Άλλαι Τέχναι

Έχετε βρεθεί ποτέ σε μια γκαλερί, σε έναν χώρο τέχνης, σε ένα μουσείο, κουρασμένοι, γιατί έχετε αποφασίσει μέσα σε ένα απόγευμα να καλύψετε όλες τις εκθέσεις του τελευταίου τριμήνου, να ψάχνετε απεγνωσμένα ένα σκαμπό, μία καρέκλα, ένα κιβώτιο να ξεκουράσετε το πονεμένο πλην εκπολιτισμένο κορμί σας και συγχρόνως να αναρωτιέστε… «και αν η καρέκλα είναι έκθεμα;» Δυσοίωνες σκέψεις με εσάς πρωτοσέλιδο, ως ένοχος για καταστροφή ανυπολόγιστης αξίας, με έξαλλους καλλιτέχνες και γκαλερίστες να τρέχουν να σας σηκώσουν και φυσικά, το ενδεχόμενο εγκεφαλικό, όταν ακούσετε την αποζημίωση, περνούν αστραπιαία από το μυαλό σας. Και… στηρίζεστε, προσεκτικά πάντα, στον κοντινότερο τοίχο.

Δεν θα είστε ούτε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι που θα έχετε καταστρέψει (έστω και ακούσια), κατά τη γενικότερη άποψη, ή διαδράσει, εξελίξει, βελτιώσει, κατά την άποψη πολλών δραστών, ένα έργο τέχνης. Ο βανδαλισμός έργων τέχνης δεν είναι νέο φαινόμενο. Οι αιτίες πολλές, οι δράστες «ανόμοιοι», τα αποτελέσματα ποικίλα. Στη συνέχεια, παραθέτουμε ορισμένα παραδείγματα βανδαλισμού που έχουν προκαλέσει από παγκόσμια οργή μέχρι ακατάσχετο γέλιο.

Η «Νυχτερινή Περίπολος» του Ρέμπραντ είναι ένας από τους πιο πολύπαθους πίνακες. Αφού είχε ήδη δεχτεί δύο επιθέσεις με μαχαίρι, το 1911 και το 1975, το 1990 ένας ψυχικά άρρωστος επισκέπτης τον ψέκασε με οξύ. Το βερνίκι που κάλυπτε τον πίνακα τον έσωσε τελικά από την ολοκληρωτική καταστροφή.

Το 1914 η σουφραζέτα Μαίρη Ρίτσαρντσον μαχαίρωσε τον πίνακα του Βελάσκεθ «Η Αφροδίτη μπροστά στον καθρέπτη της». «Προσπάθησα να καταστρέψω την εικόνα της πιο όμορφης γυναίκας στην ιστορία της μυθολογίας για να διαμαρτυρηθώ εναντίον της καταστροφής από την κυβέρνηση της Έμελιν Πάνχαρστ, της πιο όμορφης προσωπικότητας στη σύγχρονη ιστορία».

Μπορεί το μαχαίρι να αποτελεί το πιο δημοφιλές εργαλείο βανδαλισμού, ο Ούγγρος γεωλόγος Λάζλο Τοθ όμως, προτίμησε μία αρχαιολογική σκαπάνη. Το 1972 επιτέθηκε στο έργο «Πιετά» του Μικελάντζελο φωνάζοντας «Είμαι ο Ιησούς Χριστός».

O κύριος Πινοτσέλι, με τις ευλογίες του Ντισάν (σύμφωνα με τον δράστη), ούρησε σε ένα αντίγραφο της περίφημης Κρήνης του καλλιτέχνη, το 1993. Το συγκεκριμένο έργο όμως, έχαιρε ακόμη περεταίρω βελτίωσης (σύμφωνα με τον ίδιο πάλι δράστη). Το 2006, ο γνωστός μας πια κύριος Πινοτσέλι επιτέθηκε με σφυρί σε ένα άλλο αντίγραφο της Κρήνης, θέλοντας να διαμαρτυρηθεί για τη μετατροπή ενός ριζοσπαστικού έργου σε κατεστημένο.

Το «Μακριά από το κοπάδι» του Ντάμιεν Χιρστ αποτελείται από ένα άσπρο πρόβατο διατηρημένο σε μια δεξαμενή με φορμόλη. Θα μπορούσε όμως να γίνει ακόμη καλύτερο, σύμφωνα με τον «οραματιστή» δράστη, ο οποίος το περιέλουσε με μαύρο μελάνι, το 2000.

«12, a potential piece of yellowism», μία φράση που από μόνη της δεν σημαίνει κάτι, αλλά όταν γράφεται με μαύρο μαρκαδόρο πάνω σε έναν Ρόθκο προκαλεί αλλεπάλληλες ανατριχίλες στους απανταχού φιλότεχνους. Ποιος ήξερε τον yellowism πριν το 2012, όταν ο ιδρυτής του «κινήματος» Vladimir Umanete προέβη ανενόχλητος σε βανδαλισμό του έργου “Black on Maroon” του Μαρκ Ρόθκο μέσα στην Tate Modern; Ελάχιστοι. Τώρα πλέον, εκατομμύρια. «Όχι μόνο δεν κατέστρεψα τον πίνακα, αλλά αύξησα την άξια του», δήλωσε ο Umanete.

Το 2014, ένας επισκέπτης της έκθεσης του κινέζου αντιφρονούντος καλλιτέχνη Άϊ Γουέϊ-Γουέϊ, σε μουσείο στο Μαϊάμι, έσπασε εκούσια ένα από τα 16 κομμάτια που αποτελούσαν το έργο «Βαμμένα βάζα». Πίσω από τα βαμμένα με έντονα χρώματα βάζα υπήρχαν ασπρόμαυρες φωτογραφίες του καλλιτέχνη που τον έδειχναν να σπάει ένα βάζο της δυναστείας των Χαν, δηλώνοντας έτσι την επιθυμία του να απαλλαγεί από την παράδοση. Ο δράστης, ζωγράφος στο επάγγελμα, υποστήριξε πως ήθελε να διαμαρτυρηθεί γιατί το μουσείο δεν φιλοξενεί εκθέσεις ντόπιων καλλιτεχνών, αλλά στη συνέχεια πρόσθεσε πως εμπνεύστηκε από το έργο του Άϊ Γουέϊ-Γουέϊ. Το βάζο κόστιζε ένα εκατομμύριο δολάρια.

Μπορεί ένας βανδαλισμός να είναι «καλοπροαίρετος»; Μία κάτοικος της ενορίας, βλέποντας την κατάσταση της τοιχογραφία “Ecce Homo” (“Behold the Man”) του Elias Garcia Martinez στον ναό της Εκκλησίας του Ελέους κοντά στη Σαραγόσα να επιδεινώνεται συνεχώς, ανέλαβε δράση. Η ογδοντάχρονη γυναίκα πήρε τα πινέλα της και έπιασε δουλειά. Θα υπήρχε σίγουρα, κάποια στιγμή που θα έγειρε ικανοποιημένη πίσω για να δει το τελικό αποτέλεσμα. Εκείνη ήταν η στιγμή που επιτέλους κάλεσε βοήθεια.

Ευτυχώς, για όλους τους κουρασμένους επισκέπτες και τους ανήσυχους καλλιτέχνες του κόσμου αυτού, υπάρχουν και δημιουργοί που αντιμετωπίζουν με ψυχραιμία τις παρεμβάσεις στο έργο τους. Η Τρέισι Έμιν, υποψήφια για το βραβείο Τέρνερ με το έργο «Το Κρεβάτι μου», δεν ενοχλήθηκε, όταν δύο νεαροί τρύπωσαν στο ξέστρωτο κρεβάτι της με τα εσώρουχά τους, ως μέρος της περφόρμανς «Δύο γυμνοί άντρες σκαρφαλώνουν στο κρεβάτι της Τρέισι».

Μην παίρνετε θάρρος. Συνεχίστε να στηρίζεστε στον τοίχο.

Δες

https://www.youtube.com/watch?v=rWqVoaYxgRs

https://www.youtube.com/watch?v=zANq9Dusk6Y