Λόγος + Τέχνη

Είναι εκπληκτικό για εμένα το γεγονός ότι βιώνουμε μια κρίση η οποία έχει επηρεάσει ολόκληρο τον πλανήτη, αλλά ελάχιστοι από εμάς έχουμε μια σωστή εικόνα του τι είναι αυτή η κρίση και τι την προκάλεσε. Η οικονομολογία μας είναι κάτι ακατανόητο, το χρηματιστήριο ένα μέρος του οποίου τη λογική και τη λειτουργία αδυνατούμε να κατανοήσουμε. Είναι πολλές οι φορές που επιχειρήθηκε να μου εξηγηθεί το πώς «δουλεύει το σύστημα» και η αντίδρασή μου ήταν «μάλλον δε σε καταλαβαίνω, γιατί αυτό που μου λες μου ακούγεται παράλογο». Ε, λοιπόν, τελικά είναι.

Το Σούπερκραχ του Darryl Cunningham που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κριτική είναι, εκ πρώτης όψεως, ένα βιβλίο για την οικονομική κρίση. Είναι όμως και κάτι περισσότερο.

Χρησιμοποιώντας αξιοθαύμαστα την απλότητα στο σχέδιο και την παρουσίαση που θα χρησιμοποιούσε κανείς σε ένα παιδικό βιβλίο της τρίτης δημοτικού, ο Cunningham καταπιάνεται με την παγκόσμια οικονομική κρίση. Μας εξηγεί τους λόγους που προκλήθηκε, την ιδεολογία που τη γέννησε, τον τρόπο που εξελίχθηκε και φθάνει να αναλύει ορισμένα βασικά στοιχεία του ανθρώπινου τρόπου σκέψης ως πρωτόλεια ύλη που γεννά όχι μόνο αυτή τη κρίση, αλλά και τις περισσότερες «κρίσεις» της ανθρωπότητας.

Το πρώτο κεφάλαιο μας μιλά για την Ayn Rand και το πως η ιδεολογία της έδωσε ένα φιλοσοφικό «άλλοθι» σε ανθρώπους οι οποίοι θα έπαιζαν καίριο ρόλο στην δημιουργία της οικονομικής κρίσης, με την οποία ασχολείται το δεύτερο κεφάλαιο, ενώ το τρίτο κεφάλαιο εμβαθύνει σε αυτό που ο Cunningham ορίζει ως «Η εποχή του Εγωισμού». Το να επιχειρήσω να αναπτύξω περαιτέρω τη θεματολογία του βιβλίου είναι πιστεύω άστοχο, καθώς θα χρειαστούν αρκετές σελίδες.

Και τα τρία μέρη καταπιάνονται με εξαιρετικά πολύπλοκα ζητήματα και η ευκολία με την οποία ο Cunningham κατορθώνει να τα εξηγήσει εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς. Κατ’ αρχάς μας βοηθά να τα κατανοήσουμε (ειδικά εμένα, καθώς όπως ξαναείπα τα οικονομολογικά συνήθως με ξεπερνούν) κατά δεύτερον, η έντονη αντίθεση μεταξύ της σοβαρότητας του λόγου του Cunningham και της «απλότητας» που χρησιμοποιεί στην απεικόνισή του δημιουργούν μια τόσο έντονη αντίθεση, που δε μπορεί παρά να μου δημιουργήσει την υποψία ότι ο δημιουργός ειρωνεύεται κατ’ αυτό τον τρόπο τον παραλογισμό του κόσμου που μας παρουσιάζει, τον κόσμο στον οποίο ζούμε.

Χαρακτηρίζοντας ως «απλό» το σχέδιο δεν σημαίνει πως δεν είναι ευρηματικό και η χρήση της κατά κύριο λόγο διχρωμίας την οποία ο δημιουργός χρησιμοποιεί (και με την οποία χωρίζει και τις θεματικές του) συμπληρώνει απόλυτα το μήνυμα και τη διάθεση που επιθυμεί να μας περάσει.

Ομολογώ πως είναι η πρώτη φορά που διαβάζω τον Darryl Cunningham, αλλά με το Σούπερκραχ με κέρδισε. Δεν θα πάρω θέση σε αυτή την «κριτική» για το κατά πόσο αυτά που λέει είναι σωστά ή όχι, αλλά έχουμε ένα κόμικ που συμπυκνώνει πολύπλοκες έννοιες και ιδεολογίες σε μια ευχάριστη και κατανοητή μορφή (μάλιστα υπάρχει και πλήρες γλωσσάρι στο τέλος του βιβλίου για οτιδήποτε μπορεί να σε «δυσκολέψει»), ένα κόμικ το οποίο απευθύνεται σε ένα ευρύτατο κοινό, σπάζοντας τα «στεγανά» του θεωρούμενου ως «συνηθισμένου» αναγνώστη του μέσου (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό). Το έργο αυτό μπορεί να διαβαστεί από όλους, και προσωπικά το συνιστώ σε όλους, όχι ως την απόλυτη αλήθεια, αλλά αν μη τι άλλο ως τροφή για σκέψη και για συζήτηση. Τουλάχιστον, ας αρχίσουμε να συζητάμε.