοκεί στην εισαγωγή των κεφαλαίων της, παραθέτοντας ενθύμια της υψηλότερης τέχνης, της απλοϊκότερης που ανακτά τους όρους της ζωής τώρα και πάντα, εκεί έξω. Λόγια του Paul Claudel πυροδοτούν την μοναξιά της πόλης που γεννιέται, της Camille που παραδίνεται στην τρέλα της. Τα λόγια είναι που δίνουν ένα όνομα, ένα ελάχιστο επιχείρημα στα λιγοστά έργα της Camille Claudel δουλεμένα σε διαφορετικές, όσο και τραγικές, σχεδόν απόκοσμες φάσεις της ζωής της. Η αλήθεια είναι πως δεν το χρειάστηκαν ποτέ αφού συνιστούν χώρες, σχεδόν αυτόνομες. Η συγγραφέας που μεταφράζεται έξοχα από την Αγνή Στρουμπούλη δίνει τα κλειδιά σε μια από τις πιο ξεχωριστές και επιδραστικές, γυναικείες προσωπικότητες. Σε μια εποχή που κανείς δεν αμφισβητούσε τον Rodin μήτε τις φιλελεύθερες απόψεις που αποκαθιστούσαν αργά τις θέσεις των δύο φύλλων, η Camille Claudel, ζώντας για δύο, συνθλίβεται κάτω από το βάρος της υψηλής τέχνης με την οποία συνομιλεί. Στην άλλη πλευρά, η ένταση του βυθού, μοναδικός παραλήπτης της πρωτοπορίας της το ανύπαρκτο κοινό του καιρού της. Έργα προικισμένα με την πάλη και με την ποικιλία μιας μοναδικής όσο και καταστροφικής δεξιοτεχνίας στελεχώνουν τα απομεινάρια του ναού της. Η Anne Delbee προχωρεί με την κάμερα ανά χείρας και στο έξοχο βιβλίο των εκδόσεων της Εστίας μετάφραση και αρχική πρόθεση βρίσκουν την πιο τέλεια εφαρμογή τους. Η Camille τοποθετείται μες στο κάδρο, οι λέξεις προσεγγίζουν διακριτικά το δαιμονικό στοιχείο του εαυτού της, ο Paul στέκει παράμερα, ένα θεωρητικό επίκεντρο, περιορισμένο στα ποιήματα, την θέα της πόλης, την μετάφραση της αίσθησης. Το πεπρωμένο της Camille είναι το πεπρωμένο ενός θύματος. Η τέχνη της θα μπορούσε να ανήκει σε εκείνη του θανάτου αν δεν ήταν η ζωή της «μικρής πυργοδέσποινας, μιας μικρής και ανόθευτης ακόμη θεάς. Αν δεν ήταν τα πιστά πρόσωπα των γυναικών στον κύκλο, αν δεν ήταν το προορισμένο να καθοδηγεί την Camille τότε μόνον του θανάτου η τέχνη θα άρμοζε. Επειδή μονάχα αυτή στέκει εγγύτερα στην ομορφιά και το σπάνιο συναπάντημά των εραστών πάνω στην κόψη ενός βαλς. Η τέχνη της Camille είναι μια γλώσσα που ανατρέπει τις τάξεις των πραγμάτων. Μια γυναίκα με το αισθητήριο της Anne Delbee διαθέτει την νομιμοποίηση, μπορεί από την θέση της να φανταστεί, να εκφέρει τον εσωτερικό λόγο μιας κατατρεγμένης ψυχής. Στις σελίδες της έκδοσης της Εστίας συναντιέται η μελαγχολική αίσθηση ενός καταπράσινου, λησμονημένου κόσμου μα άλλοτε φωτισμένου αρνητικά, ζωντανού, ικανού να ξυπνά τα θερμόμετρα. Η Camille ανήκει και εκείνη στα πλάσματα του Θεού και ας «ρίγησε ο κόσμος κάτω από τα μάτια της».

Ένας καταδικασμένος έρωτας, μια φριχτή και αυτοκαταστροφική σχέση με τον μυθικό Rodin, ένας κομματιασμένος, παιδικός χρόνος, καινούριοι αποκλεισμοί, η διαλυμένη αξιοπρέπειά της, όλα και τίποτε ίσως να καθορίζουν την στιγμή που η ψυχή της σκιρτά. Η Camille Claudel κυκλοφορεί πια από στόμα σε στόμα, σαν μύθος. Όλα φαντάζουν εύθραυστα, η Villeneuve εκείνης της εποχής, η ίδια η Camille στα γόνατα, όταν ικετεύει τον Rodin να γυρίσει κοντά της. Η Anne Delbee συλλαμβάνει μια μοναδική βιογραφία για την πανέμορφη Camille Claudel που αγαπούσε την γλυπτική περισσότερο και από την ζωή της, έχοντας κιόλας συλλάβει από την πιο τρυφερή ηλικία τα μεγέθη, τις γραμμές, τις επιφάνειες. Η πικρή βιογραφία επαναφέρει τους σταθμούς που ανέδειξαν την Camille στο πάνθεον της τέχνης. Και όμως αυτή η ζωή δεν της επιφύλασσε παρά την δοκιμασία της αγάπης, το πιο σκληρό της πρόσωπο.

Σκέφτομαι πως οι συμπτώσεις μπορεί να αποδειχτούν υπέροχες. Τα κείμενα συζητούν μεταξύ τους, τα πρόσωπα φωτίζονται καλύτερα. Στην περίπτωση της έκδοσης της Εστίας «Μια γυναίκα, Καμίλλη Κλωντέλ» σε μετάφραση Αγνής Στρουμπούλη κάτι παραπάνω από καλή λογοτεχνία είναι εκείνο που εκπληρώνεται. Κάτι πολύ ανθρώπινο, ζεστό και ονειρικό. Μια φύση νεκρή που δεν βρήκε ποτέ το δικό της νησί. Διαβάζω για την μοναδική προσωπικότητα των έργων της στο άρθρο της Μαρίας Μπατσιούλα, πάντα στο Artcore. Και χαμογελώντας συλλογίζομαι πως τα από καρδιάς αφιερώματα στήνονται με γενναίες δόσεις τυχαίου και αυθόρμητου ενδιαφέροντος.