Λόγος + Τέχνη

Είστε μαθηματικός στο επάγγελμα. Πιστεύετε στη μαθηματική λογοτεχνία;

Πιστεύω στην επικοινωνία της γνώσης. Αν αυτή η επικοινωνία υπηρετείται μέσω αφηγημάτων που έχουν κάποια σχέση με τα μαθηματικά, έστω και με τον –κατά τον επικρατούντα- χαρακτηρισμό μαθηματική λογοτεχνία (γιατί άραγε όχι λογοτεχνικά μαθηματικά;), τότε καλώς. Νομίζω πάντως πως οφείλουμε να διαρρήξουμε αυτόν τον υμένα που περιβάλλει αποστειρωτικά τον χώρο των μαθηματικών και να κοινωνήσουμε κατά το δυνατόν ορισμένες μαθηματικές έννοιες και σε φαινομενικά αφιλόξενους για τα μαθηματικά, χώρους.

Η συγγραφή των δώδεκα σύντομων ιστοριών που απαρτίζουν τη συλλογή διηγημάτων σας «Χωρίς απόδειξη», που κυκλοφορεί στις εκδόσεις Κριτική, υπαγορεύτηκε από τον τρόπο σκέψης ενός μαθηματικού; Θέλω να πω, θα μπορούσατε να ξεχαστείτε γράφοντας, για παράδειγμα, ένα μυθιστόρημα πεντακοσίων σελίδων;

Νομίζω πως είναι η πρώτη φορά που εκδίδεται στη χώρα μας συλλογή διηγημάτων που εφάπτονται του χώρου των μαθηματικών. Τα διηγήματα αυτά γράφηκαν με στόχο κυρίως την τέρψη του αναγνώστη και όχι την υποχρέωσή του να διαβάσει άλλα δέκα βιβλία για να κατανοήσει το Θεώρημα του Φερμά ή την έννοια της στατιστικής ομαλότητας ή την θεωρία του χάους για παράδειγμα, παρά το γεγονός ότι πλήθος παρόμοιων προβλημάτων υπεισέρχονται αυτούσια ή με τις συνέπειές στους στην καθημερινή μας ζωή. Η συγγραφή τους πάντως υπαγορεύτηκε από τον τρόπο σκέψης ενός συγγραφέα που ήδη ετοιμάζει ένα μυθιστόρημα και έχει παντρευτεί τα μαθηματικά, αλλά έχει ερωμένη τη λογοτεχνία.

Από μαθηματική άποψη, έπεσα διάνα: Θα αφεθείτε στην τέρψη και στους κυματισμούς ενός μυθιστορήματος λοιπόν.

Προέχει μια νέα σειρά διηγημάτων που δεν έχουν άμεση σχέση με τα μαθηματικά, αλλά η δομή τους (πλοκή, χιούμορ, σαρκασμός, ανατροπή) προσομοιάζουν στα προηγούμενα διηγήματα. Ελπίζω και θέλω φυσικά στις εκδόσεις Κριτική. Το ταξίδι με το μυθιστόρημα έχει ήδη αρχίσει και όπως γνωρίζετε χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθεί. Αισιοδοξώ πάντως οι άνεμοι να είναι ούριοι για να το απολαύσω.

Η αφήγηση μιας ιστορίας είναι για εσάς σαν την πορεία λύσης ενός προβλήματος;

Στα μαθηματικά η αλήθεια ανακαλύπτεται κάθε φορά που ένα πρόβλημα μικρό ή μεγάλο, λύνεται ή αποδεικνύεται ότι δεν έχει λύση μέσω της λογικής. Η αφήγηση έχει τους δικούς της κανόνες. Είναι όμως πιο ευέλικτη και προσφέρεται για μια περισσότερο ομαλή προσέγγιση εννοιών και φυσικά συναισθημάτων, τα οποία απουσιάζουν από μια καθαρή μαθηματική διαδικασία. Στη συλλογή διηγημάτων μου με τον τίτλο «Χωρίς απόδειξη» πάντως, η αφήγηση παίζει με χιούμορ και σαρκασμό τον ρόλο της γέφυρας μεταξύ μαθηματικών και λογοτεχνίας με τέτοιον τρόπο που να μην θίγεται λόγω της απλούστευσης, η σοβαρότητα της μεταφερόμενης πληροφορίας. 

Υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό στους ήρωες που εμπλέκονται στις ιστορίες της συλλογής;

Το προφανές κοινό χαρακτηριστικό είναι η άμεση ή έμμεση σχέση τους με τα μαθηματικά. Θα μπορούσε να παρομοιάσει κάποιος τα διηγήματα αυτά με ταινίες μικρού μήκους που κινηματογράφησε ένας αθέατος εικονολήπτης, από τη ζωή των ηρώων αυτών των αφηγημάτων και επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στα χαρίσματα της σκέψης τους, αλλά και στις ανθρώπινες αδυναμίες τους συντείνοντας στην άποψη ότι μαθηματικός δεν είναι εκείνος που κάνει γρήγορα προσθέσεις! 

Τελικά, αποδείξαμε ότι αγαπάμε την Ελλάδα, για να επικαλεστώ το γνωστό μότο «Αγαπάς την Ελλάδα, απόδειξη»;

Χμ! να ένα πρόβλημα που η λύση του φαίνεται να απομακρύνεται. Εδώ ίσως η αγάπη για την Ελλάδα να μην είναι αρκετή. Εκείνο που διαπιστώνω πάντως είναι πως αν η μαθηματική ορθολογιστική σκέψη είχε διαπεράσει βαθύτερα τη σκέψη των πολιτικών μας, σήμερα θα είχαμε περισσότερα κέρδη. Και μάλιστα Χωρίς Απόδειξη! 

Το βιβλίο σας διαβάζεται απνευστί. Δώδεκα κείμενα σαν δαγκωματιές φιδιού. Σύντομα, σαρκαστικά. Θα συνεχίσετε έτσι;

Κρύβω ένα χαμόγελο μικρής αυταρέσκειας για τους ευνοϊκούς σας χαρακτηρισμούς και σας ευχαριστώ. Ο τρόπος που γράφει κάποιος είναι και μια ένδειξη του τρόπου που σκέφτεται. Ο σαρκασμός πάντως ενέχει και την έννοια της κριτικής και ο υποδηλούμενος συχνά στα διηγήματά μου αυτοσαρκασμός, την έννοια της αυτοκριτικής. Και έτσι θα πορευτώ.

Συνέντευξη: Άννα Χατζηϊωάννου