Πίσω από τον φακό με τον Άρη Ράμμο
Ας ξεκινήσουμε με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Πώς ξεκίνησε η συνεργασία σου με το φεστιβάλ γενικότερα; Δηλαδή πώς απέκτησες τη θέση του υπεύθυνου φωτογραφίας στα φεστιβάλ;
Ήταν μια χρονιά που ήθελαν να αλλάξουν φωτογράφο και με πρότεινε μια κοπέλα που δεν ήταν στη διεύθυνση. Δεν είναι ότι πήρα τη δουλειά δηλαδή λόγω της κοπέλας… καμία σχέση. Απλά έκαναν έρευνα γιατί εδώ και τρία, τέσσερα χρόνια που άλλαξαν γενικά τα πράγματα στο φεστιβάλ, λειτουργούν εντελώς αξιοκρατικά. Δηλαδή όλα γίνονται μέσω διαγωνισμών όντως… μέχρι το ξενοδοχείο που θα διαλέξουν για να μείνουν οι καλεσμένοι. Και απλά έβλεπαν portfolios εκείνη τη περίοδο και με είχανε και ακουστά σαν όνομα και με πρότεινε μια κοπέλα που ήτανε μέσα σε κάποιο γραφείο τέλος πάντων. Πήγα από εκεί, άφησα portfolio, είδανε εικόνες, με γνώρισαν, τους άρεσα και έτσι έγινε, έτσι πήρα τη δουλειά στο φεστιβάλ.
Και ποιες είναι οι εντυπώσεις σου από το 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης;
Το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ είναι λίγο διαφορετικό από το φεστιβάλ κινηματογράφου. Έχει πάλι μια αύρα το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ αλλά του κινηματογράφου είναι πιο μεγάλη διοργάνωση. Και διοργανώνεται και στο λιμάνι, σε ένα σημείο που γίνεται στέκι εκείνες τις μέρες. Οπότε το νιώθεις, έχει διαφορετικά vibes. Το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ επειδή γίνεται στην Αριστοτέλους και έχει τόσο πολύ άσχετο κόσμο που περνάει, λίγο χάνεσαι. Δηλαδή δεν επικρατεί η ίδια ατμόσφαιρα. Αλλά όπως και να 'χει, όποιο φεστιβάλ και αν είναι, και τα δύο είναι υπέροχα. Εγώ ας πούμε περιμένω πώς και πώς κάθε φορά να γίνει το επόμενο.
Όσον αφορά το φετινό φεστιβάλ ντοκιμαντέρ… Να σου πω την αλήθεια το κακό είναι ότι επειδή είμαι εκεί όλο το πρωί μέχρι το μεσημέρι αργά και φωτογραφίζω και πρέπει να στείλω μετά τις εικόνες την ίδια μέρα και συγχρόνως έχω και τις άλλες δουλειές, καταλήγω σχεδόν σε κάθε φεστιβάλ να μη βλέπω ούτε μια ταινία. Το οποίο είναι λίγο τραγικό ξέρεις (γέλια) γιατί παλιά έβλεπα! Όταν ανέλαβα αυτή τη δουλειά, που την ήθελα πάρα πολύ, δεν το συζητάω, χαιρόμουν, έλεγα θα μαθαίνω ποιες είναι οι καλές ταινίες και θα τις βλέπω κτλ. και τελικά δεν έχω καταφέρει να δω ούτε μια. Τουλάχιστον όχι στο φετινό φεστιβάλ ντοκιμαντέρ. Παρόλα αυτά κάθε φεστιβάλ είναι ιδιαίτερο γιατί φωτογραφίζοντας όλους τους σκηνοθέτες και τους καλεσμένους, έρχεσαι σε επαφή με ξένο πολιτισμό που και πέντε κουβέντες να ανταλλάξεις είναι μια εμπειρία.
Τους φωτογραφίζεις κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, εννοώ κάνετε τη φωτογράφιση σε studio?
Όχι, όχι, όχι είναι φωτογραφίες που γίνονται κοντά στον χώρο που γίνεται το φεστιβάλ. Δηλαδή στη συγκεκριμένη περίπτωση κοντά στην Αριστοτέλους τέλος πάντων. Και είναι φωτογράφιση πορτραίτου… δεν είναι φωτορεπορτάζ.
Είναι όλα στημένα: φώτα, στούντιο φλας κτλ, κτλ. Έχουν ραντεβού για φωτογράφιση τη συγκεκριμένη ώρα, απλά δεν γίνεται σε στούντιο γιατί είναι λίγο δύσκολο να εξηγήσεις στον άλλο πού να πάει, πού να έρθει και τα λοιπά. Θα γίνει ένα μπέρδεμα λίγο με τις ώρες θεωρώ, δηλαδή με τα ραντεβού. Και εμένα μου αρέσει καλύτερα έξω γιατί έχεις πιο πολλά πράγματα να κάνεις.
Δεν ασχολείσαι με τις φωτογραφίες τις εκδήλωσης.
Όχι.
Ως τώρα, απ' όλους τους σκηνοθέτες και ηθοποιούς που έχεις γνωρίσει και έχεις τραβήξει τα πορτραίτα τους, ποια ήταν η πιο ωραία εμπειρία;
Η φωτογράφιση με τον Jim Jarmusch. Όταν μεγάλωνα και ξεκινούσα σιγά σιγά σαν χομπίστας φωτογραφίας, έβλεπα ταινίες του Jim Jarmusch που θεωρείται από τους μεγαλύτερους εναλλακτικούς σκηνοθέτες στην Αμερική. Και έβλεπα κάδρα του ας πούμε και πώς σκηνοθετούσε τις εικόνες και ήταν από τα στοιχεία που με είχαν επηρεάσει και τον θαύμαζα. Και όταν έμαθα ότι θα τον φωτογραφίσω, ήταν μια έκσταση για μένα ας πούμε αυτό το πράγμα. Δηλαδή ήταν ένας άνθρωπος τον οποίο θαύμαζες έτσι; Συν το ότι είναι πολύ φοβερός τύπος, πολύ ωραίος και άνετος άνθρωπος. Γελάσαμε πάρα πολύ, περάσαμε ωραία και ήταν φοβερή εμπειρία.
Αυτός και ο άλλος που πέρασα πάρα πολύ ωραία και ρίξαμε πολύ γέλιο ήτανε ο Alexander Payne. Τον φωτογράφησα πρόπερσι που είχε έρθει ως επίτιμος καλεσμένος, ο οποίος είχε όντως πολύ πλάκα και ήταν επίσης πολύ χαλαρός και την ίδια χρονιά αφού τον φωτογράφησα πήρε και το Oscar, οπότε ήταν μια ωραία προσθήκη στο portfolio μου. Αλλά όπως και να χει, ούτως ή άλλως σαν σκηνοθέτης μου αρέσει πάρα πολύ.
Οπότε σου αρέσει η ανθρωποκεντρική φωτογραφία.
Ασχολούμαι καθαρά με ανθρωποκεντρικά θέματα. Καθαρά.
Το αντικείμενο με το λάδι πώς προέκυψε;
Δουλειά!
Μόνο ως δουλειά; Δηλαδή...
Βασικά ποτέ δεν βλέπω κάτι μόνο σαν δουλειά. Αν δω κάτι μόνο ως δουλειά δεν θα μπορέσω να το κάνω καθόλου. Θεωρώ ότι και το αντικείμενο έχει τη γοητεία του. Δηλαδή, η εμπορική φωτογράφιση παρόλο που υποτίθεται ότι δεν συνάδει με την καλλιτεχνική, δηλαδή πρόκειται για λίγο αντίθετα στρατόπεδα, θεωρώ ότι και την εμπορική φωτογράφηση μπορείς να την προσεγγίσεις με μία καλλιτεχνική ματιά. Κάτι το οποίο δεν μπορώ ας πούμε να κάνω, δεν θα το κάνω. Θα το πω από την αρχή ότι δεν μπορώ να το κάνω πχ. δεν μπορώ να φωτογραφήσω ξενοδοχεία.
Μέσα από την συνεργασία σου με το φεστιβάλ και με τις επαφές σου με τους σκηνοθέτες κτλ. έχεις σκεφτεί ποτέ να ασχοληθείς με τη φωτογραφία κινηματογράφου;
Όχι, να σου πω την αλήθεια μέχρι τώρα. Θεωρώ ότι είναι τελείως διαφορετικό αντικείμενο. Εντάξει δεν είναι εντελώς διαφορετικό αλλά έχει μεγάλες διαφοροποιήσεις. Πρέπει να ασχοληθείς με αυτό, δεν σημαίνει ότι επειδή είσαι φωτογράφος γίνεται αυτόματα... Σίγουρα έχεις μια βάση εννοείται για τα κάδρα σου κτλ. αλλά η κινούμενη εικόνα είναι άλλο αντικείμενο και όταν πας να ασχοληθείς με τη φωτογραφία κινηματογράφου, πρέπει να το κάνεις σωστά, έτσι; Δεν είναι ερασιτεχνικό βιντεάκι. Όχι δεν το 'χω σκεφτεί μέχρι τώρα, αλλά μπορεί να έχει ενδιαφέρον.
Απ' ότι διάβασα, έγινες γνωστός πολύ ξαφνικά. Δηλαδή από εκεί που δε σε ήξερε κανείς ως το 2006, εμφανίστηκες σε ένα fashion week. Έκανες κάποιες φωτογραφήσεις, ενθουσιάστηκαν και μετά από ένα χρόνο κατέληξαν φωτογραφίες σου στη Vogue.
Όχι έναν χρόνο, λιγότερο...
Μέσα σε αυτό το διάστημα, από κάποιος που θεωρητικά δεν είχε καμία προϋπηρεσία μέσα σε εισαγωγικά, «εκτινάχτηκες» επαγγελματικά. Αυτή η απότομη αλλαγή πώς έγινε;
Έγινε ως εξής: Εγώ τότε ασχολούμουν με άλλο επάγγελμα το οποίο σπούδασα, δεν ήταν αυτή η καριέρα μου. Έκανα χειροποίητο κόσμημα που το δούλευα δέκα χρόνια και το άφησα. Αλλά η μεγάλη μου αγάπη πάντα ήταν η φωτογραφία, το είχα σαν χόμπι. Και τη συγκεκριμένη περίοδο δούλευα το πρωί σε εργαστήριο χρυσοχοΐας και το βράδυ σερβιτόρος σε ένα μπαράκι. Αλλά είχα πάντα μαζί μου τη μηχανή. Δηλαδή πήγαινα για δουλειά και όταν είχα κενό ώσπου να ξεκινήσει η δουλειά καθόμουν και φωτογράφιζα τα μπουκάλια, ποτήρια, τον κόσμο να περνάει... Έτσι, ο τρελός ας πούμε. Και με κορόιδευαν... ξέρεις… τα κλασικά… ο Γιαπωνέζος κτλ. Και με έβλεπαν με τη μηχανή, είχα δώσει κάποια λεφτά για μια πολύ καλή ημιεπαγγελματική ψηφιακή μηχανή. Και το αφεντικό μου στο μπαρ έτυχε να είναι μουσικός και μου είπε μια φορά στο χαβαλέ έλα τράβα καμιά φωτογραφία στη συναυλία. Και πήγα και τράβηξα φωτογραφίες... και του άρεσαν πάρα πολύ, ενθουσιάστηκε. Εντάξει, ok ως εκεί. Τέλος πάντων αυτό έγινε δύο τρεις φορές και επειδή αυτός είναι πολύ φίλος με την Άννα Καψάλη, η οποία είχε αναλάβει εκείνη τη χρονιά το πρώτο Fashion Forward στη Θεσσαλονίκη της είπε «έχω έναν πιτσιρικά» – πιτσιρικά! Εγώ 27 χρονών μαντράχαλος έτσι; Γαϊδούρι! Και της είπε έχω ένα παλικάρι στο μπαρ που βγάζει ωραίες φωτογραφίες, έχει ταλέντο. Πάρτον τζάμπα να σου τραβήξει πέντε εικόνες. Και πήγα... Τραβάω εγώ τις εικόνες, ένιωθα σαν ψάρι έξω από το νερό... Ιδέα (δεν είχα), δεν ήξερα πού πήγαινα, τι έκανα, τι πρέπει να τραβήξω! Τη ρωτάω: «τι πρέπει να τραβήξω;» Μου λέει: «τράβα ό,τι θέλεις, ό,τι σου κεντρίζει το ενδιαφέρον». Ε, και πήγα φωτογράφησα και τράβηξα backstage και λίγο πασαρέλα από την επίδειξη των Mi-Ro! Και πήγα backstage και είναι μπροστά μου και συμμετέχουν Εβελίνα Παπαντωνίου, τέτοια ονόματα έτσι; Και εγώ έχω μπει και έχω κοκαλώσει... λέω τι γίνεται εδώ πέρα τώρα;! Τέλος πάντων τραβάω ό,τι καταλάβαινα χωρίς να έχω ιδέα, ιδέα όμως! Της δίνω τις φωτογραφίες και μου λέει η Άννα «είσαι ταλέντο, είναι φοβερές φωτογραφίες!». Εγώ δεν το πήρα πολύ στα σοβαρά γιατί ήμουν μεγάλος, λίγο πονηρεμένος… του στυλ ότι δεν θα ενθουσιαστώ γιατί μου το λέει από ευγένεια η γυναίκα, γιατί με πήρε αμισθί σαν πρακτική, σαν δοκιμαστικό... Λέω εντάξει, ok. Μετά από ένα δύο μήνες με παίρνει τηλέφωνο και μου λέει πάμε Σόφια για μια επίδειξη μόδας. Πάμε Σόφια, γυρνάμε, κριτικές και μετά από κάποιους μήνες - δυο τρεις μήνες - δεν θυμάμαι μπορεί και λιγότερο γιατί εγώ όπως τα έχω στο μυαλό μου, γίνανε σχεδόν απανωτά με παίρνει τηλέφωνο και μου λέει φεύγουμε Ρώμη με τον Νέστορα Γιαννάκη, τους Mi-Ro κτλ. για επίδειξη μόδας, τέσσερις μέρες. Και μετά κατάλαβα ότι μάλλον κάνω κάτι καλά (γέλια) γιατί πλέον στη Ρώμη δεν ήτανε και αμισθί, με πλήρωσε για να πάω στη Ρώμη.
Η πρώτη σου αμοιβή δηλαδή ήταν στη Ρώμη.
Ναι. Ναι. Και τέλος πάντων πήγα στη Ρώμη, τράβηξα φωτογραφίες, τους άρεσαν πάρα πολύ και εκείνες οι φωτογραφίες μετά δημοσιεύθηκαν στη Vogue. Οπότε γύρισα πίσω και είχα αυτό το πορτφόλιο, έπαιξε ρόλο και η Άννα που με πρότεινε στο SOUL, στο Glow... Κάποιοι θα το έλεγαν τύχη. Εγώ γενικά δεν πιστεύω στην τύχη καθόλου.
Τυχαία έγινε η αρχή...;
Όχι, πάλι δεν πιστεύω ότι ήταν τύχη, δεν πιστεύω στην τύχη. Εγώ πιστεύω απλά στη θεωρία του χάους: δηλαδή αν εγώ δεν είχα τρέλα να κουβαλάω κάθε μέρα τη φωτογραφική μηχανή, το αφεντικό μου δε θα μου έλεγε ποτέ έλα τράβα στη συναυλία. Και αν δεν τραβούσα καλά στη συναυλία δεν θα με πρότεινε στην Καψάλη. Κατάλαβες τι θέλω να σου πω; Θα πει κάποιος, εντάξει έτυχε που δούλευες στο μπαρ που το αφεντικό σου έπαιζε μουσική και ήξερε την Καψάλη. Οκ, ναι. Γενικά δεν επιλέγω να πιστεύω στην τύχη. Πιστεύω ότι εξαρτάται από τη δική σου συμπεριφορά... ό,τι θα κάνεις, το ανάλογο θα σου ‘ρθει. Αυτό πιστεύω.
Έμαθες εύκολα τις τεχνικές φωτογραφίας;
Πολύ. Τα έμαθα από ένα βιβλίο μέσα σε μια βδομάδα.
Και της ψηφιακής και της αναλογικής; Έχεις αναλογική μηχανή;
Αναλογική δεν έχω δουλέψει.
Δεν έχεις μπει σε σκοτεινό θάλαμο;
Μια φορά. Δύο.
Και δεν σου άρεσε;
Όχι. Μάλλον περιμένεις να σου πω ότι ήταν πάρα πολύ γοητευτικό και μου θύμιζε τα παλιά. Αλλά δεν έχω μπει ποτέ σε σκοτεινό θάλαμο γιατί δε μου θυμίζει τίποτα, για να σου πω την αλήθεια.
Δε θα ήθελες να δοκιμάσεις;
Το σκέφτομαι, ναι. Σκέφτομαι σε κάποια φάση να πάρω κάποια αναλογική και να τραβήξω. Βέβαια από την άλλη ξέρεις τι γίνεται;
Μόνο και μόνο η διαδικασία...
Ναι, ναι έχει μια γοητεία ας πούμε, τραβάω με φιλμ. Ναι, ok. Ίσως κάποτε. Απλά επαγγελματικά δεν έχω προλάβει φιλμ και το θέμα στο φιλμ είναι να ασχοληθείς με την εμφάνιση. Το να τραβάω και να πάω να το εμφανίσω κάπου αλλού το θεωρώ μισή δουλειά. Οπότε προϋποθέτει να στήσω και έναν θάλαμο εδώ μέσα. Δεν είναι θέμα εξόδων, το θέμα είναι ότι είναι δύσκολο και χρονοβόρο. Αυτή τη στιγμή που δουλεύω το θεωρώ ακατόρθωτο. Ίσως στο μέλλον αν έχω περισσότερο ελεύθερο χρόνο, κάποια στιγμή ίσως το κάνω, ναι.
Είναι πολύ γοητευτική διαδικασία...
Μάλλον, δεν ξέρω, δεν το έχω κάνει. Όταν το κάνω θα σε πάρω να σου πω. Ή θα είναι γοητευτικό ή θα μου σπάσει τα νεύρα, ένα απ' τα δύο.
Είσαι ρομαντικός σαν άνθρωπος;
Ναι.
Είσαι της υπομονής;
Αναλόγως, αν μου αρέσει κάτι πολύ.
Σ' αρέσουν οι εκπλήξεις; Γιατί όταν τραβάς φιλμ, υπάρχει ως ένα βαθμό το στοιχείο της έκπληξης.
Αν είσαι καλός φωτογράφος δεν υπάρχει καμία έκπληξη. Νομίζω. Δεν ξέρω! Δεν το έχω κάνει! Αλλά θεωρώ ότι άμα είσαι καλός φωτογράφος και ξέρεις τι κάνεις, όσο πας ελαχιστοποιείς και τις πιθανότητες της έκπληξης έτσι;
Πόσα χρόνια ασχολείσαι ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία;
Από πιτσιρικάς φωτογράφιζα αλλά σου ξαναλέω, δεν φωτογράφιζα με επαγγελματικές μηχανές. Απλά το είχα σαν τρέλα από μικρός. Αλλά δεν μπορώ να πω ότι έπαιρνα και τους δρόμους στη Θεσσαλονίκη για να πάω να τραβήξω μόνος μου.
Σου αρέσει το street photography?
Ναι, έχει πολύ ενδιαφέρον. Δυστυχώς δεν έχω πολύ χρόνο για να το κάνω στη Θεσσαλονίκη ή ξέρεις τι γίνεται; Πολλές φορές, επειδή μένεις σε αυτήν τη πόλη, το θεωρείς λίγο... ok εντάξει... Ευτυχώς κάνω συχνά ταξίδια και εκεί πέρα το ευχαριστιέμαι πάρα πολύ.
Ωραία. Στο street photography για μένα, το πιο δύσκολο πράγμα είναι ας πούμε η προσέγγιση σου με τον κόσμο που φωτογραφίζεις... κάποιον που δεν γνωρίζεις πας και τον «τραβάς». Έχεις την ικανότητα, το θάρρος αυτό...;
Πολύ.
Πας απλά και...
...«Τραβάς». Αυτό ισχύει σε όλα τα είδη φωτογραφίας που έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο, άσχετα αν είναι street photography ή πορτραίτο. Ένα πορτραίτο που θα κάνεις για παράδειγμα, αν δεν επικοινωνήσεις καλά με τον άλλον δε θα σου «βγει» το πορτραίτο. Δεν το συζητάω.
Εννοείται! Αλλά μιλάς μαζί του, ξέρει ότι θα βγει φωτογραφία ενώ στο street photography, αν προχωράω εγώ στο δρόμο και έρθεις εσύ και «κλικ»! Δεν ξέρεις πως θα αντιδράσει ο άλλος, από αυτήν την άποψη.
Καλά, ναι, σίγουρα παίζουν πολλά ρόλο εκεί πέρα: το eye contact, το βλέμμα σου, το ύφος σου, η διάθεσή σου, η γλώσσα του σώματός σου, πάρα πολλά πράγματα. Και επίσης στο πορτραίτο παρόλο που ο άλλος ξέρει ότι θα φωτογραφηθεί είναι στο δικό σου χέρι αν θα τον κάνεις να νιώσει άνετα ή όχι, πάλι παίζει ρόλο το πώς θα κινηθείς. Γιατί μπορεί ο άλλος να ξέρει ότι θα κάνει πορτραίτο, να του δώσεις μια πολύ άσχημη εντύπωση, να βγει ένα άσχημο πορτραίτο και ο άλλος να σηκωθεί να φύγει. Δηλαδή, να μη σου βγάλει αυτό που θα μπορούσε να σου βγάλει.
Η δουλειά σου με το κόσμημα τελείωσε;
Ναι, ναι, εντελώς. Ανεπιστρεπτί ευτυχώς.
Δεν σου άρεσε;
Δεν το αγαπούσα κατάλαβες; Δηλαδή άμα δεν υπάρχει πάθος σε κάτι που κάνεις, το κάνεις σχεδόν μηχανικά. Το κάνεις απλά για να επιβιώσεις.
Και απ' ότι έμαθα τώρα τελευταία συνεργάστηκες με το BBC; Πως ξεκίνησε αυτή η δουλειά; Μπορείς να μου πεις πέντε πράγματα γι' αυτή τη συνεργασία;
Είναι μια εκπομπή του BBC, όχι ακριβώς χιουμοριστική, σαν ρεπορτάζ τελοσπάντων, που γυρνάνε διάφορες πόλεις της Ευρώπης και κάθε φορά παίρνουνε κάποιο ντόπιο φωτογράφο για να κάνει και backstage και κάποια σταθερά πλάνα τα οποία θα τα χρησιμοποιήσουν στο πρόγραμμά τους κτλ. κτλ. και γενικά τον προσλαμβάνουν για μια μέρα και τους ακολουθεί. Είναι μαζί τους και τους φωτογραφίζει. Και σταθερά πλάνα, και στημένα δηλαδή και μη στημένα ως αρχείο. Αυτό πώς έγινε...
Η εταιρεία παραγωγής του BBC, που έχει αναλάβει τη συγκεκριμένη εκπομπή, ρωτούσε για φωτογράφο στη Θεσσαλονίκη. Και η ίδια εταιρεία παραγωγής έκανε το βίντεο των παιδιών του Έργον. Το 'Εργον είναι παντοπωλείο και εστιατόριο στη Θεσσαλονίκη το οποίο έχει ανοίξει πρόσφατα και στο Λονδίνο. Και το έχει ο Θωμάς Δούζης με τον αδερφό του τον Γιώργο και ο Δημήτρης Σκαρμούτσος. Στον Θωμά και τον Δημήτρη αρέσει πάρα πολύ η δουλειά μου και έχουμε αποκτήσει και φιλικές σχέσεις. Επειδή ήξερε η εταιρεία παραγωγής ότι είναι από τη Θεσσαλονίκη τα παιδιά, τουλάχιστον ο Θωμάς και ο Γιώργος, τους κάνει ένα τραπέζι και τους ρωτάει: «Ρε παιδιά, ποιόν φωτογράφο προτείνετε από τη Θεσσαλονίκη;» Και λένε και ο Σκαρμούτσος και ο Θωμάς με ένα στόμα: «Τον Ράμμο!» Αλλά μαζί! Και λένε αυτοί εντάξει, μάλλον θα είναι καλός αυτός ο Ράμμος. Βέβαια επειδή και αυτοί λειτουργούν αξιοκρατικά, με πήρανε τηλέφωνο και μου είπαν: «Σας έχουν προτείνει αλλά θέλουμε να στείλετε portfolio, να δούμε τη δουλειά σας...» Οπότε έστειλα portfolio, εικόνες, μπήκαν και στο site μου, μιλήσαμε για συμβόλαια και έτσι κλείστηκε η δουλειά.
Και τι είδους θεματική είχε το πρότζεκτ αυτό;
Τριγυρνούσαν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, σε διάφορα μέρη με πρόγραμμα και είχανε φέρει δύο celebrities από Αγγλία – εγώ δεν τους ήξερα, celebrities γι' αυτούς. Μια παρουσιάστρια και έναν κωμικό. Λοιπόν, και εγώ έπρεπε καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας να τους τραβάω φωτογραφίες... backstage, την ώρα που μιλούσαν με κόσμο ή πήγαιναν σε συγκεκριμένα μαγαζιά κτλ., και να κάνουμε και κάποιες στημένες φωτογραφίες οι οποίες θα αξιοποιηθούν στο πρόγραμμα, όταν «ανοίγει» η εκπομπή, κάποια στημένα πλάνα μ' αυτούς. Σαν πορτραίτα δηλαδή.
Πέρα από όλα αυτά είσαι και φωτογράφος μόδας...
Κυρίως πορτραίτου.
Σ' αρέσει η φωτογραφία μόδας;
Ναι. Απλά θεωρώ ότι η φωτογραφία μόδας είναι κάτι πολύ παραπάνω από αυτό που γίνεται… τουλάχιστον στη Θεσσαλονίκη. Δηλαδή υπάρχει εντελώς άλλη νοοτροπία. Κατά κύριο λόγο στη Θεσσαλονίκη όλοι μας κάνουμε απλά πιο προσεγμένα πορτραίτα. Η μόδα δεν είναι το κάδρο σου, η μόδα είναι η όλη αισθητική. Η φωτογραφία μόδας είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από το πορτραίτο. Είναι άλλο το concept, είναι άλλη η σκηνοθεσία. Είναι πιο σουρεαλιστική δηλαδή, νομίζω ότι η διαφορά του πορτραίτου με τη μόδα είναι σαν τη διαφορά της φωτογραφίας με τη ζωγραφική σχεδόν. Αν μπορώ να κάνω έναν παραλληλισμό. Δηλαδή η φωτογραφία είναι ρεαλισμός, ό,τι τραβήξεις αυτό θα πάρεις. Αυτό που βλέπεις. Στη ζωγραφική μπορείς να ζωγραφίσεις σουρεαλιστικά πράγματα που δεν υπάρχουνε, δεν υφίστανται έτσι; Δεν μιλάω για photoshop τώρα που μπορείς να κάνεις illustration κτλ., μιλάμε σαν φωτογραφία, αυτό που τραβάς. Με τη ζωγραφική μπορείς να ζωγραφίσεις ό,τι μπορείς να φανταστείς. Η φωτογραφία, το πορτραίτο, είναι αυτό που βλέπεις. Έτσι; Δηλαδή θα αποτυπώσεις ένα ύφος, οτιδήποτε, μια έκφραση. Η μόδα είναι πιο σουρεαλιστική. Δεν χρειάζεται να είναι δηλαδή πορτραίτο. Μπορεί να είναι πολύ σουρεάλ η φωτογραφία μόδας. Είναι εντελώς διαφορετική η λογική, καμία σχέση.
Και αναλαμβάνεις και προσωπικές φωτογραφίσεις δηλαδή έρχεται ο χ, ψ, ω και σου λέει ότι θα ήθελα να μου βγάλεις μια σειρά φωτογραφιών. Πορτραίτα. Το αναλαμβάνεις;
Δεν μου έχει τύχει νομίζω ποτέ αυτό. Βασιλική φωτογραφία ας πούμε και έτσι; (γέλια)
Ας πούμε μια κοπέλα είναι ηθοποιός και θέλει να ετοιμάσει ένα portfolio. Το ετοιμάζεις;
Ναι, φυσικά φυσικά, εννοείται! Γενικά ο οποιοσδήποτε αν έρθει και μου πει: θέλω να βγω πορτραίτο, φυσικά και θα τον φωτογραφίσω. Εννοείται.
Είχες ποτέ καμιά άσχημη συνεργασία; Καμία άσχημη εμπειρία;
Ναι είχα. Πολύ λίγες βέβαια, ευτυχώς, αλλά είχα. Δεν πρόκειται να σου πω ονόματα, δεν το συζητάω αυτό. Αλλά μου ‘χει τύχει ας πούμε ο άλλος που φωτογράφιζα να φύγει στη μέση της φωτογράφισης γιατί βαρέθηκε, ξέρεις… πουλούσε ύφος. Δηλαδή έπρεπε να κάνουμε τρεις λήψεις και με το που τελειώσαμε τη δεύτερη λέει: «Παιδιά εντάξει, εγώ τώρα έχω ραντεβού και πρέπει να φύγω». Δηλαδή, αυτές μου κάνουν εμένα. Δεν θα σου δώσω την τρίτη να την έχεις backup… Πάντα δύο θέλουμε αλλά την τρίτη την κάνεις για να έχεις επιλογές. Στη δεύτερη μου λέει «εντάξει, ok». Λέω «τι εντάξει ok;» «Ε, εντάξει ok» μου λέει. Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι. Όπως θα μου μείνει αξέχαστο πέρσι στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, που πρέπει να φωτογραφίσω έναν μεγάλο σκηνοθέτη, όχι τόσο γνωστό όπως ο Jim Jarmusch. Ο οποίος είχε απανωτά ραντεβού συνεχώς, όλη μέρα του έπαιρναν συνεντεύξεις, βίντεο κτλ. κτλ. Και είχαμε ραντεβού για να γίνει η φωτογράφιση. Πηγαίνω στο σημείο που θα γίνει η φωτογράφιση και τον βλέπω που δίνει συνέντευξη και έχει διάλειμμα πέντε – δέκα λεπτά για να γίνει η φωτογράφιση και να φύγει. Και λέω στον Νίκο τον βοηθό μου, «στήσε τα φώτα και θα κάνουμε τεστ επάνω σου». Μου λέει: «γιατί;» Λέω «κάτι δεν μου μυρίζει καλά»… Λοιπόν στήνουμε φώτα, κάνω τεστ στο κάδρο μου, τον φωτισμό κτλ., σηκώνεται αυτός, λέει στα αγγλικά στον βοηθό μου: «πού κάθομαι;» Του εξηγεί ο Νίκος και στέκεται μπροστά στην κάμερα, δεν κοιτάει στην κάμερα ακόμα αλλά εγώ ξεκινάω και τραβάω γιατί κάτι δεν μου κάθεται καλά. Λοιπόν με το που κάθεται μπροστά, δε με κοιτάει ακόμα, βγάζει από την τσέπη του ένα τσιγάρο, το ανάβει, μου ρίχνει ένα βλέμμα, παίρνει μια τζούρα και μου λέει στα αγγλικά: Αν δεν το ‘χεις μέχρι τώρα, δεν θα το χεις ποτέ. Και φεύγει.
Και το είχες;
Το είχα (γέλια). Και μου λέει ο Νίκος: «Πού το ήξερες;» «Δεν ξέρω του λέω!» Κάτι μου έλεγε ότι θα την κάνει ρε παιδί μου! Ότι ξέρεις, δεν είναι για πολύ! Ότι θα κάτσει ένα λεπτό και θα φύγει! Και έτσι ακριβώς έγινε!
Έχεις κάποιες αγαπημένες φωτογραφίες από όλο το έργο σου;
Ωωωχ τώρα!!
Κάποιες πολύ ξεχωριστές…
Είμαι από τους ανθρώπους που ανά πέντε μήνες, τρεις μήνες, δύο μήνες, ένα χρόνο, ή μου αρέσουν πολύ οι φωτογραφίες μου ή απλά λέω ότι δεν έχω βγάλει τίποτα ωραίο μέχρι τώρα. Γι' αυτό και δε βλέπεις καμιά φωτογραφία κρεμασμένη στο studio μου, δεν έχω ούτε μια. Γιατί πάντα σκέφτομαι να κρεμάσω μια και μετά από μια βδομάδα λέω μπα όχι δε μ’ αρέσει. Πάω να κρεμάσω άλλη, το ίδιο πράγμα. Δηλαδή γενικά δεν ξέρω, μπορεί να υπάρξει περίοδος που να λέω ότι λατρεύω τις φωτογραφίες μου και μετά να λέω ότι δεν έχω βγάλει ούτε μια σωστή φωτογραφία.
Μου είχε πει ένας φίλος μου παλιά, όταν άρχισα να ασχολούμαι με τη φωτογραφία, ότι αυτός φωτογράφιζε και σταμάτησε να ασχολείται γιατί θεωρούσε ότι χάνει τη στιγμή. Όταν είσαι πίσω από το φακό συνέχεια, χάνεις τη στιγμή, δεν ζεις τη στιγμή. Ή θυμάμαι έναν καθηγητή μου που μου είχε πει για πχ. ότι είχε πάει σε μια συναυλία στην Αγγλία δύο φορές… την 1η για να βγάλει φωτογραφίες και τη 2η για να παρακολουθήσει τη συναυλία. Έχεις νιώσει ποτέ ότι χάνεις πράγματα; Επειδή είσαι πίσω από έναν φακό συνέχεια;
Όχι. Μπορεί να ισχύει αυτό, όχι μπορεί… Ισχύει. Κοίτα πρώτα απ' όλα αναλόγως και τη στιγμή. Τώρα να πας να φωτογραφήσεις στη συναυλία ίσως χάνεις τη στιγμή γιατί αλλιώς θα τη ζούσες, αλλιώς θα τη βίωνες αν δεν φωτογράφιζες… Επικεντρώνεσαι σε άλλα πράγματα, σκέφτεσαι αν είναι σωστό το κάδρο, αν είναι καλός ο φωτισμός αλλά από εκεί και πέρα εξαρτάται από το τι «ηδονίζει» τον καθένα έτσι; Μπορεί η στιγμή που θα ζούσα χωρίς τη φωτογραφική μηχανή να μην είναι το ίδιο καλή για μένα όσο το να τραβάω φωτογραφίες. Οπότε είναι στον καθένα… Εμένα με «ηδονίζει» να έχω φωτογραφική μηχανή.
Πέρα από τα πορτραίτα, το fashion, προσωπικά σου project έχεις;
Ναι.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει κάτι;
Ναι, υπάρχει σαν σκέψη, υπάρχει κάτι στα σκαριά.
Αλλά δεν θέλεις να μιλήσεις περαιτέρω..
Ξέρεις τι; Δεν έχω καταλήξει ακόμα. Δεν έχει καν γεννηθεί ας πούμε, είναι ακόμα σε στάδιο εγκυμοσύνης (γέλια).
Και ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρό σου; Τι θες να πετύχεις ως φωτογράφος…
Δύο πράγματα έρχονται στο μυαλό μου: Το πρώτο είναι να φωτογραφήσω για το National Geographic – από μικρός το θέλω αυτό…
Έχεις προσπαθήσει να στείλεις φωτογραφίες σου;
Ήμουνα «κοντά». Αλλά δεν έπαιρναν φωτογράφο από τη Θεσσαλονίκη. Ήμουνα στον όμιλο που είχε το National Geographic, δούλευα με όλα τα περιοδικά του ομίλου εκτός του National Geographic γιατί δεν έπαιρναν φωτογράφο από Θεσσαλονίκη. Γενικά, επειδή το National Geographic της Ελλάδας δεν στέλνει αποστολή έξω, τα θέματα του εξωτερικού στέλνονται από το αμερικάνικο National Geographic. Μόνο αν χρειαζόσουν φωτογραφία πχ. από την Αθήνα θα στέλνανε φωτογράφο από την Αθήνα. Δεν έτυχε να θελήσουν φωτογραφία από την Θεσσαλονίκη, οπότε δεν έβγαλα ποτέ φωτογραφία για το National Geographic.
Και το δεύτερο;
Και το δεύτερο είναι να δω φωτογραφίες μου σε μια μεγάλη γκαλερί εξωτερικού.
Λονδίνο, Βερολίνο, Νέα Υόρκη, Ιαπωνία, οπουδήποτε δεν ξέρω. Θα ήθελα δηλαδή να κάνω μια έκθεση στο εξωτερικό. Διεθνή. Και τα δύο αυτά που σου είπα θεωρώ ότι είναι εφικτά. Αν διοχετεύσεις όλη την ενέργειά σου κάπου – όχι ότι θα γίνει αυτό το κλισέ που λένε ότι άμα το θες πολύ θα γίνει!
Θα συνωμοτήσει το σύμπαν… (γέλια)
Δεν συνωμοτεί κανένας υπέρ σου, κανένας! Δεν υπάρχει αυτό το πράγμα! Απλά όταν θέλεις κάτι πάρα πολύ επειδή βάζεις τα δυνατά σου, είναι πολύ πιο πιθανό να το καταφέρεις.
Τελευταία ερώτηση: Πόσες ώρες της ημέρας περνάς πίσω από το φακό;
Αναλόγως τη δουλειά, αυτό παίζει ρόλο. 8; 10; Ξέρω ‘γω; Εκεί πέρα. Αναλόγως, μπορεί να περάσω και δεκαέξι, μπορεί να περάσω και τέσσερις. Αλλά το θέμα δεν είναι αυτό, ο χρόνος που θα περάσεις πίσω από τον φακό, το θέμα είναι πόσο χρόνο από την ημέρα σκέφτεσαι τη φωτογραφία.
Εσύ τη σκέφτεσαι συνέχεια! Φαντάζομαι «βλέπεις» παντού κάδρα!
Φυσικά! Εννοείται! Όλα είναι κάδρα! Με κάθε δουλειά γίνεται αυτό! Είναι σαν φίλτρο, πλέον περνάει η εικόνα μέσα από το κάδρο. Για όλους τους φωτογράφους ισχύει αυτό και για όλους τους ανθρώπους που ασχολούνται με μια συγκεκριμένη δουλειά!
Έχεις φτάσει σε σημείο να πεις θέλω διάλειμμα, δεν θέλω να ξανακούσω τη λέξη μηχανή, φωτογραφία, το οτιδήποτε;
Όχι, ποτέ. Δηλαδή αν δεν ήμουν φωτογράφος δεν ξέρω τι θα μπορούσα να ήμουνα. Είναι η δουλειά των ονείρων μου, κατάλαβες;
Νομίζω το καλύψαμε! (γέλια)
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Ελένη Μαρκ
