Άλλαι Τέχναι

Ο σκελετός τους έχει ήδη στηθεί. Υψώνεται μέσα στον πανικό του εργοταξίου και περιμένει να δεχτεί τα ζωτικά μέλη του, τις ομπρέλες, αφού ολοκληρωθεί η ανάπλαση του μετώπου της παραλίας. Η μεταφορά αυτού του χαρακτηριστικού πλέον για την Θεσσαλονίκη γλυπτού σε σημείο που γίνεται ορατό από τον δρόμο, αλλά και από τα πάρκα γύρω από το νέο δημαρχείο και το βασιλικό θέατρο είναι ιδιαίτερα πετυχημένη, αφού αποκαλύπτεται σε περισσότερα βλέμματα.

Τι είναι όμως αυτό το έργο και ποιος ο δημιουργός του;
Καταρχάς, οι ομπρέλες αποτελούν ένα μοτίβο για τον Γιώργο Ζογγολόπουλο, τον καλλιτέχνη με τη μακρά και γόνιμη πορεία στην ελληνική γλυπτική. Τις παρουσιάζει πρώτη φορά το 1993 στην Μπιενάλε της Βενετίας, στον εξωτερικό χώρο του ελληνικού περιπτέρου, δημιουργώντας μια υπέροχη γλυπτική εγκατάσταση, όπου συνυπάρχει ο ήχος, η κίνηση και το νερό. Την ίδια χρονιά, οι Ομπρέλες, σε μια παραλλαγή τους, στήνονται έξω από το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης και το 1997, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, τοποθετούνται στη Νέα Παραλία.
Δημόσιο έργο με το μοτίβο της ομπρέλας υπάρχει και στην Αθήνα, στον σταθμό του μετρό της πλατείας Συντάγματος. Τέλος, υπάρχουν αρκετές παραλλαγές σε μικρότερη κλίμακα, μακέτες που δούλευε ο γλύπτης.

Η φόρμα της ομπρέλας, ο ρυθμός που αυτή παρουσιάζει, ο συμβολισμός, αλλά και η αισθητική της γοήτευσαν τον Ζογγολόπουλο. Στην πρώτη τους παρουσίαση, στην Βενετία, τις συνδύασε με το νερό και με κατακόρυφους άξονες. Το νερό περνούσε μέσα από ανοξείδωτους σωλήνες προκαλώντας κίνηση στις ομπρέλες και στις αλυσίδες που κρέμονταν από αυτές με αποτέλεσμα να παράγεται μια συνεχόμενη ροή κίνησης και ήχου. Στην Θεσσαλονίκη τους έδωσε ένα νέο ζωτικό χώρο που χρειαζόταν για να αναδειχθούν. Η παραλία έδωσε μια νέα πνοή στις Ομπρέλες. Είναι ο μεγάλος ορίζοντας, η προοπτική της θάλασσας, το αυστηρό πλακόστρωτο, τα παιχνίδια του φωτός. Όλα ζωντανεύουν το γλυπτό και το ενσωματώνουν αβίαστα στο περιβάλλον. Οι άξονες είναι μεν κατακόρυφοι, άλλα με μια ελαφριά κλίση προς τα δεξιά που δημιουργεί παλμό. Το νερό σαν ενσωματωμένο κινητικό στοιχείο λείπει. ‘Ομως, για ένα έργο στημένο ισοβίως σε εξωτερικό χώρο η βροχή αναπληρώνει την αίσθηση του ήχου κάτω από τις ομπρέλες. Τέλος, το φως που διαχέεται μέσα από τις ομπρέλες και ειδικά κατά τη διάρκεια του ηλιοβασιλέματος, γνωστού αξιοθέατου της παραλίας της Θεσσαλονίκης, καθιστούν τις Ομπρέλες μια αισθητηριακή εμπειρία.

Ο Ζογγολόπουλος ήταν ένας γλύπτης ο οποίος συνέβαλε στην εξέλιξη της παραγκωνισμένης ελληνικής γλυπτικής. Πειραματίστηκε με την υδροκινητική γλυπτική με επιτυχημένα και αναγνωρισμένα αποτελέσματα, κατάφερε να στήσει το πιο πολυσυζητημένο έργο ελληνικής συμμετοχής στην Μπιενάλε της Βενετίας και να δώσει στο κοινό δημόσια έργα τόσο μοντέρνα όσο και καλαίσθητα. Ας μην ξεχνάμε ότι η Θεσσαλονίκη διαθέτει και το γλυπτό του Ζογγολόπουλου στην Δ.Ε.Θ. που στήθηκε το 1966.
Όσο υπάρχουν γλύπτες που πειραματίζονται και δεν εφησυχάζουν, ο κόσμος θα πιστεύει στη δύναμη της τέχνης: η οπτική συγκίνηση του καθενός για την τέρψη όλων. Ας περιμένουμε λοιπόν τη μετακόμιση για να ανακαλύψουμε από την αρχή το συγκεκριμένο έργο!

• Η επίσημη ιστοσελίδα του ιδρύματος Ζογγολόπουλου