Λόγος + Τέχνη

Ένα βιβλίο που έγινε best seller σε όποια χώρα κυκλοφόρησε, μία αναμφισβήτητα συγκινητική ιστορία πασπαλισμένη με την αστερόσκονη που καλύπτει όλα τα αγαπημένα μας παραμύθια. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες με πρωταγωνίστρια ένα «σχεδόν οχτάχρονο» και ιδιαίτερο κορίτσι, την Έλσα, ένα ιδιοφυές παιδί με αντιδράσεις και συμπεριφορά ώριμης κοπέλας.

Αφετηρία και βάση για να ξετυλιχτεί η ιστορία αποτελεί η σχέση λατρείας και εξάρτησης που αναπτύσσει η Έλσα με τη θεοπάλαβη εβδομηνταεφτάχρονη γιαγιά της, τον προσωπικό της σωματοφύλακα ενάντια στις ασχήμιες αυτού του κόσμου. Μια σούπερ γιαγιά που είναι ικανή να προβεί σε κάθε λογής παλαβομάρα για να χαροποιήσει και να προστατέψει την εγγονή της, όπως για παράδειγμα να διαρρήξει έναν ζωολογικό κήπο και να πετάξει σκατά σε αστυνομικούς, όταν μαθαίνει πως το κορίτσι έπεσε θύμα μπούλινγκ στο σχολείο. 

Μια γιαγιά «ελεύθερο πνεύμα» που εναντιώνεται με κάθε ευκαιρία στην καθωσπρέπει «παλιοκοινωνία» της πολιτικής ορθότητας με όλους τους ευφάνταστους τρόπους· μία γυναίκα που δεν δίστασε να ορθώσει το ανάστημά της σε μία ανδροκρατούμενη κοινωνία και να γίνει σπουδαία χειρούργος σώζοντας ζωές σε όλες τις γωνιές του πλανήτη· μία γιαγιά που, για χάρη της εγγονής της, έχει επινοήσει έναν παραμυθένιο κόσμο –το καταφύγιο της Έλσας από την πραγματικότητα-, τα έξι βασίλεια της Σχεδόν Ξυπνητής Χώρας και μία μυστική γλώσσα. 

Η Έλσα είναι παιδί χωρισμένων γονιών, δεν έχει φίλους και ζει με τη μαμά της, την κόρη της γιαγιάς της και τον σύντροφό της σε μια «συνηθισμένη πολυκατοικία – σε γενικές γραμμές», όπου διαμένει και η γιαγιά της. Όλοι μαζί ζουν στο ίδιο κτίριο με άλλους 9 «ιδιαίτερους» ενοίκους, τα πρόσωπα που συγκροτούν τον ιδιωτικό κόσμο της Έλσας, έναν ξεχωριστό μικρόκοσμο, μία ολίγον εκκεντρική μινιατούρα της ευρύτερης κοινωνικής πραγματικότητας.

Η Έλσα καλείται, μέσα από ένα κυνήγι θησαυρού που της έχει αναθέσει η γιαγιά της λίγο πριν φύγει από τη ζωή, να προστατέψει το «κάστρο», δηλαδή την πολυκατοικία, και να επανεξετάσει την εικόνα που έχει σχηματίσει για τους οικείους της, να αναδιαμορφώσει τις σχέσεις με τον περίγυρό της, να έρθει βήμα-βήμα πιο κοντά στον πραγματικό κόσμο και να τον αντικρύσει κατάματα χωρίς τα δεκανίκια της γιαγιάς της, μονοπάτι που θα την οδηγήσει στην κατανόησή του. 

Ο θάνατος στο μυθιστόρημα αυτό δεν επιφέρει θλίψη και απομόνωση, όπως θα περίμενε κανείς. Η ίδια η αποθανούσα φροντίζει ώστε η απουσία της να μην καταρρακώσει την ευάλωτη -λόγω διαφορετικότητας και ηλικίας- εγγονή της, αλλά να την ενδυναμώσει για να λύσει τα δεσμά που την συγκρατούν στη σχέση εξάρτησης που έχουν αναπτύξει. Το κυνήγι θησαυρού που αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας η Έλσα είναι στην ουσία ένα κυνήγι της αλήθειας που πολλές φορές πονάει τόσο πολύ, ώστε κρυβόμαστε πίσω της. Ξεχασμένα μυστικά και λυπητερές ιστορίες για τους ενοίκους του «κάστρου», μεταμφιεσμένες σε παραμύθια, έρχονται στο φως και η Έλσα συνειδητοποιεί πόσο κοντά της βρίσκονται οι πριγκήπισσες και οι ιππότες των παραμυθιών, πόσο αληθινές είναι οι ιστορίες που της διηγούνταν η γιαγιά της. Με γλώσσα απλή και ύφος ταιριαστό στην ιστορία που διηγείται ο αφηγητής, ξετυλίγεται η «μεγαλειώδης περιπέτεια», το «υπέροχο παραμύθι» της Έλσας. Ένα παραμύθι για τους ανθρώπους· για τις προσωπικές ιστορίες που τους ορίζουν και τους καθορίζουν. 

Ο Backman, θυμίζοντας αρκετά το στυλ του συμπατριώτη του Jonas Jonasson («O εκατοντάχρονος που πήδηξε από το παράθυρο και εξαφανίστηκε») χρησιμοποιεί έντεχνα όλα τα συστατικά ενός συγκινητικού παραμυθιού, στοιχεία που θα αγγίξουν τις χορδές μικρών και μεγάλων αναγνωστών, αποδοσμένα με χιουμοριστική διάθεση: μία σούπερ γιαγιά, ένα ιδιοφυές κορίτσι που λατρεύει τον Χάρι Πότερ, ένας τεράστιος σκύλος-προστάτης, ένα καλόκαρδο Τέρας και φυσικά ο κακός δράκος που θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη ως την τελευταία σελίδα. Το παραμύθι της Έλσας, ίσως, θα μπορούσε να γραφτεί σε λιγότερες σελίδες, και ίσως κουράζει σε ορισμένα σημεία που η αφήγηση γίνεται πιο ξύλινη, αλλά πρόκειται για έναν κόσμο που φέρνει δάκρυα στα μάτια και σίγουρα θα θελήσεις να ξαναεπισκεφτείς.