In a Cinemanner of Speaking

Μέσα από τρεις εμβληματικές ταινίες θα γυρίσουμε το χρόνο πίσω σε τρεις διαφορετικές χρονικές στιγμές, σε τρία κολασμένα καλοκαίρια, σε τρεις ταραγμένες κοινωνίες ανθρώπων και θα ασχοληθούμε με ένα από τα μεγαλύτερα δεινά του κόσμου, τον ρατσισμό. Οι δύο από τις τρεις ταινίες καταπιάνονται με την έννοια του φυλετικού ρατσισμού στα πλαίσια της δράσης ακραίων εθνικιστικών ρατσιστικών οργανώσεων. Η τρίτη ταινία εξετάζει το ρατσισμό υπό ένα διαφορετικό πρίσμα. Εδώ το μίσος σιγοβράζει υποδόρια και θα έρθει εκείνη η τραγική στιγμή που θα βγει στην επιφάνεια. Οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες σε κάθε μία από τις τρεις κοινωνίες-μικρόκοσμους των παραδειγμάτων μας, συνθήκες που οδήγησαν στη γέννηση αυτών των ακραίων οργανώσεων και των ακραίων συμπεριφορών, είναι λίγο πολύ παρόμοιες. Τελικός στόχος του κειμένου είναι να θυμηθούμε τρεις μεγαλειώδεις στιγμές της κινηματογραφικής τέχνης αλλά και να αναγνωρίσουμε μέσα σε αυτές, καταστάσεις παρόμοιες με το δικό μας μικρόκοσμο… Δεν είμαστε απαισιόδοξοι τύποι και επειδή ελπίζουμε σε φωτεινότερα καλοκαίρια, πιστεύουμε ότι η γνώση της ιστορίας, έστω διαμέσου του κινηματογράφου, είναι μια καλή αρχή για να φτάσουμε σε αυτά.

Σύμφωνα με την 13η τροποποίηση του αμερικανικού συντάγματος καταργείται η δουλεία, σύμφωνα με την 14η οι Αφροαμερικανοί αποκτούν την αμερικανική υπηκοότητα και σύμφωνα με την 15η οι Αφροαμερικανοί άρρενες πολίτες αποκτούν δικαίωμα ψήφου. Η πολιτεία του Μισσισσιππή επικύρωσε επισήμως τη 13η τροποποίηση στις 7/2/2013, 147 χρόνια μετά τη διατύπωσή της…

Μετά το τέλος του αμερικανικού εμφυλίου, οι πολιτείες του Νότου δυσκολεύτηκαν πολύ να προσαρμοστούν στη νέα τάξη πραγμάτων και δεν είναι τυχαίο ότι αποτέλεσαν τον τόπο γέννησης της πρώτης οργάνωσης της Κου Κλουξ Κλαν το 1865. Σχεδόν 100 χρόνια αργότερα, το 1964, η τοπική τρομοκρατική οργάνωση της Κου Κλουξ Κλαν στην πολιτεία του Μισσισσιππή έχει αναγεννηθεί και γνωρίζει μεγάλη άνθηση. Ακολουθεί μάλιστα τις συνήθεις πρακτικές των παρακλαδιών της οργάνωσης που είναι η σύναψη συμμαχιών με τις αστυνομικές διευθύνσεις του Νότου και τα γραφεία των κυβερνητών.

Στο μεταξύ, στο φόντο της δράσης της Κου Κλουξ Κλαν βρίσκονται οι ταχείς πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις τόσο στην Αμερική γενικά (άνθηση του αφροαμερικανικού Κινήματος των Πολιτικών Δικαιωμάτων, Martin Luther King Jr., αποκήρυξη της βίας από τον Malcolm X, υπογραφή στις 2/7/1964 της Πράξης των Πολιτικών Δικαιωμάτων από τον πρόεδρο Johnson κλπ.) όσο και στον Μισσισσιππή συγκεκριμένα (εντατικοί αγώνες για την αποδοχή μαύρων φοιτητών από το Πανεπιστήμιο του Νότιου Μισσισσιππή, έναρξη της καμπάνιας “Mississippi Summer Project”, κλπ.).

Το καλοκαίρι του 1964 στο Μισσισσιππή είναι εκρηκτικό. Στα πλαίσια της καμπάνιας “Mississippi Summer Project”, 1000 μαύροι και λευκοί ακτιβιστές (συνήθως φοιτητές) έχουν καταφτάσει στην πολιτεία με σκοπό να ενθαρρύνουν τον φοβισμένο πληθυσμό των Αφροαμερικανών να ψηφίσει. Η Κου Κλουξ Κλαν απαντά με εκτεταμένες βομβιστικές επιθέσεις σε οικίες ντόπιων ακτιβιστών, στα γραφεία της καμπάνιας, σε εκκλησίες και κατοικίες της ντόπιας Αφροαμερικανικής κοινότητας, με ξυλοδαρμούς, με παράλογες συλλήψεις, με εκφοβισμούς και δολοφονίες.

Η ταινία ασχολείται με την πραγματική υπόθεση της δολοφονίας τριών ακτιβιστών (μαύρων και λευκών) στην πολιτεία του Μισσισσιππή το καλοκαίρι του 1964 από μέλη της τοπικής Κου Κουξ Κλαν. Παρακολουθούμε τις προσπάθειες δύο πρακτόρων του FBI – ο ένας εκ των οποίων κατάγεται από τον Νότο – να εξιχνιάσουν την εξαφάνιση των τριών αγωνιστών. Στο δρόμο τους έχουν να αντιμετωπίσουν πολλά εμπόδια: τη συνωμοσία που έχει υφάνει και συντηρεί μια ολόκληρη κοινότητα συνένοχων, την ασυδοσία των τοπικών οργάνων εξουσίας, τις αγκυλώσεις και την υποκρισία του ντόπιου λευκού πληθυσμού, την καχυποψία της μαύρης κοινότητας αλλά και τις εκρήξεις που δημιουργούν οι αντιθετικοί χαρακτήρες των δύο πρακτόρων και οι διαφορετικές τους αντιλήψεις.

Εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα μπορεί να αντλήσει κανείς από την παρατήρηση της συμπεριφοράς κάποιων μελών της οργάνωσης στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον. Υπό συγκεκριμένες συνθήκες, η νοοτροπία της βίας, η οποία μέχρι στιγμής εκδηλώνονταν μόνο ενάντια στον «εχθρό», μπορεί εύκολα να μεταφραστεί σε ακραίες πράξεις βίας απέναντι σε μέχρι πρότινος αγαπημένα και φιλικά πρόσωπα.

Αριστοτεχνικά δομημένη, η ταινία αποφεύγει τους απόλυτους διαχωρισμούς προσωπικοτήτων σε «ήρωες» και «τέρατα». «Δεν γεννιέσαι με το μίσος. Το διδάσκεσαι. Στο σχολείο λένε πως τον (φυλετικό) διαχωρισμό τον αναφέρει η Βίβλος… Γένεσης 9, Στίχος 27. Στα εφτά σου χρόνια, στο έχουν πει τόσες φορές που πια το πιστεύεις. Πιστεύεις στο μίσος. Ζεις με αυτό. Το αναπνέεις. Το παντρεύεσαι…» Αποφεύγει επίσης τους φτηνούς μελοδραματισμούς και τον διδακτισμό και στηρίζει μεγάλο μέρος της δύναμής της στις ερμηνείες του πρωταγωνιστικού διδύμου (Gene Hackman, Willem Dafoe), στην ερμηνεία της Frances McDormand, αλλά και στη μουσική του Trevor Jones.