Άλλαι Τέχναι

Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με το ζήτημα της ταυτότητας φύλου;
Εξαρχής θέλαμε να ασχοληθούμε με κάποιο κοινωνικό ζήτημα. Η ταυτότητα φύλου ήταν ένα θέμα με το οποίο θέλαμε να εξοικειωθούμε, καθώς και οι ίδιες δεν είχαμε επαρκή ενημέρωση. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μας, συνειδητοποιήσαμε ότι είναι ένα θέμα που δεν είναι ευρύτερα γνωστό στην ελληνική κοινωνία και που προβάλλεται με στερεοτυπικό, ακόμη και προσβλητικό τρόπο από την πλειονότητα των μέσων μαζικής ενημέρωσης. 

Πώς οργανώσατε την έρευνά σας;
Αρχικά, μόλις επιλέξαμε το θέμα του ντοκιμαντέρ, η πρώτη μας ενέργεια ήταν να κάνουμε μια διαδικτυακή έρευνα και να επικοινωνήσουμε με αρμόδια πρόσωπα, ώστε να μας ενημερώσουν για τα ζητήματα που τις/τους απασχολούν. Η πρώτη επαφή έγινε με το Σ.Υ.Δ. (Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών) στην Αθήνα. Στη συνέχεια, επικοινωνήσαμε με άλλες LGBTQIA ομάδες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με τις οποίες αργότερα βρισκόμασταν για να συζητήσουμε το θέμα μας από κοντά. Έπειτα, με τη σύμφωνη γνώμη των προσώπων, κανονίζαμε τη συνέντευξη. Στην έρευνα συνέβαλαν επίσης και άτομα που μας έδωσαν σημαντικές πληροφορίες, αλλά δεν κινηματογραφήθηκαν για προσωπικούς λόγους. Παράλληλα, συμμετείχαμε σε σεμινάρια και εκδηλώσεις με θέμα την ταυτότητα φύλου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Ουσιαστικά, η έρευνά μας γινόταν μέσα από την καταγραφή των συνεντεύξεων που παίρναμε και των εκδηλώσεων που παρακολουθούσαμε. 

Πώς αντιλαμβάνεστε τον όρο spectrum;
Κυριολεκτικά, το spectrum είναι το φάσμα των χρωμάτων. Για εμάς, το spectrum είναι το φάσμα του φύλου και της σεξουαλικότητας των ανθρώπων και ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δεν υπάρχει μόνο το πρότυπο του άντρα που πρέπει να ντύνεται «αντρικά», να συμπεριφέρεται «αντρικά» κ.ο.κ. και το αντίστοιχο για τη γυναίκα, αλλά υπάρχει ποικιλομορφία όσον αφορά τον τρόπο που ο καθένας θέλει να εκφράζει το φύλο του. Το γεγονός ότι κάποιος έχει αντρικά γεννητικά όργανα δεν σημαίνει αναγκαία ότι πρέπει να ανταποκριθεί στον ρόλο που η κοινωνία τού έχει αποδώσει, και αυτό ισχύει αντίστοιχα για τα άτομα που έχουν γυναικεία γεννητικά όργανα. Ο καθένας και η καθεμία θα πρέπει να εκφράζει το φύλο του/της με τον τρόπο που επιθυμεί, και όχι με τον τρόπο που ορίζουν τα κυρίαρχα κοινωνικά στερεότυπα για την αρρενωπότητα και τη θηλυκότητα.

Ως ομάδα, λειτουργείτε συλλογικά και αντι-ιεραρχικά. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;
Πρόκειται για μία ομαδική δουλειά, πράγμα που σημαίνει ότι μέσα από τακτικές και πολύωρες συναντήσεις αποφασίζαμε ομόφωνα τις επόμενες κινήσεις μας, κυρίως όσον αφορά το κομμάτι της επικοινωνίας, και φυσικά τη δομή του ντοκιμαντέρ. Αναπόφευκτα, είχαμε συγκεκριμένους ρόλους. Για παράδειγμα, η Δήμητρα και η Χαρά είχαν αναλάβει τη διεύθυνση φωτογραφίας, ενώ η Διώνη και η Ιωάννα την εκπόνηση των συνεντεύξεων, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι περιοριζόμασταν σε αυτούς τους ρόλους. Η αντι-ιεραρχική δομή αφορά κυρίως το κομμάτι της οργάνωσης και τον τρόπο που έχουμε δομήσει το θέμα. Έπρεπε να βρούμε μία κοινή αφηγηματική γραμμή, με την οποία θα συμφωνούσαμε όλες. 

Άλλα άτομα που συνέβαλαν στη δημιουργία του ντοκιμαντέρ; (π.χ. μουσική, artwork κλπ.)
Ο Joey μάς έδωσε τη μουσική για το ντοκιμαντέρ, και πιστεύουμε ότι δεν θα μπορούσε να ταιριάξουν καλύτερα άλλα κομμάτια πέρα από αυτά που ήδη έχουμε. Τo artwork έγινε από τη Χαρά που είναι στην ομάδα. Βοήθησαν όμως και πολλοί φίλοι και φίλες σε άλλα πράγματα για την επίτευξη του ντοκιμαντέρ, και τους ευχαριστούμε πολύ. 

Όσον αφορά το είδος του ντοκιμαντέρ, συχνά τίθεται το ζήτημα αν η μορφή (η αισθητική) είναι πιο σημαντική από το περιεχόμενο (το θέμα). Σας προβλημάτισε καθόλου αυτό; Πώς καταφέρατε να βρείτε την ισορροπία;
Το θέμα του ντοκιμαντέρ είναι ερευνητικό. Η δομή και η συνοχή του ήταν οι προτεραιότητές μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παραμελούσαμε και το αισθητικό κομμάτι. Όταν ένα ντοκιμαντέρ αφορά ένα κοινωνικό ζήτημα, πρωταρχικός στόχος είναι η επαρκής και σωστή κάλυψη του θέματος. Ωστόσο, επειδή δεν πρόκειται για τηλεοπτικό ρεπορτάζ αλλά για κινηματογραφικό είδος, η αισθητική είναι ένας βασικός άξονας, ο οποίος εμπλουτίζει το ερευνητικό κομμάτι και δίνει την ξεχωριστή ταυτότητα του σκηνοθέτη. Το γεγονός ότι είμαστε τέσσερα άτομα μας έδωσε τη δυνατότητα να συνδυάσουμε αυτούς τους δύο παράγοντες τόσο κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων όσο και του μοντάζ.

Πείτε μας δυο λόγια για τη συνεργασία σας με τις τρεις πρωταγωνίστριες. Έχετε κρατήσει επαφές;
Με τις δύο πρωταγωνίστριες, Ντένη και Νανά, γνωριστήκαμε μέσω των LGBTQI ομάδων στις οποίες συμμετείχαν. Την Άννα τη γνωρίσαμε τυχαία, αλλά είχαμε επαφή μαζί της μέσω του Σ.Υ.Δ. Και οι τρεις ήταν από την αρχή πρόθυμες να μας βοηθήσουν, και η συνεργασία ήταν ευχάριστη. Έχουμε κρατήσει επαφή με όλα τα άτομα που βοήθησαν στη δημιουργία του ντοκιμαντέρ. 

Στο ντοκιμαντέρ θίγετε και το ζήτημα της κοινωνικής αποδοχής. Τι πιστεύετε ότι θα βοηθούσε στην εξάλειψη των στερεοτύπων, την αναγνώριση και την αποδοχή των trans και gender fluid ατόμων;
Σίγουρα, η σωστή ενημέρωση βοηθάει στην εξάλειψη των στερεοτύπων. Και, ευτυχώς, η ενημέρωση σήμερα δεν πηγάζει αποκλειστικά από τα κυρίαρχα και συστημικά Μέσα, τα οποία έχουν αποδείξει ουκ ολίγες φορές το πόσο απαράδεκτα είναι. Τα social media και γενικότερα το διαδίκτυο δίνουν βήμα στους ανθρώπους της τρανς κοινότητας, έτσι ώστε να ανοίξουν διάλογο για τα ζητήματα που τους απασχολούν με τη σοβαρότητα που αρμόζει. Ήδη, στην trans και queer κοινότητα υπάρχουν κινήματα που μάχονται ενεργά για την απόκτηση των δικαιωμάτων τους. Στους χώρους αυτούς, υπάρχει μΙα δυναμική παρουσία με στόχο τη διάχυση της άρτιας πληροφόρησης για τα trans και queer ζητήματα στην κοινωνία. Για να επιτευχθούν η εξάλειψη των στερεοτύπων και η αναγνώριση και η αποδοχή των trans και gender fluid προσώπων, χρειάζεται αγώνας τόσο από τους ίδιους/τις ίδιες όσο και από τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας, να σταθούμε όλοι και όλες αλληλέγγυοι/ες στον αγώνα τους για την απόκτηση δικαιωμάτων. 

Θεωρείτε ότι η πρόσφατη ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια θα βοηθήσει στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων των LGBTQI ατόμων;
Είναι ένα πρώτο βήμα, αλλά χρειάζεται ένας διαρκής αγώνας, γιατί το ελληνικό κράτος απ’ ό,τι βλέπουμε έχει πολύ δρόμο ακόμη μπροστά του για να αποβάλει από πάνω του τον ομοφοβικό και τρανσφοβικό του χαρακτήρα. Επίσης, το σύμφωνο συμβίωσης, αν και είναι ένα πολύ θετικό βήμα για την ελληνική κοινωνία, δεν έχει άμεση σχέση με τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου. Για παράδειγμα, η ταυτότητα μιας διεμφυλικής γυναίκας δεν αναγνωρίζεται από το κράτος, αν συνάψει με το σύντροφό της το σύμφωνο συμβίωσης. Το ότι το κράτος τούς αναγνωρίζει ως «ομόφυλο ζευγάρι» είναι ενάντια στον αγώνα των τρανς ανθρώπων να κατοχυρωθεί η ταυτότητα φύλου τους. Επιπλέον, ακόμα και αν νομικά κατοχυρωθεί κάτι, δεν σημαίνει ότι κατοχυρώνεται και κοινωνικά. Δηλαδή, ακόμη και μετά την ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης υπάρχουν ομοφοβικές και τρανσφοβικές συμπεριφορές, γεγονός που δείχνει ότι κάποιες αντιλήψεις είναι βαθιά ριζωμένες παρά τη νομική τους υπόσταση. Επομένως, το ζητούμενο είναι να αλλάξουν τα πράγματα σε βάθος και όχι επιφανειακά, μόνο και μόνο για να έχουν υλικό τα ΜΜΕ. 

Σχέδια για το μέλλον; Θα ταξιδέψει το “Spectrum”;
Τo “Spectrum”, μετά το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, θα προβληθεί στο Outview Festival στην Αθήνα, στα μέσα Απριλίου. Ακόμη δεν γνωρίζουμε τις ημερομηνίες προβολής. Όλα τα νέα για το ντοκιμαντέρ μπορείτε να τα βρείτε στη σελίδα μας στο facebook: www.facebook.com/spectrumdoc

Συνέντευξη: Χριστίνα Τέντε