In a Cinemanner of Speaking

Στο αισθητικά απαράμιλλο ντεμπούτο της «The Sower», η Marine Franssen (γνωστή μέχρι πρότινος ως βοηθός σκηνοθέτη του Haneke) πραγματεύεται την ιστορία ενός γαλλικού χωριού στα τέλη του 1852. Εκεί, οι γυναίκες της περιοχής αποφασίζουν να μοιραστούν όποιον άντρα βρεθεί στο χωριό τους για λόγους επιβίωσης, καθώς όλοι οι άντρες του χωριού έχουν συλληφθεί από ένα ολοκληρωτικό καθεστώς. Ποτέ ξανά το φως δεν ήταν τόσο μαλακό και το γυναικείο δέρμα τόσο διάφανο. Η Marine Franssen κάνει μια ταινία για όλα αυτά που δεν έχουν ειπωθεί ποτέ για τις γυναίκες και το κάνει με τόση επιτυχία που θα θέλαμε λίγο ακόμα.

Ωστόσο, αναμφισβήτητος νικητής στο τμήμα του διεθνούς διαγωνιστικού, φάνηκε από την πρώτη του προβολή στο Ιντεάλ να είναι το “The Rider” της Chloé Zhao, μια ταινία για την επιθυμία και τις ολέθριες συνέπειες της παράτασης της ικανοποίησής της. Στο “The Rider”, ένας νεαρός μαχητής ροντέο, έρχεται αντιμέτωπος με εκείνα που πραγματικά θέλει, σε μια πορεία επαναπροσδιορισμού που αφορμάται από ένα ατύχημα. Εκτός από τη Χρυσή Αθηνά, η ταινία έχει ήδη στο ενεργητικό της βραβείο από το Δεκαπενθήμερο σκηνοθετών στο φετινό Φεστιβάλ Καννών. Με τα λόγια της κριτικής επιτροπής «το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας πηγαίνει στο “The Rider”, για τους καινοτόμους και τολμηρούς τρόπους που η νεαρή σκηνοθέτις ανασχηματίζει τα όρια ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και τη μυθοπλασία, και επίσης για την εξαιρετικά δημιουργική και τρυφερή προσέγγιση του θέματος».

Χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις κύλησε φέτος το πιο σινεφίλ τμήμα του φεστιβάλ, συγκεντρώνοντας μεγάλες εισπρακτικές και φεστιβαλικές επιτυχίες στην πρώτη τους εμφάνιση στις ελληνικές αίθουσες, με ταινίες όπως το πολυαναμενόμενο “Happy End” του Michael Haneke και το “Mother!» του Darren Aronofsky. Ενδιαφέρον και απρόσμενο το “Antonio One Two Three” του Leonardo Mouramateus, μια ελεύθερη διασκευή πάνω στη νουβέλα του Dostoyevsky «Λευκές Νύχτες», που θίγει τη μοναξιά του ατόμου στο πλαίσιο της πόλης και την υπαρξιακή αγωνία που το κατακερματίζει και υποσκάπτει την ευτυχία του. Τα πολύ κοντινά πλάνα σε συνδυασμό με μια ποπ κατακερματισμένη αφήγηση ακολουθούν κατά γράμμα το ύφος της νουβέλας δίνοντάς του νέα πνοή και τοποθετώντας το στη Λισαβόνα του σήμερα.

Ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε και το οργισμένο μεταφυσικό δράμα “Thelma”, του πολύ αγαπημένου από το ελληνικό κοινό Joachim Trier («Όσλο, 31 Αυγούστου»). Ο Trier δείχνει να επιστρέφει σ’ αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα μετά το χλιαρό “Louder Than Bombs” που παρακολουθήσαμε πέρυσι στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. 

Η καρδιά του φεστιβάλ δε θα μπορούσε παρά να χτυπάει στο τμήμα των ελληνικών μικρού μήκους ταινιών. Ο δημιουργικός πυρήνας του φεστιβάλ, οι νέοι δημιουργοί που παράγουν ελληνική μυθοπλασία, συνεχίζουν να συγκινούν και να εμπνέουν σε ένα πολιτισμικό αντιπρόταγμα απέναντι στις ελληνικές ταινίες μαζικής παραγωγής που κυμαίνονται από το βαρετό στο τοξικό.  Ξεχωρίσαμε τα «Χρόνου Νήματα» από τους Άγγελο Παππά, Γιάννη Καντέα-Παπαδόπουλο, Γιάννη Σουλτούκη, Γιώργο Σινιοράκη και Σέργιο Κεφαλά, μια ταινία που γυρίστηκε εξ’ ολοκλήρου στα workshops του Zagoriwood στα Κάτω Πεδινά Ζαγορίου, και αφορά το χρόνο όπως τον αντιλαμβάνεται ο καθένας μας στην υποκειμενικότητά του κι όπως τον βιώνουν οι Ζαγορίσιοι σε μια παράξενη εκδοχή της χρονικότητας όπου «το παρόν ενώνεται με το παρελθόν».

Στο τμήμα του ντοκιμαντέρ, είδαμε φέτος λιγότερο η περισσότερο γνωστές ιστορίες από την καλλιτεχνική σκηνή της πόλης, όπως το «Ο Ακύλλας Καραζήσης Συναντά τον Χόρβατ με Πίστη, Αγάπη, Ελπίδα», που παρακολουθεί τις πρόβες της ομώνυμης παράστασης, ή το «Κωνσταντίνος Τζούμας: Ηθοποιός εξ Ιδιοσυγκρασίας» που παρακολουθεί τον πιο εστέτ τύπο της πόλης σε αφηγήσεις από τη ζωή του. Αυτό που μας έλλειψε ήταν η πιο ανθρώπινη πλευρά της πόλης, με ιστορίες μακριά από τα φώτα και πιο κοντά στο τυχαίο, το καθημερινό. Μια από της πιο δυνατές στιγμές του τμήματος ήταν το βραβευμένο στο Sundance “Last Men in Aleppo”, που παρακολουθεί τον απεγκλωβισμό αμάχων από τα ερείπια της πόλης από μια ομάδα εθελοντών.

Κλείνοντας, αξίζει ν’ αναφερθούμε στο πιο τρυφερό και ελπιδοφόρο τμήμα του φεστιβάλ, εκείνο που θίγει το δυστυχώς μέχρι και σήμερα επίκαιρο ζήτημα της προσβασιμότητας της τέχνης για όλους. Οι Νύχτες Πρεμιέρας, έχοντας δείξει και στο παρελθόν ευαισθησία στα ζητήματα προσβασιμότητας με προβολές με ταυτόχρονη μεταγλώττιση στη νοηματική, κάνουν την πρώτη πανελλαδικά προβολή ξένης ταινίας με ακουστική περιγραφή. Με κλασσικές και αγαπημένες ταινίες που θίγουν το ζήτημα της κανονικότητας και του σεβασμού στην ετερότητα, όπως το “Freaks” και «Το Θαύμα της Ανι Σάλιβαν», οι Νύχτες Πρεμιέρας ανοίγουν τον διάλογο για μια κοινωνία ίσων ευκαιριών, τόσο στη ζωή όσο και στην τέχνη.