Βιβλιοθήκη

Όταν είμαστε παιδιά, κάνουμε τα πιο αθώα όνειρα…

Όνειρα για μυστήρια που μόνο εμείς μπορούμε να λύσουμε, όνειρα με μυστικούς πράκτορες, κατασκόπους. Η φαντασία μας οργιάζει με κάθε αφορμή και ταξιδεύουμε σε κόσμους που μόνο εμείς μπορούμε να δούμε και να αποκρυπτογραφήσουμε.

Σε αυτόν τον μαγικό κόσμο των παιδιών, στις αναμνήσεις που μας έχουν σημαδέψει, μας ταξιδεύει ο Μάικλ Φρέυν (Michael Frayn) με το μυθιστόρημα «Κατάσκοποι». Η πένα του μας παρασύρει σε ένα ταξίδι στις παιδικές αναμνήσεις του ήρωά του, στο μέρος όπου πέρασε τα πιο αθώα και καθοριστικά χρόνια της ζωής του. Χαρακτηριστική είναι η φράση του συγγραφέα με την οποία μας καλωσορίζει ως συνοδοιπόρους στο ταξίδι στην «Οδό Αναμνήσεων»: «Όλα είναι όπως ήταν, κι όμως όλα έχουν αλλάξει».

Ο ίδιος παίρνει τη θέση του θεατή και παρακολουθεί τις περιπέτειες του παιδικού εαυτού του ήρωά του Στήβεν Γουίτλυ παρέα με τον καλύτερο φίλο του Κηθ Χέυγουορντ στον «Δρομάκο». Περιγράφει το σκληρό πρόσωπο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τον φόβο, την πικρία, και τις επιπτώσεις στη ζωή των κατοίκων μιας μικρής γειτονιάς, μέσα από τα αθώα μάτια δυο παιδιών, που νομίζουν πως η ζωή δεν είναι τίποτα παραπάνω από συνωμοσίες, μυστικά περάσματα και παραμύθια. Μέσα από παραδείγματα, με απλή γλώσσα, θίγει σημαντικά ζητήματα, όπως τη λιποταξία και την επίδραση που μπορεί να έχει ένας αυταρχικός σύζυγος και πατέρας στον ψυχισμό του ανήλικου γιου του.

Η γραφή του Μάικλ Φρέυν, ζωντανή και παραστατική, χωρίς περιττές περιγραφές που κουράζουν, μας μεταφέρει στον τόπο όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα. Μυρίζουμε τη νοσταλγική ευωδία του λιγούστρου και γευόμαστε σοκολάτες. Στεκόμαστε δίπλα στον ενήλικο εαυτό του Στήβεν Γουίτλυ και ακούμε τις σκέψεις του, τη στιγμή που οι παιδικές αναμνήσεις του ζωντανεύουν μπροστά μας σαν κινηματογραφική ταινία. Γινόμαστε κι εμείς και πάλι παιδιά, νιώθουμε την αγωνία των δύο φίλων να λύσουν τα μυστήρια που γεμίζουν τη μικρή γειτονιά τους, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, την προδοσία ενός φίλου που μας πληγώνει άθελά του, και σιγά σιγά ωριμάζουμε, περνώντας στην ενήλικη ζωή. Ερχόμαστε στο παρόν του ήρωα και παίρνουμε τις απαντήσεις που μέχρι τώρα δεν είχαν δοθεί. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας μέσα από τα λόγια του Στήβεν Γουίτλυ: «Όλα τα μυστήρια έχουν λυθεί, ή έχουν λυθεί όσο θα ‘ταν ποτέ πιθανό.» Βλέπουμε πια τη ζωή με πιο ώριμα μάτια, το σκοτάδι διαλύεται, και όλες οι σκιές και οι φόβοι του παρελθόντος βγαίνουν στο φως και παίρνουν επιτέλους την πραγματική τους μορφή.

Το μυθιστόρημα του Φρέυν τιμήθηκε με το βραβείο Whitebread 2002. Διαβάζεται ευχάριστα, ενώ ταλαντεύεται ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, συνδέοντας τις δύο εποχές αρμονικά. Κάθε σελίδα κρύβει μια έκπληξη, που αναδύει τη δική της γλυκιά μελαγχολία και μας προσκαλεί να αφεθούμε σ’ ένα τρυφερό ταξίδι.