Άλλαι Τέχναι

Ο Κλωντ Ντεμπυσσύ (1862-1918) χαρακτηρίζεται συχνά, ως ο εκπρόσωπος του μουσικού ιμπρεσιονισμού, αν και ο ίδιος δεν δεχόταν αυτόν τον τίτλο. Γεννημένος στη Γαλλία σε μία περίοδο που η Ακαδημία είχε το μονοπώλιο στην Τέχνη, κατάφερε να μπει στο Κονσερβατουάρ, να κερδίσει βραβεία, προκρίσεις και υποτροφίες μένοντας πάντα πιστός στο προσωπικό του ύφος. Καταπιεσμένος από τον κλασικισμό της εποχής, διέκοψε τις σπουδές του στη Ρώμη, εναντιωμένος στην καταπίεση της συντηρητικής του εκπαίδευσης. 

Το 1880-1882 ταξίδεψε στη Ρωσία, όπου ήρθε σε επαφή με αρκετά σημαίνοντα πρόσωπα, όπως ο Τσαϊκόφσκι, η γνωριμία του με τον οποίο τον επηρέασε και τον απομάκρυνε από τις μέχρι τότε βαγκνερικές του επιρροές.

Ο τίτλος του ιμπρεσιονιστή του αποδόθηκε λόγω του χαρακτηριστικού του ύφους που είχε στην αρμονία των συνθέσεών του. Ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι η χρήση μιας συνήχησης με στατικό τρόπο. Με αυτήν την τεχνική ο συνθέτης καταφέρνει το εξής: δημιουργείται η εντύπωση στον ακροατή ότι μία μουσική στιγμή αποδομείται στις διάφορες «αποχρώσεις» της, σαν να περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της. Η έλλειψη των αρμονικών διαδοχών και μουσικής εξέλιξης, αν και μπορεί να ξενίζει, δημιουργεί ωστόσο μία αρμονική ατμόσφαιρα. Αυτή η μουσική στιγμή λοιπόν και οι «αποχρώσεις», θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει, ότι θυμίζουν την τεχνική των ιμπρεσιονιστών ζωγράφων, οι οποίοι την ίδια περίοδο ξεχώριζαν από το αντίστοιχο ακαδημαϊκό στυλ που επικρατούσε στη ζωγραφική, προσπαθώντας να εντυπώσουν μια χρονική στιγμή θολώνοντας τη φόρμα και χρησιμοποιώντας διαφορετικές εντάσεις του ίδιου χρώματος.

Από την άλλη, υπάρχουν κάποιοι που συνδέουν τη μουσική του Ντεμπυσσύ με ένα άλλο κίνημα της εποχής που επικράτησε κυρίως στην ποίηση, τον συμβολισμό. Ο ίδιος ο συνθέτης γνώριζε τον Γάλλο συμβολιστή ποιητή Μαλαρμέ και μελοποίησε αρκετά ποιήματα συμβολιστών, όπως ο Μπωντλαίρ και ο Βερλαίν. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του έργα είναι το «Πρελούδιο στο απομεσήμερο ενός φαύνου», εμπνευσμένο από το σχεδόν ομώνυμο ποίημα του Μαλαρμέ. Ένα ορχηστρικό έργο που διέπεται από φαντασιακά και ονειρικά στοιχεία –κύρια χαρακτηριστικά του συμβολισμού- και ξεχωρίζει από την προγραμματική μουσική της εποχής.

Το 1909 συνεργάζεται με τον Ρώσο μαικήνα Ντιαγκίλεφ, ενώ την ίδια χρονιά ο Βάσλαβ Νιζίνσκι γράφει χορογραφίες για κάποια από τα έργα του και για το Πρελούδιο. Το 1915 ξανασυνεργάζεται με τον Ντιαγκίλεφ και γράφει το μπαλέτο ‘’Jeux’’ (Παιχνίδια), το οποίο σημειοδοτεί ακόμα περισσότερο την σημαντική και πρωτοποριακή του συμβολή στην τέχνη τα τελευταία χρόνια της ζωής του. 

O Βασίλι Καντίνσκι (1866 – 1944), Ρώσος ζωγράφος και σχεδόν συνομήλικος του Ντεμπυσσύ, άργησε να δραστηριοποιηθεί, καθώς προτεραιότητα είχαν οι σπουδές του, χωρίς ποτέ όμως να παραμελεί και την καλλιτεχνική του μόρφωση. Στην ώριμη ηλικία των 30 χρονών ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία και από τότε έμεινε γνωστός ως ένας από τους πρωτοπόρους της πρωτοεμφανιζόμενης τότε αφηρημένης τέχνης.

Ο ίδιος πίστευε ότι η δομή και το χρώμα τον οδηγούσαν σε μια «καθαρή ζωγραφική». Πίστευε ακόμα, πως η φόρμα και το χρώμα, ενώ υφίστανται ξεχωριστά, ταυτόχρονα βρίσκονται σε μία κοινή συνύπαρξη και δημιουργούν εν τέλει την εικόνα. Τα στοιχεία της μοναδικότητας και της ταυτόχρονης συνύπαρξης είναι που ο ζωγράφος είδε σαν κοινά του χαρακτηριστικά με τις μουσικές συνθέσεις του Ντεμπυσσύ. Και οι δύο συνθέτουν, ο ένας οπτικά και ο άλλος ακουστικά χρησιμοποιώντας τα βασικά συστατικά -ο καθένας της αντίστοιχης τέχνης- ως μονάδες που όμως εκ του αποτελέσματος δημιουργούν μία ακέραιη σύνθεση.

Και οι δύο αυτοί άντρες υπήρξαν πρωτοπόροι της εποχής τους. Στάθηκαν απέναντι στον ακαδημαϊσμό, επηρεάστηκαν από την ανατολίτικη τέχνη και φιλοσοφία και βρήκαν πρόσφορο έδαφος επικοινωνίας μέσα από άλλες μορφές τέχνης, που αν και φαινομενικά έμοιαζαν μη συγγενείς τελικά μπόρεσαν να εκφράσουν τις κοινές εσωτερικές τους ορμές.