Βιβλιοθήκη

Σαν το σύμβολο του ουροβόρου, του φιδιού που καταπίνει την ίδια του την ουρά, και υποδηλώνει το παρελθόν που «ξεχύνεται» μέσα στο μέλλον, συγκαλυμμένα πλέον αλλά πανταχού παρόν, ο συγγραφέας μας υπενθυμίζει ότι ο χρόνος, αυτό το γραμμικό ανθρώπινο εφεύρημα, δεν έχει καμία σημασία, όταν θέλει να μιλήσει κανείς για θέματα που απασχολούν μονίμως την ανθρώπινη ύπαρξη, όπως ο πόλεμος και η εξουσία, η βία και η τέχνη, η προδοσία και η συγχώρεση.

Και μέσα στον τέλειο κι ολοστρόγγυλο κύκλο του σύμπαντος που περιγράφει ο συγγραφέας χωράνε τα πάντα. Πρώτα απ όλα η αγάπη του για τη σύγχρονη ρωσική ιστορία – από τον απόηχο της Οκτωβριανής Επανάστασης και τα χρόνια του σταλινικού παραλογισμού μέχρι την εποχή της περεστρόικα, τον πόλεμο με την Τσετσενία και τη διακυβέρνηση του Πούτιν. Έπειτα, η βαθιά του γνώση για κάθε πτυχή της ζωής των Ρώσων ηρώων του μέσα σε αυτό το χρονικό πανόραμα: από την καθεστωτική καταπίεση του καιρού των Σοβιέτ, τα γκούλαγκ της πείνας και των καταναγκαστικών έργων, τις βιαιότητες που προκαλεί η απεγνωσμένη μάχη για επιβίωση ως τον νεοπλουτισμό και το καπιταλιστικό όνειρο που ήρθε με τη διακυβέρνηση Γκορμπατσώφ. Πίνοντας βότκα και επιβιώνοντας μέσα σε άγριους χειμώνες, στις ντάτσες και στα νερά με τα τοξικά απόβλητα, όπου κολυμπάνε αφημένοι ολότελα στα χέρια της μοίρας, οι ήρωες του βιβλίου δε χάνουν ποτέ τη δίψα τους για ζωή όσο κι αν η ζωή αυτή μοιάζει πολλές φορές αβάσταχτη. Τέλος, η Τέχνη, πανταχού παρούσα, η Τέχνη που διαστρεβλώνει και παραγράφει, η Τέχνη που επιμένει και σώζει, η Τέχνη ως σύμβολο της τέχνης του να ζεις μέσα σε όλες τις ματαιώσεις και τις αντιξοότητες. Και πάνω απ’ όλα, το στοιχείο που προκαλεί τη μεγαλύτερη εντύπωση και κάνει το βιβλίο του νεότατου (γεννημένου το 1984) αλλά ήδη αναγνωρισμένου Marra να ξεχωρίζει: η συγγραφική του δεινότητα, αφού κατορθώνει να μιλάει για τα πιο σοβαρά θέματα με έναν τρόπο ανάλαφρο, υποδεικνύοντας, έτσι, ότι και στην πιο αβάσταχτη τραγωδία υπάρχει ανοιχτό πεδίο για μαύρο χιούμορ και σκωπτική διάθεση, όπως ακριβώς μία κηδεία προκαλεί αναπόφευκτα και το γέλιο, σαν μια ανθρώπινη αντίδραση που μας υπενθυμίζει ότι όπως και να ‘χει, η ζωή συνεχίζεται. Ο ίδιος έχει δηλώσει πως θεωρεί τον εαυτό του κατά βάση κωμικό συγγραφέα που γράφει τραγωδίες και πραγματικά, κανείς δε θα μπορούσε να το θέσει καλύτερα. 

Αν και αποτελείται από εννέα διηγήματα, το βιβλίο δε μπορεί παρά να διαβαστεί σαν μυθιστόρημα. Οι επιμέρους ιστορίες είναι μεταξύ τους άρρηκτα συνδεδεμένες με δύο τρόπους: οι δευτεραγωνιστές στη μία γίνονται πρωταγωνιστές στην επόμενη και τα ίδια πρόσωπα εμφανίζονται ξανά σε διαφορετικές ιστορίες. Επιπλέον, διάφορα αντικείμενα (ένας πίνακας, φωτογραφίες, μια κασέτα με μουσικές επιλογές) ταξιδεύουν με τρόπο μαγικό από χέρι σε χέρι, από τόπο σε τόπο κι από εποχή σε εποχή για να συνδέσουν διπλά τις ιστορίες σε ένα μοναδικό σύνολο. Και ναι, όσοι από εμάς σνομπάρουμε τα διηγήματα ως έργα μικρότερης λογοτεχνικής αξίας παίρνουμε πληρωμένη απάντηση – εδώ μας προσφέρονται ως αυτοτελείς και καλοδουλεμένες ιστορίες με τη δική τους γεύση, ένταση και κορύφωση που ταυτόχρονα εξυπηρετούν το σύνολο του συγγραφικού έργου που λειτουργεί ως όλον. Ο Marra, με άνεση και μαεστρία, με λεπτότητα και υφάδι μαγικό μπορεί και κινείται από το επιμέρους στο συνολικό κι οι ιστορίες του αντηχούν η μία μέσα στην άλλη με τον πιο φυσικό κι αβίαστο τρόπο.

-Το πρώτο βιβλίο του Anthony Marra «Αστερισμός ζωτικών φαινομένων» κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Ίκαρος.
– «Ο τσάρος της αγάπης και της τέκνο» είναι γραμμένος με τη μορφή κασέτας με μουσικές επιλογές με Πλευρά Α και Πλευρά Β. Ο ίδιος ο Marra έχει φτιάξει μια αντίστοιχη κασέτα (mixtape) που μπορεί κανείς να ακούσει στο Spotify.