Serial Killers

Η χρυσή εποχή του 2000-2007 (“Sopranos”, “The Wire”) έδωσε τη θέση της σε μια πραγματική άνθηση εντός του αχανούς τηλεοπτικού πεδίου στις ΗΠΑ, με πολλές υψηλού επιπέδου παραγωγές να προσελκύουν γνωστά ονόματα του κινηματογράφου, ηθοποιούς, σεναριογράφους, σκηνοθέτες και λοιπούς συντελεστές, παρέχοντας στο φιλοθεάμον κοινό ουκ ολίγα συλλογικά προϊόντα καλλιτεχνικής αρτιότητας ασυνήθιστης για τα δεδομένα του μέσου (σύμφωνα τουλάχιστον με το παραδοσιακό στερεότυπο των κριτικών κινηματογράφου). Το 2013-2015 ολοκληρώθηκε ένας ακόμη κύκλος, με δύο σειρές που ξεκίνησαν σχεδόν μαζί, διαδεχόμενες τους προαναφερθέντες κολοσσούς, να παραδίδουν τη σκυτάλη στις επόμενες. Με τη μέση «ποιοτική στάθμη» να έχει ασφαλώς ανέβει, το εκπληκτικό είναι ότι η πρόκληση απαντήθηκε μέχρι σήμερα επιτυχώς, ώστε να διαρρήχνει μάλλον ανοικτές θύρες η εκτίμηση ότι το μέλλον της μικρής οθόνης προμηνύεται λαμπρό. Τι υπάρχει λοιπόν μετά τα “Mad Men” και “Breaking Bad”; Ποιες είναι οι καινούριες, απάτητες κορυφές της οροσειράς που αναδύθηκε από την τεκτονική μετατόπιση των τελευταίων δεκαπέντε περίπου χρόνων; 

Ας προβούμε τώρα σ’ ορισμένες διευκρινίσεις αναφορικά με τη συγκρότηση της λίστας:
α) Υπάρχει προφανώς μια απαραμείωτη υποκειμενική διάσταση στις επιλογές που ακολουθούν, κατά την προτίμηση ορισμένων σειρών από κάποιες άλλες. Ωστόσο, αυτή δεν είναι εντελώς «αυθαίρετη».
β) Ασφαλώς δεν τις έχουμε δει όλες (για παράδειγμα, το “Rectify”), έχουμε ωστόσο ξοδέψει πολλές ώρες από τη ζωή μας παρακολουθώντας τις περισσότερες από τις θεωρούμενες ως πολύ καλές σειρές, περιλαμβανομένων των περισσότερο δημοφιλών.
γ) Ως τυπικές προϋποθέσεις ένταξης στη λίστα επιλέχθηκαν οι εξής δύο: να έχουν ξεκινήσει οι υποψήφιες σειρές την προβολή τους από το 2010 και εξής, και να έχουν προβληθεί τουλάχιστον δύο κύκλοι επεισοδίων, ανεξαρτήτως του αν ολοκληρώθηκαν ή συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
δ) Ενδεικτικό του εύρους των διαθέσιμων επιλογών είναι ότι δε «χώρεσαν» εν τέλει στη λίστα σειρές όπως οι “House of Cards”, “Peaky Blinders”, “Narcos”, μεταξύ πολλών άλλων (το “True Detective” φερειπείν θα είχε εγκατασταθεί στα υψηλά «πατώματα» της λίστας, εάν λαμβανόταν υπόψη μόνον ο πρώτος κύκλος). Δεν είναι ότι ορισμένες εξ αυτών δεν το άξιζαν ενδεχομένως, αλλά προτιμήσαμε σε περιπτώσεις αμφιρρέπειας να δώσουμε το προβάδισμα σε λιγότερο γνωστές στο ευρύ κοινό επιλογές.
ε) Τέλος, ας σημειωθεί ότι ελπιδοφόρες σειρές εμφανίζονται κάθε χρόνο, όπως οι “Westworld”, “Legion”, “The Handmaid’s Tale” και “American Gods”, των οποίων έχει προβληθεί ως τώρα μόνον ο πρώτος κύκλος. Φαίνεται πάντως ότι οι διασκευές βιβλίων και γενικότερα οι μεταφορές από τον χώρο της Επιστημονικής Φαντασίας και του Φανταστικού εμπνέουν ένα νέο κύμα φιλόδοξων, υψηλού επιπέδου παραγωγών.
στ) Αρχίζουμε λοιπόν αντίστροφα, με την αρίθμηση να έχει δευτερεύοντα ρόλο, αφού οι διαφορές είναι αμελητέες – θα διακινδυνεύσουμε ωστόσο άλλη μια εκτίμηση: θεωρούμε πιθανό ότι τουλάχιστον οι μισές σειρές της λίστας θα φτάσουν κάποτε να συγκαταλέγονται στις κορυφαίες όλων των εποχών (αν αυτό δε συμβαίνει ήδη για κάποιες).

Οικογενειακό και κατασκοπικό δράμα μαζί, γίνεται; Γίνεται! Δύο σοβιετικοί πράκτορες δρουν κρυφά στις ΗΠΑ του 1980 ως αμέριμνοι οικογενειάρχες, που γειτονεύουν με το σπίτι ενός πράκτορα του FBI. Το άφθονο σασπένς, η ίντριγκα και η αναβίωση του κλίματος ψυχροπολεμικής παράνοιας συγκαταλέγονται στα ατού της συγκεκριμένης σειράς, κυρίως όμως την καθιστά ξεχωριστή η δυναμική μεταξύ των χαρακτήρων και η εκπληκτική χημεία μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών (που είναι ζευγάρι και στην εκτός γυρισμάτων ζωή). Δεν έχουμε υπόψη μας άλλη φορά που να φάνηκαν Κομμουνιστές τόσο συμπαθητικοί κι ανθρώπινοι στη μικρή οθόνη!

Η κεντρική ιδέα είναι απλή: φανταστείτε ένα τουρλουμπούκι από τις θρυλικές μορφές που μεσουρανούσαν στα φτηνά, λαϊκά αναγνώσματα (το “pulp” της εποχής) που εξέτρεφαν τη φαντασία του πλήθους στη μετα-βικτοριανή Αγγλία. Λυκάνθρωποι, βαμπίρ, σκαπανείς του «γαλβανισμού», δανδήδες, οριενταλιστές, πνευματιστές, τσαρλατάνοι, εστέτ, τυχοδιώκτες κι αποκρυφιστές. Όλα αυτά δοσμένα τόσο τολμηρά στη γοτθική ατμόσφαιρα ενός θεοσκότεινου Λονδίνου, και με έναν από τους δυναμικότερους θηλυκούς πρωταγωνιστικούς ρόλους που έχουμε δει (της Eva Green ως Vanessa Ives) να δίνει τον παλμό. Πρόκειται για μια σειρά με πολύ ιδιαίτερο στίγμα, της οποίας η απουσία παραμένει αισθητή.

Το δημιούργημα του Sam Esmail μπορεί να περιγραφτεί ως μια κυβερνοπάνκ εκδοχή του “Fight Club”, όπου παρακολουθούμε την προσπάθεια ενός νεαρού χάκερ να φέρει εις πέρας την επανάσταση που οραματίζεται εναντίον των πολυεθνικών και του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ καλείται παράλληλα να παλέψει και να συμβιώσει με τους περισσότερο προσωπικούς του δαίμονες. Η πρωτοτυπία της θεματικής (ο εν πολλοίς άγνωστος κόσμος των προγραμματιστών και της κυβερνοασφάλειας, στη συνάφειά του με τους κόμβους του διεθνοποιημένου καπιταλιστικού πλέγματος) και η εντυπωσιακή σκηνοθεσία κατατάσσουν το “Mr. Robot” σε μία από τις πλέον τολμηρές σύγχρονες απόπειρες, οι οποίες μετατοπίζουν περαιτέρω τα όρια του τηλεοπτικού μέσου, διευρύνοντάς τα.

Ρετρό νοσταλγία, αναλογικά συνθεσάιζερς, νταρκίλα, γκλαμ ροκ κι ένας φόρος τιμής στις φιλικές προς όλη την οικογένεια ταινίες επιστημονικής φαντασίας με πρωταγωνιστές παιδιά, σαν εκείνες του πρώιμου Steven Spielberg. Το εντυπωσιακό είναι ότι μέχρι τώρα η σειρά έχει κατορθώσει ν’ ανακτήσει κυρίως ό,τι άξιζε να σωθεί από εκείνη την εποχή, περιορίζοντας στο ελάχιστο τα ουκ ολίγα κοινότοπα ή ενοχλητικά κληροδοτήματα της εν λόγω δεκαετίας. Όπως είχαμε πει με αφορμή μια άλλη ανασκόπηση, «μεγαλύτερο ατού της [είναι] το ότι τη βλέπεις και θέλεις να ξαναγίνεις παιδί». Η δεύτερη σεζόν ανταποκρίθηκε εν πολλοίς στις υψηλότατες προσδοκίες, αλλά τα δύσκολα για τους συντελεστές της σειράς είναι μπροστά.

Με αποκορύφωμα τη συγκλονιστική δεύτερη σεζόν, η «αδικοχαμένη» σειρά του Brian Fuller αποτέλεσε ίσως ό,τι πλησιέστερο σε προϊόν του «ποιοτικού» ευρωπαϊκού κινηματογράφου του 1980 εμφανίστηκε στους τηλεοπτικούς δέκτες της «άλλης πλευράς». Στη σειρά αυτή δέσποζαν μεταξύ άλλων η εξαιρετική σκηνοθεσία, η υποδειγματική μουσική επένδυση, οι «δυνατές» ερμηνείες, οι βαθιές χαρακτηρολογικές δομές, οι ευρηματικές όσο κι αποκρουστικές σκηνές βίας, καθώς και ορισμένες διόλου αμελητέας φιλοσοφικής αιχμής παρατηρήσεις, ενώ ο Mads Mikkelsen κατάφερε στη συνείδησή μας ν’ αποκαθηλώσει τον Anthony Hopkins, υποδυόμενος τον διασημότερο κανίβαλο της ποπ κουλτούρας! Παρηγοριά στους απανταχού νοσταλγούς της σειράς αποτέλεσε η έλευση στη μικρή οθόνη του “American Gods” του Neil Gaiman από την ίδια δημιουργική ομάδα.

Η εν λόγω σειρά είναι για τους θαυμαστές της μάλλον κάτι αντίστοιχο ως σημείο αναφοράς προς αυτό που αποτελούσε το “Seinfeld” δυο δεκαετίες πριν. Τούτη η μυθοπλαστική ημι-αυτοβιογραφική εξιστόρηση της ζωής του κωμικού Louie C.K., διαζευγμένου πατέρα δύο κοριτσιών διαμένοντα στη Νέα Υόρκη, δεν είναι κάτι λιγότερο από μια οξυδερκής, διεισδυτική ματιά πάνω στον μεσοαστικό τρόπο ζωής, την «προδοσία της τάξης», τις αγωνίες, τις έγνοιες και τις εμμονές του μοντέρνου λευκού δυτικού ανθρώπου, τ’ απωθημένα και τις ενοχές του. Μέσα σ’ όλα αυτά, η καλλιτεχνική αρτιότητα της σύνολης επιμέλειας (παραγωγή, σκηνοθεσία, σενάριο μουσική) καθιστούν το “Louie” ένα «έργο δημιουργού», ενώ ως εκπλήξεις επιφυλάσσονται για τους θεατές ουκ ολίγες ενδιαφέρουσες guest εμφανίσεις. Αποκορύφωμα συνιστά κατά τη γνώμη μας η τρίτη σεζόν.

Ο Ronald D. Moore, δημιουργός της ήδη θρυλικής αναβίωσης του “Battlestar Galactica”, μεταφέρει στη μικρή οθόνη τη σειρά βιβλίων της Diana Gabaldon με θέμα το ταξίδι στον χρόνο μιας Εγγλέζας γιατρού στο 1750, ήτοι διακόσια χρόνια πριν την εποχή της, σε μια περίοδο έντονων κοινωνικοπολιτικών αναταραχών και ζυμώσεων στη Μεγάλη Βρετανία. Στοιχεία που την καθιστούν μοναδική ως τηλεοπτικό προϊόν είναι ο ρεαλισμός, οι «τρισδιάστατοι» χαρακτήρες, οι στιβαρές ερμηνείες και η πρωτοτυπία της πλοκής της. Ιδού τι είχαμε γράψει για τους δύο πρώτους κύκλους: «Η φετινή αποκάλυψη. Εξαιρετική πρώτη σεζόν. Τολμηρή, ενδιαφέρουσα και εθιστική. Λαμβάνει τεράστιο credit για τη χρήση του “sexual violence”. Το “Game of Thrones” έχει πολλά να μάθει από αυτή τη σειρά»· και, ένα χρόνο μετά: «Επικό, μεγαλειώδες, συγκλονιστικό. Το σενάριο, η σκηνοθεσία, οι ερμηνείες, τα τοπία, το time-travel, η δράση, οι διάλογοι, οι υπαρξιακές ανησυχίες, οι συναισθηματικοί προβληματισμοί, τα “άρρωστα” plot-twists, το ότι φάγαμε όλα τα νύχια μας μέχρι τον αγκώνα, το ασταμάτητο κλάμα στο φινάλε… Όλα παίρνουν άριστα. Από άποψη μεγέθους αποτελεί τον διάδοχο του “Breaking Bad”». Στις αξιολογήσεις αυτές θα προσθέταμε μόνο την εκτίμησή μας ότι η τρίτη σεζόν, η οποία προβλήθηκε φέτος, ήταν η καλύτερη της σειράς έως τώρα. Το ενθαρρυντικό είναι ότι υπάρχει ακόμη άφθονο υλικό προς άντληση από τα βιβλία, αφού η συγγραφέας συνεχίζει ακάθεκτη!

Γνωρίσαμε τον “Saul Goodman” ως κορυφαίο criminal lawyer (αφήνουμε αμετάφραστο τον όρο για να διατηρηθεί η αμφισημία!) στο “Breaking Bad”· εδώ βλέπουμε τις περιπέτειές του ως Jimmy McGill πριν οδηγηθούν τα πράγματα εκεί. Κινείται στη μεθόριο μεταξύ υπαρξιακού δράματος και μαύρης κωμωδίας με εντυπωσιακή επιτυχία, δίχως να γίνεται περισσότερο «βαρύ» ή «ελαφρύ» απ’ όσο αρμόζει. Παραθέτουμε δύο σχόλια, ένα από τον καθένα μας: α) “This is mad black absurdism… The man [i.e. Peter Gould] is relentless!” – πρόκειται για φράση που ο Nick Pasx πρόσθεσε στην αγγλική εκδοχή του κειμένου του που παρουσίαζε το “Better Call Saul”. β) Έπειτα, την παρατήρηση του έτερου συντάκτη, βάσει της οποίας «αργά αλλά σταδιακά αυξάνονται όσοι πιστεύουν ότι είναι τουλάχιστον εξίσου καλό με το “Breaking Bad”». Εν κατακλείδι, σπεύδουμε να διευκρινίσουμε ότι οι τρεις πρώτες θέσεις είναι ρευστές και θα μπορούσαν να είχαν καταληφθεί από τις ίδιες σειρές μεν, υπό οποιαδήποτε διάταξη και άτυπη ιεράρχηση δε.

Παράξενη σειρά, που προκάλεσε ντόρο στο ξεκίνημά της -αποτελούσε άλλωστε την επόμενη φιλόδοξη δουλειά του Damon Lindelof, βασικού συντελεστή του “Lost”- κι έκλεισε μάλλον αθόρυβα τον κύκλο της τη χρονιά που φεύγει. Ξεκινά επίσης ως μεταφορά του ομότιτλου βιβλίου του Tom Perrotta, ενώ στις δύο επόμενες, ακόμη καλύτερες σεζόν του προεκτείνει ελεύθερα την ιστορία, με την ενεργό συμβολή του συγγραφέα. Η υπόθεση αναφέρεται στην αιφνίδια, αινιγματική εξαφάνιση (εξαΰλωση ή «Αποχώρηση», αν προτιμάτε) του 2% του παγκοσμίου πληθυσμού, και τη διαχείριση του αποκαλυψιακού αυτού Συμβάντος απ’ όσους έμειναν «πίσω». Η διελκυστίνδα μεταξύ μνήμης και λήθης, η πολυειδής διαχείριση ενός τραύματος εν είδει ζωντανής πληγής που κινδυνεύει να κακοφορμίσει, η δυναμική των διανθρώπινων σχέσεων, η απώλεια, η στάση απέναντι στο «μυστήριο του κόσμου» και η επίμονη αναζήτηση νοήματος και λύτρωσης είναι ορισμένα μόνο από τα μοτίβα της σειράς, της οποίας αιχμή του δόρατος αποτελεί το σενάριο (δε θα εκπλαγούμε αν διδάσκεται ήδη σε πανεπιστήμια και τμήματα δημιουργικής γραφής). Η σκηνοθεσία, οι ερμηνείες κι όλα τα υπόλοιπα είναι του υψηλότερου δυνατού επιπέδου, με την Carrie Coon ειδικότερα ν’ ακτινοβολεί (οι θαυμαστές της μπορούν να την απολαύσουν και στην τρίτη σεζόν του “Fargo”, όπου προσφέρει μιαν εξίσου μαγνητική ερμηνεία). Επικαλούμαστε κι εδώ πρόσφατο σχόλιό μας: «Έχω μείνει άφωνος! Είχα δει το “Narcos”, το “Outlander”, το “House of Cards”, νόμιζα ότι τα είχα δει “όλα” […] Με τι μοιάζει; Φανταστείτε τις πρώτες σεζόν του “Lost”, όπως όμως θα τις είχε φτιάξει το επιτελείο των “Sopranos” (με την -αναμενόμενη έτσι κι αλλιώς στην περίπτωση αυτή πινελιά από “Twin Peaks”)». Ενδεικτικό είναι ότι τo “Leftovers” αποτελούσε ό,τι καλύτερο είχε να επιδείξει τα τελευταία χρόνια το HBO στην κατηγορία του δράματος και ότι 19 από τα 28 συνολικά επεισόδιά του έχουν από τους χρήστες του imdb βαθμολογία ίση ή μεγαλύτερη του 9. Ο μελλοντικός ιστορικός της αμερικανικής τηλεόρασης, όταν κληθεί να παραθέσει κατά σειρά εμφάνισης τα ουκ ολίγα αριστουργήματα, τα οποία έφτασαν στους δέκτες μας χάρη σ’ αυτό το τόσο σημαντικό δίκτυο, θα γράψει: «“The Sopranos”, “The Wire”, “Deadwood”, “The Leftovers”». Τόσο απλά. 

Υποστηρίζαμε με αφορμή τους δύο πρώτους κύκλους ότι επρόκειτο για «το φετινό τηλεοπτικό αριστούργημα. Δεν υπάρχει επεισόδιο που να περισσεύει. Δεν έχει αντίπαλο μήτε ταβάνι. Δεν χρειάζεται να γράψω περισσότερα. Το ότι βρίσκεται στην πρώτη θέση [της λίστας] μιλάει από μόνο του. Απλά δείτε την… […] Η μόνη ίσως τηλεοπτική σειρά που μπορεί να σταθεί με αξιώσεις δίπλα στο “Better Call Saul”: 10/10». Κάθε σεζόν συνιστά μια αυτόνομη ιστορία και συνδέεται πολύ χαλαρά μέσω της κοινής θεματικής (φόνοι, ληστείες, εξαπατήσεις) και της αναφοράς στη μυθοπλαστική πόλη που φέρει το όνομα του franchise. Ακροβατώντας επιδέξια μεταξύ μαύρης κωμωδίας και αστυνομικού δράματος, το “Fargo” αντλεί την έμπνευσή του από το κινηματογραφικό έργο των αδελφών Cohen και αποτελεί πάνω απ’ όλα μια εκτεταμένη σπουδή στην αδάμαστη βλακεία του ανθρώπινου παράγοντα και τις χαοτικές συνέπειες που αυτή επιφέρει. Η ευρηματική γραφή και ο ευφυέστατος συνδυασμός ελαφρότητας, χιούμορ, γοητευτικά αλλοπρόσαλλων χαρακτήρων, χειμωνιάτικου κλίματος κι ενός ιδιόρρυθμου αιτήματος δικαιοσύνης προσδίδουν στη σειρά ακαταμάχητο χαρακτήρα, μαζί φυσικά με τις εξαιρετικές ερμηνείες και τη σκηνοθεσία. Δυστυχώς, πρόσφατα ο Noah Hawley (ο ιθύνων νους) ανακοίνωσε ότι θα μεσολαβήσει ένα απροσδιόριστο διάστημα μέχρι να υπάρξει επόμενος κύκλος, εάν βέβαια αυτό συμβεί· όσοι ωστόσο εκτίμησαν τη δουλειά του -και μαζί τους όλοι οι υπόλοιποι-, μπορούν ν’ απολαύσουν το νέο του δημιούργημα, το βασισμένο σε κόμικ “Legion”. Τέλος, δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε από ένα τέτοιο αφιέρωμα την αναφορά σ’ ένα σταθερό χαρακτηριστικό της σειράς (όπως και του ομότιτλου φιλμ). Ο λόγος για την εμφάνιση του κάτωθι -«ψευδούς»- μηνύματος στους τίτλους αρχής κάθε επεισοδίου: «Είναι αληθινή ιστορία. Τα εικονιζόμενα γεγονότα διαδραματίστηκαν στη Μινεσότα εν έτει [παράθεση της εκάστοτε χρονολογίας]. Ύστερα από παράκληση των επιζησάντων, τα ονόματα έχουν αλλαχτεί. Από σεβασμό προς τους νεκρούς, τα υπόλοιπα εξιστορούνται όπως ακριβώς έγιναν»!