Παράξενα Μουσικά Όργανα: Ondes Martenot
Το περιέργο όνομά του είναι γαλλικό και ψάχνοντας, αν δεν γνωρίζεις γαλλικά, θα δεις ότι η λέξη “ondes” σημαίνει κύματα και “Martenot” δεν είναι τίποτε άλλο από το επίθετο του εφευρέτη, που όπως και στην περίπτωση του Theremin έδωσε το όνομά του στην δημιουργία του. Η όψη του μπορεί να σου μοιάζει με αυτήν ενός κοινού αρμόνιου, όμως μη σε ξεγελάει.
Το 1928, λοιπόν, ο Maurice Martenot εφηύρε το εν λόγω ηλεκτρονικό μουσικό όργανο, του οποίου μάλιστα το πρωτότυπο σχέδιο έβγαζε παρόμοιο ήχο με το Theremin . Λέω πρωτότυπο σχέδιο, διότι λίγο αργότερα οι ηχητικές δυνατότητες του οργάνου επεκτάθηκαν με την προσθήκη ενός συστήματος χειρισμού του ηχοχρώματος, καθώς και με ηχεία.
Για τα τεχνικά του χαρακτηριστικά δεν χρειάζεται να αναφερθούν πολλά. Οι απόκοσμες νότες του παράγoνται μεταβάλλοντας τη συχνότητα της ταλάντωσης μέσα σε σωλήνες κενού αέρος. Αξίζει να αναφερθεί ότι η παραγωγή του οργάνου σταμάτησε το 1988, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι σταμάτησε και η διδασκαλία του.
Το 1997, ένα project ονόματι “Ondea” ξεκίνησε τον σχεδιασμό ενός νέου μουσικού οργάνου, βασισμένου στο Ondes Martenot, το πρωτότυπο του οποίου χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2001 σε συναυλίες. Από το 2005 και μετά χρησιμοποιείται κανονικά.
Τι είναι όμως αυτό που κάνει ξεχωριστό αυτό το όργανο; Ο ίδιος ο Maurice Martenot έπαιζε τσέλο, οπότε επηρεασμένος από το έγχορδο όργανο, προσπάθησε να προσθέσει ένα κομμάτι της εκφραστικότητας του τσέλο στη νέα του εφεύρεση. Αυτό μάλιστα φαίνεται και στον τρόπο με τον οποίο γίνεται ο χειρισμός του οργάνου. Είτε πιέζοντας τα πλήκτρα του, είτε σύρρωντας ένα μεταλλικό δαχτυλίδι που φοριέται στον δείκτη του δεξιού χεριού. Η θέση του δαχτυλιδιού αντιστοιχεί στην τονικότητα. Η μέθοδος με το δαχτυλίδι βοηθάει στην αδιάσπαστη παραγωγή του ήχου, όπως γίνεται και στο Theremin. Ακόμα και το ίδιο το πληκτρολόγιο διαθέτει ένα εύρος κίνησης μερικών χιλιοστών, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα vibrato ενός ημιτονίου πάνω ή κάτω από την παραγώμενη νότα.
Πιέζοντας τα πλήκτρα ή μετακινώντας το δαχτυλίδι, αρχικά δεν παράγεται κανένας ήχος. Σε ένα μικρό συρτάρι στην αριστερή πλευρά της συσκευής βρίσκεται ένα στοιχείο ελέγχου, το οποίο ελέγχει τις δυναμικές.
Η αλήθεια πάντως είναι ότι σίγουρα το έχεις ακούσει κάπου, απλά πιθανότητα δεν το αναγνώρισες. Έχει χρησιμοποιηθεί τόσο στην κλασική μουσική όσο και στην μουσική επένδυση ταινιών. Στην δική μας εποχή το έχουμε συναντήσει αρκετά, αλλά κυρίως σε albums των Radiohead, όπως τα “Kid A”, “Amnesiac”, “Hail To The Thief”, “In Rainbows” και “The King Of Limbs”. Η περαιτέρω αναφορά για το που και από ποιούς δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία, διότι αν κατάφερα να σε βάλω στο τρυπάκι, θα το ανακαλύψεις και μόνος σου. Όπως συνηθίζω άλλωστε, δεν θα παραλείψω να σου παραθέσω και κάποια αγαπημένα βίντεοςσχετικά με το Ondes Martenot.
