Βιβλιοθήκη

Η μυθοπλασία όμως είναι ένας άλλος, διαφορετικός κόσμος. Και στον κατά Jose-Eduardo Agualusa κόσμο τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, αλήθειας και ψέματος, αίσθησης και ψευδαίσθησης, μνήμης και λήθης είναι ακαθόριστα όπως μέσα στα όνειρα. Ως εκ τούτου είναι απολύτως θεμιτό οι δυο κόσμοι να συνυπάρχουν και να αλληλοσυμπληρώνονται – στο μεταξύ η πραγματικότητα έχει αποδειχθεί πολύ πιο απρόβλεπτη από τη φαντασία, αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία. Στην προκειμένη περίπτωση, οποιοσδήποτε χρειάζεται ένα καλύτερο παρελθόν δεν έχει παρά να αποταθεί στον Φέλιξ Βεντούρα, αυτόν τον φοβερό αλμπίνο –πολύ εύστοχη επινόηση η άχρωμη μορφή του– έναν επαγγελματία γενεαλόγο και δημιουργό παρελθόντων για κάποιους εύπορους πελάτες της νέας αστικής τάξης της Αγκόλας. Εκείνος θα του σχεδιάσει ένα ολοκαίνουργιο δέντρο με αρκούντως επιφανείς προγόνους. Έναντι ορισμένης αμοιβής θα δημιουργήσει γι’ αυτόν μια βελτιωμένη ιστορία γεμάτη από εύσημα και περγαμηνές – αναγκαία συνθήκη για την εξασφάλιση ενός μέλλοντος με καλύτερες προοπτικές, ιδίως σε μια χώρα που έχει επιβιώσει από μια εικοσαετία εξεγέρσεων εναντίον της πορτογαλικής αποικιοκρατίας. Η γκάμα της πελατείας του ευρύτατη: επιχειρηματίες, υπουργοί, διαμαντέμποροι, άνθρωποι «με σίγουρο μέλλον που όμως τους λείπει ένα καλό παρελθόν». Ο Φέλιξ Βεντούρα ξανασχεδιάζει το γενεαλογικό δέντρο των πελατών του και το κάνει με απόλυτη επαγγελματική ευσυνειδησία, προσκομίζοντάς τους όλα τα απαραίτητα και νομιμοφανή έγγραφα, ακόμα και φωτογραφίες καινούριων, ένδοξων παππούδων. Ώσπου ένας απ’ αυτούς (τους πελάτες) το βάζει σκοπό να αποδείξει την ύπαρξη των φανταστικών προγόνων του. Κι αυτό δεν το είχε προβλέψει ούτε ο Φέλιξ, αυτός ο ορθολογικός και ευσυνείδητος ανατροπέας της πραγματικότητας.
Πώς να διαφωνήσουμε στο ότι η μνήμη είναι ο καταλύτης της πραγματικότητας; Αυτή έχει τον τελευταίο λόγο δίνοντας υπόσταση στα όποια γεγονότα, δημιουργώντας ή διαγράφοντας εντυπώσεις απ’ το σκληρό δίσκο της αντίληψης και του ψυχισμού. Θυμόμαστε, άρα υπάρχουμε.
Μέσω του αφηγητή του ο Jose-Eduardo Agualusa επιφυλάσσει στον αναγνώστη του μια ακόμα έκπληξη: Τον Εουλάλιο –άλλο ένα ιδιοφυές παιχνίδι του Αγκουαλούζα με τις λέξεις και τα νοήματα– ο ρόλος του οποίου στην αφήγηση και η μετενσαρκωμένη επιστροφή του σ’ αυτή τη ζωή έρχεται με τον πλέον απροσδόκητο τρόπο να συμπληρώσει το παζλ των συμβολισμών και των παραδοξοτήτων.
Το ολιγοσέλιδο και άκρως απολαυστικό μυθιστόρημα του Agualusa είναι μια ιστορία που μιλάει για όνειρα και προσδοκίες, ψευδαισθήσεις, ταυτότητες, επιλεκτική μνήμη, ένα ευφάνταστο μείγμα από παραμύθι και ρεαλισμό. Πόσο αδιάψευστη είναι τελικά η πραγματικότητα και πόσο βαθιά μπορεί να θάψει κανείς μερικά γεγονότα στο υποσυνείδητό του; Τι μπορεί να σημαίνει για κάποιον ακόμα και το χρώμα του δέρματός του; «…Όταν ο βορειοαμερικανός ποιητής Λάνγκστον Χιούζ είχε επισκεφθεί τη Νιγηρία, διαμαρτυρήθηκε για την απαγόρευση εισόδου του σε μια θρησκευτική τελετή. “Μα… είμαι κι εγώ μαύρος” είπε, για να πάρει την απάντηση: “Κύριε, μαύρος μπορεί να είστε στη χώρα σας. Εδώ, αυτό να το ξεχάσετε”.» (Με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).