Βιβλιοθήκη

Όταν είσαι παιδί ένας μωβ σκίουρος μπορεί να αποτελέσει μια κάποια πιθανότητα. Μα καθώς τα χρόνια περνούν το χρώμα ξεθωριάζει, οι εντυπώσεις μετριάζονται, όλα σκεπάζονται από μια επίμονη σκόνη, η στάχτη θα τα κάνει όλα δικά της. Ο μωβ σκίουρος έχει πια γεράσει, η έκπληξη που τον χαρακτήριζε μοιάζει με ψέμα ή στην καλύτερη περίπτωση, με έναν πρώτης τάξεως παραλογισμό. Εξαιτίας όλων αυτών, ένιωσε πως εκείνη ακριβώς την στιγμή, καθώς κρατούσε το βιβλιαράκι των εκδόσεων Ο Μωβ Σκίουρος ένας παλιός δεσμός ανανεωνόταν. Και πως τελικά ετούτη εδώ η ζωή επιφυλάσσει τα πάντα. Από το συμπαθητικό, ολότελα διαφορετικό συμπαθέστατο πλάσμα με το ιδιαίτερο χρώμα μέχρι την πιο παράξενη σύμπτωση. Κάτι τέτοια πράγματα κινούν κάθε φορά από την αρχή το πιο μακρύ μας ταξίδι, ένα οδοιπορικό στους δρόμους της ζωής, κάτω από φθόγγους σπάνιους κάποιας φωνής μας παιδικής.

Μιλώ για την θλιβερή συγκυρία που έκλεισε πριν από μερικές μέρες έναν λυπητερό μα και γεμάτο πικρή δόξα, κύκλο ζωής. Ο Dino Pedrialli, ένας από τους πιο εξέχοντες φωτογράφους πορτραίτων έκανε το αποφασιστικό προς την αιωνιότητα βήμα.

Και η σύμπτωση, αναρωτήθηκε ένας περαστικός που έμοιαζε να γνωρίζει όλες τις σκηνές του δράματος. Λοιπόν;

Μα το γεγονός πως ο ίδιος βρίσκεται κάπου στην πόλη κρατώντας την σύνοψη του παζολινικού έργου. Η Μιχαήλα Πλιάπλια στην μετάφραση και το επίμετρο και ο Παναγιώτης Σκόνδρας στην επιμέλεια υπογράφουν ένα μικρό, σπουδαίο βιβλίο, επιβεβαιώνοντας την ανεξάντλητη δυναμική του Pasolini στην παγκόσμια τέχνη, είτε αυτή λογαριάζεται με εύρος γεωγραφικό είτε με ποικιλία θεματική. Την μοιραία σύμπτωση που τον καθηλώνει απόψε συμπληρώνουν τα γεγονότα που ανασύρονται ξανά και ξανά κάθε δεύτερη μέρα του Νοέμβρη. Ο θάνατος του Ιταλού δημιουργού στις 2 Νοεμβρίου του ΄75 με όλες τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειές του σημάδεψε την Ιταλία του περασμένου αιώνα. Φανταστείτε λοιπόν πώς φαντάζει η πρόσφατη αποδημία του Dino Pedrialli πριν μερικές μέρες, του διάσημου φωτογράφου που συνέλαβε για πάντα με τον φακό του τον Pasolini λίγο πριν το φριχτό τέλος του. Αυτός ο κύκλος που απόψε κλείνει δεν θα τον αφορούσε καθόλου αν δεν μαγευόταν από τον τίτλο ενός από τα σημαντικότερα, μισοτελειωμένα μυθιστορήματα του παλιού κιόλας αιώνα.

Ο Pasolini γράφει από την Ρώμη, 24 Σεπτεμβρίου του 1975 στον Eduardo de Filippo. Στην επιστολή του συμπεριλαμβάνει την πλοκή ή καλύτερα την κεντρική ιδέα ενός σεναρίου. Λείπουν μερικοί διάλογοι, μα η σκηνογραφία του Ιταλού δημιουργού δίνει τις αναγκαίες κατευθύνσεις. Ο αναγνώστης μπορεί με ευκολία να αναπλάσει από το τίποτε μια πόλη κυριευμένη από έρωτα ή να στήσει ξανά ένα μεγάλο τείχος ανάμεσα στους ανθρώπους. Μπορεί να φανταστεί πώς μιλούν δυο ερωτευμένοι πρωτόπλαστοι και πώς η παγκόσμια λογοτεχνία αποχαιρετά το μικρό της πρίγκιπα. Ο Pasolini κοιτάζει τον κόσμο από τ΄ άστρο του. Και ως γνωστό τ΄άστρο είναι το μνήμα μιας ψυχής, ενός ανεπανόρθωτα χαμένου σύμπαντος. Σόδομα, Γόμορρα, Νουμάνθια οι πόλεις της ανθρώπινης ουτοπίας, εκεί που νιώθει κανείς βαθύτερα την ελευθερία, τον έρωτα, τον φασισμό. Το επίμετρο της κυρίας Πλιάπλια παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τις πόλεις του Pasolini, διαμορφώνοντας το πλαίσιο μες στο οποίο γεννιέται το έξοχο αυτό μυθιστόρημα. Βλέπετε, η ζωή τα έφερε έτσι που μια κινηματογραφική ιδέα μαθαίνει να συμβιβάζεται με την βιογραφία ενός βιβλίου, παραχωρώντας στην λέξη την θέση που άλλοτε κατείχε η εικόνα. Ο μόνος κερδισμένος από αυτήν την ανταλλαγή είναι ο αναγνώστης που επιτέλους γλιτώνει από όγκους και βάρη απόλυτα μετρημένα για να εμψυχώσει την πραγματικότητα γύρω του.

Στον νου του ήρθε πάλι εκείνη η λέξη. Ο ίδιος διαβάτης που είχε πυροδοτήσει προ ολίγου την συζήτηση βρέθηκε ξανά δίπλα του.

Τι να σημαίνει kolossal, ρώτησε και χάθηκε μαζί με το πλήθος που ξεχύνεται στο νεύμα του σηματοδότη.

Απίστευτος του φώναξε μα έπειτα συλλογίστηκε πως μπορεί να τον πάρουν για τρελό, όσοι ακόμη δεν έχουν υποψιασθεί τίποτε από αυτήν την ιδιαίτερη φιλία του Pier Paolo Pasolini με τους ανθρώπους, με τις πόλεις και με τα λάθη τους τα πιο συγκλονιστικά. Μες στον μαγικό θαυμαστό κόσμο του ο Ιησούς, ο Πέτρος, ο Παύλος, ο Αντίνοος, η Μαρία, ο μικρός πρίγκιπας, όλοι τους δανείζονται από τον Caravaggio και είναι γραμμένοι του θανάτου. Πάνω στα πρόσωπά τους διαθέτουν χαραγμένη ανεξίτηλα την ελευθερία, όπως τα κεραμικά της Φαέντσα φέρουν αναρριχώμενα φυτά και ένα σωρό κόσμους. Ένας άλλος ακραίος, ηθικά κόσμος κρύβεται στις σελίδες του εμπνευσμένου «Πορνό Τεό Κολοσσάλ» των εκδόσεων Ο Μωβ Σκίουρος που πιστοποιεί με τον καλύτερο, δυνατό τρόπο τις ποιοτικές επιλογές που υπηρετεί ο τομέας της μετάφρασης στην ελληνική βιβλιοπαραγωγή. Εξαιρετικές επιλογές σαν το μυθικό κείμενο του Pasolini και τίτλοι που ξεχωρίζουν σήμερα στην διεθνή σκηνή, καθίστανται προσιτοί στο εγχώριο κοινό, χάρη σε ορισμένους πιστούς υπηρέτες αυτής εδώ της πολύπαθης γλώσσας. Και ίσως τους αξίζει μια ξεχωριστή αναφορά για την προσφορά τους στα ελληνικά γράμματα.

Νάτος λοιπόν στο τέλος αυτού του σημειώματος που ήθελε να μιλήσει για το μικρό στολίδι των εκδόσεων Ο Μωβ Σκίουρος, ολομόναχος μες στο σύμπαν της σαββατιάτικης πόλης. Στο βάθος του δρόμου, μονάχα στοές και χαμηλά βαρομετρικά και πεταλούδες της νύχτας, κόκκινα κορίτσια, ένα άλλο δέρμα αυτής της πολιτείας. Πώς είχε ξοδευτεί έτσι ο καιρός, πώς πέρασαν οι στιγμές και τώρα στέκει ολομόναχος πάνω στ΄άστρο του, έχοντας κρύψει όλες του τις ελπίδες σε έναν τυφλό φωταγωγό.

 Από το βάθος του δρόμου ανηφορίζει έξαλλο ένα γρήγορο αυτοκίνητο. Θα΄ναι ο αρχαίος φρυκτωρός που τρέχει με μια Julietta, είναι ο ίδιος που ανακοίνωνε στο Stalingrad και την Ρώμη και το Παρίσι πως μια γενιά πεθαίνει. Πάνω του φέγγει το θανάσιμο φεγγάρι της Ostia, ο κινηματογράφος παίζει τ΄ανθρώπινα όνειρα και ο άνθρωπος κινηματογραφεί το θαύμα του το πιο μυστικό. Όλα δουλεύουν ρολόι και ο σκίουρος του γνέφει με ένα μωβ χρώμα, όλο υγεία μέσα από τ΄αθηναϊκό νυχτόραμα. Τίποτε από όλα αυτά δεν είναι λίγο πράγμα, μήτε οι ευχαριστίες στους ανθρώπους που συνέβαλαν στην κομψή έκδοση του «Πορνό Τεό Κολοσσάλ», μήτε οι επιμελημένες σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου που παραχωρούν τα κλειδιά για κάποιες άγνωστες πτυχές του παζολινικού σύμπαντος.