Σημειώσεις ενός πορνόγερου, του Karl Bukowski
«Καλύτερα ν’ ακούω για έναν ζωντανό Αμερικανό αλήτη παρά για έναν νεκρό Έλληνα θεό».
Ο Karl Bukowski, ένας από τους εμβληματικότερους (και πιο αμφιλεγόμενους) συγγραφείς της αμερικανικής λογοτεχνίας, προσφέρει με το βιβλίο του «Σημειώσεις ενός πορνόγερου» μία βαθιά, σκληρή και ακατέργαστη ματιά στην ανθρώπινη ύπαρξη.
Το βιβλίο αυτό, γραμμένο με το χαρακτηριστικό στιλ του Bukowski, γεμάτο κυνισμό, (αυτο)σαρκασμό και ωμό ρεαλισμό, δεν αργεί και δεν δυσκολεύεται να αιχμαλωτίσει τον αναγνώστη από την πρώτη κιόλας σελίδα. Είτε χρησιμοποιεί το πραγματικό του όνομα, είτε αυτό του alter ego του, Χένρι Τσινάσκι, ο συγγραφέας πάντα περιγράφει με μαύρο χιούμορ και ωμότητα τις καθημερινές του εμπειρίες από τον κόσμο των μπαρ, της πορνείας, του αλκοολισμού – από τα όρια του κοινωνικού πλαισίου.
Μέσα από τις κωμικά διαστροφικές αλλά και απρόσμενα «διαφωτισμένες» αράδες των «Σημειώσεων ενός πορνόγερου», ο αναγνώστης έρχεται -θέλοντας και μη- σε μία στενή επαφή με τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, χωρίς εξωραϊσμούς, διδακτισμούς ή υποκρισίες.
Μια από τις κυριότερες θεματικές του βιβλίου είναι η αίσθηση της αποξένωσης και της μοναξιάς που βιώνει ο ήρωας, αλλά και ο κάθε άνθρωπος δίπλα του. Παρά την συνεχή του επαφή με άλλους ανθρώπους, παραμένει εσωτερικά -και ουσιαστικά- μόνος, αναζητώντας διαρκώς κάποιο νόημα στη ζωή του. Η μοναξιά του αυτή αντικατοπτρίζει την ευρύτερη κοινωνική αποξένωση που βιώνουν πολλοί άνθρωποι στη σύγχρονη ατομιστική κοινωνία.
Επιπλέον, το βιβλίο θίγει το θέμα της επιβίωσης και της αντίστασης απέναντι στις αντιξοότητες. Ο ήρωας, παρά τα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, συνεχίζει να αγωνίζεται και να ζει τη ζωή του με τους δικούς του όρους. Η στάση του αυτή, αν και συχνά φαίνεται αυτοκαταστροφική, αποτελεί, το δίχως άλλο, μια μορφή αντίστασης και επιβεβαίωσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας: αντλεί μία σκοτεινή ευχαρίστηση και μόνο από το γεγονός ότι το σύστημα δεν θα καταφέρει ποτέ να τον συντρίψει ολοκληρωτικά.
Ο Bukowski χρησιμοποιεί πάντοτε τον απλό και άμεσο τρόπο γραφής του, που αποτυπώνει με ακρίβεια τα συναισθήματα και τις σκέψεις του: το ύφος του είναι ακατέργαστο και ειλικρινές, ενώ η γλώσσα του συχνά σοκάρει με την ωμότητά της. Ωστόσο, μέσα από όλη αυτή την αμεσότητα και την ωμότητα, αναδύεται μια βαθύτερη κατανόηση της ανθρώπινης κατάστασης εκ μέρους του συγγραφέα, η οποία μας προβληματίζει και μας δίνει άφθονη τροφή για σκέψη.
Ελπίζω αυτό να σας αναστάτωσε.
Δεν έχει σημασία αν όλα αυτά είναι ωμά και διόλου καθωσπρέπει: ο Bukowski νιώθει χρέος του να πει τα πράγματα ως έχουν και αντλεί ευχαρίστηση μέσα από τον τρόπο που εκφράζεται.
Και του είμαστε ευγνώμονες για αυτό.
Σε μία θάλασσα ψευτο-διανοουμένων, αθεράπευτα ρομαντικών και ελιτιστών, ο Bukowski νιώθει την ανάγκη να βροντοφωνάξει για την υποκρισία, να στηλιτεύσει το ψέμα που ονομάζεται «αμερικάνικο όνειρο» το οποίο θυμίζει περισσότερο «εφιάλτη», να ξεγυμνώσει και να γειώσει όλους όσους παίρνουν τον εαυτό τους υπερβολικά στα σοβαρά.
Εκφράζει, για άλλη μία φορά, τον ανελέητο κυνισμό του, αλλά και τη μηδενιστική του στάση απέναντι στη ζωή, συρρικνώνοντας τα ασήμαντα προβλήματα της καθημερινότητας, ακόμη και την ίδια μας την ύπαρξη ως σύνολο. Ο Bukowski έχει μία έντονα ειρωνική διάθεση πρωτίστως απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό και ίσως να είναι ακριβώς αυτός ο λόγος που -αν και έχει χαρακτηριστεί ποικιλοτρόπως από τους απανταχού κριτικούς και αναγνώστες- κανείς δεν μπορεί να πει ότι είναι υποκριτικής και κουραστικός.
Ο Bukowski, που τόσο έχει κατηγορηθεί για το ύφος του και τα γραπτά του, ουδέποτε προσποιείται ότι είναι κάποιου είδους «ανώτερος» ή «άγιος». Είναι μονάχα ένας «χαρντ ροκ» χαρακτήρας, που δείχνει ακόμη και υπερηφάνεια απέναντι στα πολλά του μειονεκτήματα. Δείχνει μία διαρκή περιφρόνηση απέναντι στην κοινωνία, στους «μεγάλους» κάθε εποχής, στον ίδιο του τον εαυτό και στην ίδια τη ζωή: δεν παίρνει τίποτα κατάκαρδα και το πρωταρχικό του, ίσως, μέλημα, είναι να ζήσει τη ζωή του όσο πιο ικανοποιητικά μπορεί, χωρίς να χάσει όλα αυτά που τον κάνουν να είναι ο εαυτός του.
Σημειώσεις ενός πορνόγερου, του Karl Bukowski
Μετάφραση: Γιάννης Λειβαδάς
Εκδόσεις Μεταίχμιο
σελ. 352
