Βιβλιοθήκη

Έστεκε ασορτί με τον τίτλο του στο ράφι του βιβλιοπωλείου. Όλα φορούσαν σιγά σιγά τα γιορτινά τους, μερικά λαμπιόνια φέγγουν ήδη στις βιτρίνες, υπερθεματίζοντας πάνω στο ζήτημα της επιθυμίας. Ήταν κατάμαυρο, σαν κάρβουνο, με μια ζωγραφιά στο εξώφυλλο που θαρρείς πως πέφτει από τ’άστρα. «Πείραγμα ή κέρασμα», και λίγο μετά αρχίζουν οι ιστορίες, μικρές, με μια παράξενη, παιδική αφέλεια, σκρίνια γεμάτα από παράδοξες φιγούρες και πονόψυχες αφηγήσεις. Ήταν ένα μικρό, πολύ μικρό βιβλίο, αποκύημα θαρρείς του σπασμού ενός μεγάλου παραμυθά. Προχώρησα προς το μέρος του. Όλη η ατμόσφαιρα θύμιζε συνθήκες Έντγκαρ Άλαν Πόε , πάει να πει υπήρξε κάτι το μυστηριώδες, το απροσδιόριστο, όσο πλησίαζα εκείνο το μικρό εγχειρίδιο αθωότητας τριγύρω έπεφτε σκοτάδι. Οι γιρλάντες αστράφτανε, δίχως αμφιβολία, μα όλα έμοιαζαν κομμάτι μαραμένα, σαν μια πόλη βουτηγμένη στη στάχτη. Με σταχτιούς ανθρώπους, σταχτιούς δρόμους και με παράξενα παιδιά, ζωγραφισμένα ανθρωπόμορφα, μα με έναν τρόπο που να αφήνει την ομορφιά κρυμμένη.

Έπειτα όλα εξηγήθηκαν και «Ο μελαγχολικός θάνατος του Στρειδάκη και άλλες ιστορίες» του κορυφαίου Tim Burton βρισκόταν ανεκτίμητο μες στα χέρια μου. Ο ήρωας με κοίταξε με επιμονή μέσα από τη ζωγραφιά του, θαρρείς από κιμωλία. Δάκρυσα μαζί του λίγη από τη μελαγχολία εκείνης της στιγμής και τότε με μια υπόκλιση, ο Στρειδάκης που έχει ψυχή μικρού παιδιού μα περισσότερο σοφή από όσο φαντάστηκες ποτέ, με καλωσόρισε στον κόσμο του. Αν έκανα το βήμα που έμενε για να γνωρίσω τις ιστορίες που φέρνουν στο φως οι εκδόσεις Οξύ σε μετάφραση Βασίλη Μπαμπούρη και σχέδια του ίδιου του σκηνοθέτη, θα έπρεπε να παραδεχτώ πως μπορεί κάποιος να αφήνει σαν το θέλει ίχνη παπουτσιών πάνω στο φεγγάρι, σημάδι ότι κάποιος σε προσέχει εκεί ψηλά. Μια συνήθεια με έκανε να στραφώ στο οπισθόφυλλο. Περιορίστηκα στις τρεις ακροτελεύτιες γραμμές. «”Ο μελαγχολικός θάνατος του Στρειδάκη” είναι ένα βιβλίο για όλους όσοι δεν έχουν ξεχάσει ότι κάπου ήταν και αυτοί παιδιά». Και κάτι παραπάνω, ένας κόσμος φανταστικός, σαν κάθε σελίδα να σε κοιτάζει με την αφοπλιστική ευθύτητα του κοριτσιού με το συμβολικό όνομα «Κοιτούλα». Χαμογέλασα και ανταπέδωσα το βλέμμα, όμως το δικό μου δεν ήταν τόσο ραγισμένο, ανεπαίσθητα ραγισμένο, σαν να αγγίζει κανείς ένα κομμάτι καθαρής ψυχής. Αυτό το μελαγχολικό βιβλίο είχε βρει τον τρόπο να φέρει στο προσκήνιο ένα είδος ακατάστατης μελαγχολίας, κάπως παιδικής και εύπεπτης στην επιφάνεια, μα αφόρητα σκληρής αν έψαχνε κανείς στο βάθος αυτών των κόσμων που γεννιούνται σε κάθε μια σελίδα  του παράξενου βιβλίου.

Στο τζάμι του βιβλιοπωλείου καθρεφτιζόταν η διαφήμιση. Ο Tim Burton δεν πρωταγωνιστούσε μα ο Σκαθαροζούμης του, εξοπλισμένος με όλη τη μοχθηρότητα του κόσμου, έπαιζε στα δάχτυλα τον ανθρώπινο φόβο. Ο Αμερικάνος σκηνοθέτης, ποιητής και αφηγητής ευθυνόταν για αυτόν τον πανούργο χαρακτήρα που κέρδιζε τις εντυπώσεις μες στην γοητευτική παλιατσαρία της πόλης. Τώρα που το σκέφτομαι ο κύριος Burton μοιάζει ο εμπνευστής μερικών σκοτεινών χαρακτήρων, ορισμένων ηρώων γεννημένων σε κάποιον άλλο κόσμο, μες σε δωμάτια βικτωριανά και ημερολόγια ποιητικά. Ακόμη τρέμω για τον φονικό Σουίνι Τοντ, μην τύχει και βρεθώ στο δρόμο του. Καμιά φορά, συγχωρέστε με μα το βρίσκω κάπως λυτρωτικό να φοβάμαι σαν παιδί, θέλω να πω με την αθωότητα του τρόμου που σου κόβει την ανάσα. Ο κύριος Burton, εδώ, ανάμεσα στους τίτλους και την πελατεία του κεντρικού βιβλιοπωλείου, κατορθώνει να συναρπάσει τον απροετοίμαστο μύστη για αυτήν τη φροντισμένη έκδοση. Ο Βασίλης Μπαμπούρης με αξιοπρόσεκτη ευφυΐα και πρωτοτυπία, δίχως να ταράζει τον παράδοξο ρυθμό του Burton και τα σχέδια του ίδιου του συγγραφέα που συνοδεύουν την έκδοση συμπληρώνουν την ατμόσφαιρα.

Έβαλα τον Στρειδάκη στη μέσα τσέπη του σακακιού μου και προχώρησα. Μα στα μισά του δρόμου το μετάνιωσα. Διάλεξα μια ιστορία στην τύχη και παραμέρισα για το πλήθος που με ακολουθούσε και δεν συγχωρούσε. Από τις σελίδες του βιβλίου πρόβαλε το «Κορίτσι που μεταμορφώθηκε σε κρεβάτι». «Το δέρμα της που ήταν σκασμένο και ξερό έγινε μες σε μια στιγμή όλο βαμβακερό». Κάποια που περνούσε από τ’απέναντι πεζοδρόμιο μου φάνηκε σαν να ήταν εκείνη. Μερικές σελίδες αργότερα φάνηκε ο Λένι, με το πικρό του τέλος, θύμα των περιστάσεων και αυτός. Η ιστορία του υπήρξε άκρως συγκινητική, δίχως ευτυχισμένη έκβαση. Η καλή εκδοχή αφορά τις διαφημιστικές μπροσούρες και τίποτε παραπάνω.

Τα συνθετικά σιρόπια ταιριάζουν γάντι στην εποχή μας. Λίγη τριμμένη, τεχνητή νοημοσύνη, λίγος κλασικισμός, η επίκληση στο μεταμοντέρνο που ‘χει χάσει το δρόμο του και το μείγμα είναι έτοιμο. Θαρρείς και όλα γίνονται για να ξεχωρίζουν τα  αυθεντικά βιβλία, εκείνα που μιλούν για τη θλίψη μας, όσα τραγουδούν το διαφορετικό. Καμιά από τις μορφές του Burton δεν χαίρει ομορφιάς. Εκείνο που λογαριάζουμε εμείς για τέτοια, δεν θα τη βρει κανείς και πουθενά μες στις ρυθμικές αφηγήσεις του Tim Burton που σμίγουν το ρυθμό του με εκείνον του κόσμου. Η ομορφιά του Στρειδάκη βρίσκεται θαμμένη κάτω από σορούς παράξενων παιδιών, μοναχικών μαρτύρων μιας ζωής όλο εκπλήξεις, άδοξο τέλος και μελαγχολία. Μες στις ελάχιστες γραμμές που συνθέτουν τα σχέδια και στις μεταφράσεις, θα βρεις το μέτρο μα και το μέγιστο, μια ένδειξη ανθρωπιάς που δεν νικιέται όσο διαβαίνουν από μπροστά σου οι παράδοξες μακέτες με την παιδιάστικη ψυχή και το μοιραίο τέλος.

Νομίζω πως ο Στρειδάκης που μας συστήνεται απόψε από αυτήν εδώ την αδέξια στήλη, τραβάει αντίθετα από το ρεύμα του καιρού του. Επειδή, λέει αυτός δεν γυρεύει να συμβιβάσει την ασχήμια του κόσμου με τη ζωή του, μήτε που θέλει να την δείξει αγριότερη από ότι μπορεί στα αλήθεια να είναι. Μες στο έργο του Tim Burton, μες σε αυτά τα φιλμ που περνούν από τα σελιλόιντ του μοναδικού βιβλίου το μακρινό αστέρι που οδηγεί τους μάγους αναγνώστες δεν είναι παρά εκείνο της τρυφερότητας, της χαράς, της ποίησης και του πικρού τραγουδιού που αντέχει, φτιάχνοντας αλλόκοτες αφηγήσεις από μακρινά, ανθρώπινα σύμπαντα.

«Ο μελαγχολικός θάνατος του Στρειδάκη και άλλες ιστορίες». Εκδόσεις Οξύ, σε μετάφραση του Βασίλη Μπαμπούρη. Με σχέδια του ίδιου του συγγραφέα, του κορυφαίου Tim Burton. Φιγούρες και ιστορίες να τραβούν μες στο σκοτάδι ως τις καρδιές μας.