Συναντώντας τον Jo Nesbø…
Η συνάντηση έγινε την επομένη της επίσημης εκδήλωσης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών όπου ο Nesbø συνομίλησε με τον Αντώνη Καρπετόπουλο, αφού τον χαιρέτησε ο Νορβηγός Πρέσβης, μίλησε στο κοινό των 1750 θαυμαστών του, καταχειροκροτήθηκε – και το απόλαυσε- δικαίως.
Ξεκινώντας από Θεσσαλονίκη για Αθήνα, σκεφτόμουνα, αν αξίζει την ταλαιπωρία και τα χρήματα το γεγονός ότι ταξίδευα αποκλειστικά για να δω από κοντά έναν από τους αγαπημένους μου συγγραφείς! Φοβόμουνα μήπως απογοητευτώ και ίσως είναι καλύτερο να κρατήσω την εικόνα που έχω ήδη πλασμένη στο μυαλό μου για το πρόσωπό του. Ήμουνα από τους τυχερούς που τον παρακολούθησα στη συνέντευξη τύπου αρχικά, στην εκδήλωση μετέπειτα -στην οποία δεν μπορούσα να τον διακρίνω παρά μόνο με κιάλια- και στη συνάντηση της λέσχης Νoir-Μetaixmio. Και στο σημείο αυτό, ελπίζω να με συγχωρήσετε και να μην ακούσω πολλές κατάρες.
Σκόπευα να γράψω ένα κείμενο για τα βιβλία της αστυνομικής σειράς με ήρωα τον επιθεωρητή Harry Hole, μέσω των οποίων ο Jo Nesbø καθιερώθηκε και θεωρείται σήμερα ένας από τους διασημότερους συγγραφείς παγκοσμίως με 25.000.000 πωλήσεις αντιτύπων κτλ.
Για τον Χάρι, που μου κράτησε συντροφιά επί 2 μήνες σχεδόν, πριν έναν χρόνο ακριβώς, όταν μου ξεδίπλωσε τον κόσμο του και αγάπησα το αστυνομικό μυθιστόρημα. Τον Χάρι Χούλε (όπως προφέρεται), τον γοητευτικά-άσχημο, χαριτωμένα-επηρμένο εγωιστή, πανέξυπνο, αλκοολικό, αυτοκαταστροφικό, τον καλύτερο επιθεωρητή της αστυνομίας και χειρότερο δημόσιο υπάλληλο που «ίσως χρειάζεται μόνο αγάπη» και που όπως μας εξομολογήθηκε ο συγγραφέας, εμπνεύστηκε το όνομα από τον «μπαμπούλα» των παιδικών του χρόνων, φανταστική έμπνευση της γιαγιάς του… έναν αστυνομικό με το όνομα Χούλε, ο οποίος θα τον άρπαζε, αν δεν γυρνούσε σπίτι ως τις 8 το βράδυ.
Αλλά κείμενο δεν έγραφα… Ίσως επειδή τον αγάπησα ιδιαίτερα τον επιθεωρητή Χο(ύ)λε, δεν έβρισκα τις κατάλληλες λέξεις για να συνθέσω το κείμενο της αρεσκείας μου. Όντας ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά μετά τη συνάντηση με τον Νέσμπε και αφού τραυλίζοντας του έθεσα δύο ερωτήσεις, όπου στην πρώτη δεν θυμόταν να μου απαντήσει και καταντράπηκα, θα μοιραστώ μαζί σας όσο καλύτερα μπορώ τα πιο ενδιαφέροντα –κατ’ εμέ- σημεία των συνεντεύξεων, ευχαριστώντας τον Θεό που τελικά πήγα στην Αθήνα, τις εκδόσεις Μεταίχμιο για την ευκαιρία που μου έδωσαν και τον ίδιο τον Νέσμπε που είναι τόσο αστείος, φιλικός, επεξηγηματικός, προσιτός, δοτικός άνθρωπος και αγάπησα τα βιβλία του ακόμα περισσότερο…
Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι φόβοι του:
Δεν έχω βρεθεί ποτέ σε συγγραφικό αδιέξοδο (writer’s block). Αντιθέτως, όταν είμαι στο αεροπλάνο και έχει ισχυρές αναταράξεις, ο φόβος μου δεν έγκειται μόνο στο αν θα συντριβούμε, αλλά στο ότι θα καταστραφούν και 20 μυθιστορήματα...
Ήμουν ένα πολύ φοβισμένο παιδί [...] Φοβόμουν, όταν έπεφτε το σκοτάδι... δεν μπορούσα να δω ταινίες τρόμου! Θυμάμαι την πρώτη μου κοπέλα που ήταν τόσο μικροκαμωμένη και πήγαμε να δούμε στο σινεμά μια ταινία τρόμου και στα μισά της προβολής, γυρνάει και με ρωτάει: «Θα παρακολουθήσεις τελικά την ταινία;». Είχα καλύψει το πρόσωπό μου με τα χέρια μου, ώστε να μην μπορώ να δω!
Ο μεγαλύτερός του φόβος, όμως, από τη στιγμή που έγινε πατέρας, είναι φυσικά, μην τυχόν χάσει την κόρη του! Πριν τη γέννησή της και κατ’ επέκταση ο δεύτερός του φόβος, όπως επανέλαβε αρκετές φορές, είναι μήπως τρελαθεί (“slipping into madness”).
Πότε αποφασίζει να «σκοτώσει» έναν ήρωα:
Όπως ανέφερε,
«Ως μυθιστοριογράφος, επικοινωνείς με ένα καλά μορφωμένο κοινό και γι’ αυτόν τον λόγο δεν μπορείς να ακολουθείς την πεπατημένη - κλασική δομή, γιατί οι αναγνώστες γνωρίζουν τι επρόκειτο να συμβεί. Πρέπει να μάθει να «παίζεις» με τις προσδοκίες τους και στον «Κοκκινολαίμη» ήλπιζα να καταφέρω να ξεγελάσω τους αναγνώστες μου...
και στο σημείο αυτό –για όσους δεν διάβασαν το βιβλίο- δεν θα ολοκληρώσω την φράση του, γιατί θα προδώσω την πλοκή. Το μήνυμα πάντως που θέλησε να περάσει στο αναγνωστικό κοινό του είναι το εξής:
«Όλα μπορεί να συμβούν εδώ, ακόμα και ο βασικός χαρακτήρας μπορεί να πεθάνει…»
Για τις ομοιότητές του με τον Χάρι Χο(ύ)λε:
«Όταν ξεκίνησα να δημιουργώ τον χαρακτήρα, ήμουν σίγουρος ότι δεν έχει καμία σχέση με μένα. Αλλά συμβαίνει ούτως ή άλλως... Δεν είναι κάτι που το συνειδητοποιείς άμεσα, αλλά με το πέρασμα του χρόνου, παρατηρείς ότι τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην ιστορία του ήρωα είναι επηρεασμένα από τη ζωή του συγγραφέα την εκάστοτε στιγμή [...] Κατόπιν εορτής, συνειδητοποίησα ότι γράφω για τον εαυτό μου [...] Μέσα από τα μάτια του ήρωά σου περιγράφεις τον κόσμο με το δικό σου βλέμμα.
Ο Ούλαφ Γιόνχανσεν αντίθετα, ο ήρωας της διλογίας «Αίμα στο Χιόνι» και «Περισσότερο Αίμα», το βιβλίο του που μόλις κυκλοφόρησε, είναι «ένας φιλμ-νουάρ χαρακτήρας». Η ιστορία αποτίει φόρο τιμής στην old harboiled detective λογοτεχνία και κινείται στα χνάρια της παράδοσης του Αμερικανού συγγραφέα Jim Thompson (James Myers Thompson) των δεκαετιών του ΄50 και του ’60. Η ιστορία διαδραματίζεται μέσα από την ματιά ενός δολοφόνου.
Και το ερώτημα που ταλανίζει τους περισσότερους από εμάς. Τι θα απογίνει ο Χάρι;
«Δε μπορώ να σας πω... Θα μπορούσα, αλλά μετά θα έπρεπε να σας πυροβολήσω. Δεν ξέρω αν θα γράψω ένα ή περισσότερα βιβλία με πρωταγωνιστή τον Χάρι, δεν έχω αποφασίσει, αλλά θα υπάρξει τουλάχιστον ένα σίγουρα. Όμως είμαστε κοντά στο τέλος, ο Χάρι δεν θα έχει αιώνια ζωή. Το μόνο που μπορώ να σας υποσχεθώ είναι πως όταν πεθάνει, δεν θα αναστηθεί».
Τη συνέντευξη τύπου παρακολούθησαν και 5 παιδιά δημοτικού από τα εκπαιδευτήρια Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, τα οποία του έθεσαν ομολογουμένως ερωτήσεις που μας εξέπληξαν… Ένα κοριτσάκι τον ρώτησε:
«Όταν ήσασταν μικρός, ονειρευόσασταν να γίνετε επαγγελματίας ποδοσφαιριστής. Μετά από ένα ατύχημα στα γόνατα αναγκαστήκατε να εγκαταλείψετε το όνειρό σας. Πως διαχειρίζεται κανείς αυτή την απογοήτευση, ώστε να κάνει μία καινούργια αρχή;»
Στην απάντησή του ανέφερε ότι, όταν η πραγματικότητα σε χτυπάει σκληρά, πρέπει να επανέλθεις με ένα σχέδιο Β. Τον ενδιέφερε η μουσική, τα βιβλία, το γράψιμο ή τουλάχιστον το διάβασμα, αλλά μάλλον δεν θα μπορούσε να κερδίσει τα προς το ζην με αυτά…
Οπότε τι κάνεις, όταν δεν ξέρεις τι να κάνεις στη ζωή σου; Σπουδάζεις οικονομικά! Και αυτό έκανα! Και μετά από λίγα χρόνια δημιούργησα μία μπάντα, μετά μια άλλη και μετά μία τρίτη με τον αδελφό μου και επιτέλους ήταν επιτυχημένη. Η μπάντα ήταν βασικά τόσο χάλια που συνηθίζαμε να παίζουμε μουσική σε ένα κλαμπ στο Όσλο. Ο μοναδικός λόγος που μας επέτρεπαν να παίξουμε ήταν επειδή ο μπασίστας γνώριζε τον ιδιοκτήτη του κλαμπ και έτσι παίζαμε δωρεάν κάθε Σαββατοκύριακο, αλλά ήμασταν τόσο απαίσιοι που αλλάζαμε το όνομα της μπάντας κάθε βδομάδα, έτσι ώστε να προσελκύουμε κόσμο! Μετά από δύο χρόνια βελτιωθήκαμε πολύ και κυκλοφορήσαμε το 1ο μας άλμπουμ και έπαιζα μουσική στην μπάντα για πολλά χρόνια, αλλά κατά τη διάρκεια της ημέρας δούλευα ως οικονομολόγος. Και αργότερα ξεκίνησα να γράφω... Οπότε η συμβουλή μου προς τους νέους ανθρώπους είναι «αποκτήστε μόρφωση».
Αναφέρθηκε στην πολιτική της χώρας του και στο μεταναστευτικό, λέγοντας πως η ακροδεξία στη Νορβηγία ήταν περισσότερο δυνατή στη δεκαετία του ’90, πως το μακελειό της Ουτόγια «ήταν σαν αστραπή που ήρθε από έναν καθαρό ουρανό» και πως θεωρεί πλέον ότι η Νορβηγία είναι πιο ανοιχτή απέναντι στους μετανάστες, την διαπολιτισμικότητα και τις ξένες επιρροές και ότι το ακροδεξιό κόμμα (που σε κάθε άλλη χώρα θα θεωρούνταν συντηρητικό) δεν βρίσκεται στην ακμή του.
Ερωτώμενος για την μεταφορά του μυθιστορήματος «Ο Χιονάνθρωπος» στον κινηματογράφο, μας είπε ότι δεν επιθυμεί να παίζει ενεργό ρόλο στις κινηματογραφικές μεταφορές των βιβλίων του και σημείωσε μάλιστα πως προτιμά να τροποποιείται η ταινία από το βιβλίο, ώστε να είναι δύο -επί της ουσίας- ανεξάρτητα έργα. Σέβεται την ιδιότητα του σκηνοθέτη ως ιστοριογράφου!
Επηρεαζόμενος από συγγραφείς όπως ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ, ο Τσαρλς Μπουκόφσι, ο Λόρενς Μπλοκ, ο Τζιμ Τόμσον, ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ, ο Φιοντόρ Ντοστογιέφκσι και ο Μαρκ Τουέιν που αποτελεί τη βασική επιρροή του για την παιδική σειρά βιβλίων του «Δρ. Πορδάλος», σημειώνει επίσης, ότι δεν ακολουθεί «ρητά» την σκανδιναβική παράδοση της αστυνομικής λογοτεχνίας που μέσω του μυθιστορήματος αναλύει και ασκεί κριτική σε σύγχρονα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, ειδικά από τη δεκαετία του ’70 και μετά! Τα βιβλία του εμπνέονται εξίσου και από το αμερικανικό «hardboiled» ντετέκτιβ μυθιστόρημα.
Και τέλος, γιατί κάπου πρέπει να βάλω μία τελεία στο κείμενο, θα σημειώσω τις «επιπλέον φράσεις» που αποτυπώθηκαν στο μυαλό μου και ίσως σας ενδιαφέρουν εξίσου:
– «Δεν ξεκινώ να γράφω ακολουθώντας μία πολιτική ατζέντα. Χρησιμοποιώ την πολιτική ως υπόβαθρο για τις ιστορίες μου».
– «Είμαι συγγραφέας επειδή νιώθω ελεύθερος». Έχει σβήσει 2 μυθιστορήματα τα οποία έχει γράψει. Με το ένα ασχολήθηκε περίπου 2 χρόνια και στο τέλος απλά πάτησε delete… και ένιωσε ελεύθερος.
– Η μουσική είναι εξίσου σημαντική πηγή έμπνευσης για αυτόν όσο και οι συγγραφείς που τον εμπνέουν.
– «O Χάρι είναι στο τέλος ένας άγγελος εκδίκησης». «Το θέμα είναι να οδηγήσεις τον Χάρι σε ηθικά διλήμματα, έτσι ώστε εσύ ως αναγνώστης να μπεις στη θέση του και να σκεφτείς ποιες θα ήταν οι δικές σου επιλογές».
– Προτιμάει τους Beatles από τους Rolling Stones, τον καφέ από το τσάι, τα σκυλιά από τις γάτες, το κρασί από την μπύρα…
– «Η ουσία του βιβλίου έγκειται στο αν ο Χάρι θα κάνει «το σωστό» στο τέλος της ημέρας!»
– Προς τους επίδοξους συγγραφείς αστυνομικού μυθιστορήματος που ξεκινούν τώρα να γράφουν το πρώτο βιβλίο τους, η συμβουλή του είναι η εξής:
Μην προσπαθήσεις να με ανταγωνιστείς στην ομάδα (“Don’t try to compete for my place on the team” (αστειευόμενος). Να έχεις κατά νου ότι ο αναγνώστης σου είναι εξίσου έξυπνος όσο εσύ. Δεν υπάρχει περίπτωση να την «σκαπουλάρεις», προσπαθώντας να τους ευχαριστήσεις! μπορείς μόνο να προσπαθήσεις να ευχαριστήσεις τον εαυτό σου και να κάνεις αυτό που θεωρείς ενδιαφέρον. Δεν μπορείς να «βρεις» εσύ τους αναγνώστες, αυτοί πρέπει να σε ανακαλύψουν. Οπότε πρέπει να σταθείς σε αυτό που θεωρείς εσύ ως υπέροχη ιδέα, να γράψεις το βιβλίο που εσύ θα ήθελες να διαβάσεις και αν είσαι τυχερός, σε κάποιους ανθρώπους θα αρέσει το έργο σου. Αν δεν είσαι, που συμβαίνει συχνότερα, θα πρέπει να συνεχίσεις να γράφεις.
– «Η σειρά βιβλίων του Χάρι Χό(υ)λε είναι σαν μία ελληνική τραγωδία».
– «Ο καλύτερος ντετέκτιβ στην αστυνομία του Όσλο θα ήταν η Κατρίνε Μπρατ».
– Ο αγαπημένος του «κακός» είναι ο πληρωμένος δολοφόνος στο βιβλιο «Ο Λυτρωτής», η προσωπικότητα του οποίου βασίζεται σε ένα αληθινό πρόσωπο που γνώρισε στο Ζάγκρεμπ, όταν έγραφε ένα βιβλίο για τους πολέμους στα Βαλκάνια. Η περιγραφή του στο βιβλίο είναι τελείως παραπλανητική, «χρησιμοποίησε» μόνο την ιστορία του…
– «Πάρε μία συνέντευξη από «τον εαυτό σου», όταν είσαι νέος, μπροστά σε μία κάμερα για το πως φαντάζεσαι το μέλλον. Νομίζω ότι όλοι το ξεχνάμε, καθώς μεγαλώνουμε».
*Αν θέλετε να δείτε περισσότερες φωτογραφίες των εκδηλώσεων, μπορείτε να επισκεφτείτε το άλμπουμ στην fb σελίδα του Μεταίχμιου εδώ.
*Ένα επιπλέον ευχαριστώ στους Αrtcore nerds, που μου υπέδειξαν τον λογοτεχνικό κόσμο του Γιου Νέσμπε πριν έναν χρόνο, στην αδελφή μου και στην “Dr. Jekyll ή Miss Hyde”, Αλεξία Τζιώγα (εξαρτάται…), με τις οποίες είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε τη συνέντευξη τύπου και την εκδήλωση.
