Βιβλιοθήκη

Καμιά φορά στα πιο απλά πράγματα, διαμορφώνεται μια κάποια ατμόσφαιρα. Μες σε μια φράση τόσο πολύ απλή, όπως «ζει και εργάζεται στην Αθήνα», μπορεί κανείς να φανταστεί τα πιο συναρπαστικά πράγματα. Έναν ποιητή, για παράδειγμα που τριγυρίζει εκεί έξω και παραμένει αθέατος για τον καθένα. Τίποτε επάνω του δεν τον προδίδει, μόνο πως κυνηγά κάτι μες στο βλέμμα του θα δεις. Θα’ναι το ουσιώδες, άχρωμο και άοσμο σαν τα επικίνδυνα αέρια που από τη μια στιγμή στην άλλη σ’αρπάζουν τη ζωή. Καμιά φορά σαν περπατούν μπορεί και να δακρύσουν ξαφνικά και ίσως να σταθούν να παίξουν με τα παιδιά ή να μουρμουρίσουν ένα τραγούδι όταν οι άλλοι τριγύρω περνούν μες στη φλέβα του καιρού, μεταγγισμένοι από τη μια εποχή στην άλλη και αυτοί, έρμαια, συντρίμμια που φέρνει το κύμα. Είναι οι ποιητές, πάντα για αυτούς σου μιλούσα που παλεύουν να γεννήσουν του αγγέλου την πεταλούδα.

Τέτοιον τον φαντάζομαι τον Λευτέρη Τσώνη που «ζει και εργάζεται στην Αθήνα» και πίνει από το ίδιο νεράκι που πίνει και ετούτο το σημείωμα. Μα η διαφορά μαζί του είναι που εμπρός στο πανίσχυρο τέρας της πραγματικότητας εκείνος βάζει τους στίχους. Κάτι οδοφράγματα καρδιακά, φίλτρα μαγικά μες σε τούτο τον παιδεμό. Η διαφορά του Τσώνη είναι που σαν σβήνει το φως, μες σε εκείνη τη στιγμή που ξοδεύεται για να περάσεις από τα πράγματα στ’ανύπαρκτο, χωρεί όλη του την καρδιά. Σαν τον Μάκμπεθ σε κάποια σκηνή, ίσκιος διαβατάρικος, θεατρίνος φτωχός και πικραμένος, που αφρίζει όλο προσπαθεί, μικρό κερί που πάει να σβήσει στέκει εμπρός στης Εκάτης το βωμό και χαράζει το δρόμο του. Αν είσαι τυχερός, λέει θα τον βρεις «μόνο για λίγο φίλε μου», κάποιο πρωί «καβάλα σε επιβατική ακτίνα διάτρητος από φως να χαμογελά στο ολόκληρο». Αεράκι στιγμιαίο, οχτώ σειρές και ευθύς πρόσφορο γίνεται η συνενοχή που στην περίπτωση του Λευτέρη Τσώνη, αθροίζεται μες στην καινούρια του, ποιητική συλλογή. Οι εκδόσεις της Εκάτης, βαλμένες στο γνώριμο στέκι της 3ης Σεπτεμβρίου, κλείνουν τις φωνές μες στις σελίδες. Μες στις εσοχές να φέγγει, λέει χαρισματικά η συλλογή με το κατάμαυρο εξώφυλλο. Μες στις σελίδες της δεύτερης, ποιητικής του συλλογής ο Τσώνης χωρεί όλο το κρυφό μετάλλευμα της αμφισημίας και οι μέρες, οι στιγμές, ο χρόνος που νόμιζες χαμένος εκεί μέσα υπάρχει, χαραγμένος επάνω στις λέξεις.

Ατόφιες σκηνογραφίες, χορευτικές φιγούρες για δύο, «λάθη στη μέση του δωματίου» ζωγραφιές απ’ανθρώπινα συναισθήματα, πολαρόιντ της φθοράς και εκείνου του άλλου του μυστικού και απλού θαύματος που γεωμετρείται εντός μας, παντού στις μορφές των προσώπων, στις άπειρες τροπές της μυθολογικής μας ζωής, στις ιστορίες μας που φλέγονται. Τίποτε δεν περισσεύει, παντού να κυριαρχεί το μέτρο, όλα να συμμετέχουν λέει και όλα να συμφωνούν, σε μια απαρτία που τίποτε δεν της λείπει. Και στο φόντο, το σώμα που τρέμει, με τα χίλια του μάτια. Και γύρω το φόντο όσων απέμειναν κλειδωμένα σε μια σοφίτα και τώρα τρομαγμένα φωτίζονται, εδώ και εκεί, έρωτες ηρώων και δείπνα με Κύκλωπες όνειρα. Πότε εργάτης και άλλοτε πρόσφυγας, πάντα ανώνυμος ο ήρωας του Λευτέρη Τσώνη, να αφήνει μικρές κραυγές μες στις σελίδες της συλλογής, σκέτο μαύρα βάμμα. Κραυγές με κάτι φωνήεντα , αρνητικά του νου και της μνήμης σε πρώτο πλάνο. Καυγάς για δυο φωνές και ένα ραγισμένο όνειρο την ώρα που σβήνει ο διακόπτης και η ζωή από παντού κρύβεται. Εμπρός στα μάτια σου ένας σχοινοβάτης πρώτης τάξεως εκτελεί παράδοξα νούμερα. Πότε περνά πλάι από τσακάλια και άλλοτε ως τους Οθωνούς ταξιδεύει, στα σίγουρα ναυαγισμένος για να βρει μια θέση καθώς ο κόσμος ταξιδεύει και χάνεται και ετούτη η ζωή σαν άξονας αλάδωτος συνεχίζει και γυρνά. Γέλιο και δάκρυ και η φαντασία στολισμένη ιδέα, πότε γυμνή οπλισμένη με όλους τους σταθμούς της αίσθησης και του νου. Να τι θα βρεις μες στις σελίδες της συλλογής από τις εκδόσεις Εκάτη. Όχι αισθήματα μεγάλα μα κάτι σαλέματα λεπτεπίλεπτα της ψυχής τη ζωή να αναπαλαιώνουν που κάθε μέρα γερνά μες στις πικροδάφνες της. Όχι διακοσμήσεις, μόνο ολοκληρωτικές αναπαραστάσεις της τέχνης που ‘χει μες στην καρδιά του.

Με ετούτα τα εφόδια τα λιγοστά, με τ’αναγκαίο και το χρήσιμο και το αυθαίρετο που κρατεί από τη χώρα της φαντασίας και σαν χάδι πάνω σε όλα τα πράγματα ανάβει το δειλό της φως η συλλογή του Λευτέρη Τσώνη. Και αν τύχει και ανοίξεις να δεις μέσα από το παράθυρό του, θα βρεις όλες τις εικόνες του κρεμασμένες κάτω από τον κατάλληλο φωτισμό. Και έρχονται στίχοι πολλοί άμα τα ποιήματα τελειώνουν και το θαύμα κρατεί όταν οι φωνές έχουν πια σβήσει. Εκεί μέσα χωρεί όλος ο κόσμος και είναι απλό, τόσο απλό όλοι να εννοήσουν τον ποιητή, να δουν τον καπνό που σηκώνεται από το λευκό το χαρτί που καπνίζει. Χάμω τα ποιητικά πριονίδια να μην γλιστρήσουμε επάνω στη φτήνια της πραγματικότητας και η σελίδα αρχαία να γίνεται, έτσι όπως πάντα στερεώνεται τ’ανθρώπου το τραγούδι.

Καμιά φορά σκέφτομαι ποιες να’ναι οι συνθήκες και οι όροι της καλής ποιήσεως; Και έπειτα αναρωτιέμαι αν τάχα να υπήρξε ποτέ κάτι τέτοιο. Ή τάχα καλή είναι η ποίηση όταν ανεμίζει, παντιέρα καμωμένη από της πραγματικότητας τα χρώματα ή σαν στρατεύεται και πάει ενάντια στου καιρού τη θέληση. Μου φαίνεται πως τίποτε από όλα αυτά δεν ισχύει, θαρρώ πως είναι πάντα μια μάχη όμορφη έτσι όπως το’πε ο Τσάρλι, σαν έσβηνε από το κτηνώδες του μεθύσι. Ή πάλι είχε δίκιο ο Χουλιαράς σαν έγραφε για τον «ήχο από γυαλιά που σπάζουνε σε ένα πηγάδι βαμβάκι» και δεν είναι άλλο η ποίηση από την αναλογία, τη δική σου και του κόσμου που εκπληρώνεται μες στο τραγούδι. Κανείς δεν ξέρει και μήτε που θα το πει ο χρόνος. Είναι το ταραγμένο αίμα, είναι εκείνο τ’άγριο ζώο της ανάμνησης που σε ζυγώνει και η συγχώρεση. Είναι ο άγγελος του Ρίλκε που παίρνει το μαραμένο χέρι και φτιάχνει χάρτινα λουλούδια, απέραντης ομορφιάς. Είναι η έλλειψη της βαρύτητας, είναι τα ίδια παλιά πράγματα που ξαναλέγονται καινούρια, παντοτινά. Η φωνή είναι μες στην ησυχία της σκάλας και των διπλανών δωματίων. Όσο για το αποτύπωμα, αυτό χρωστά την ύπαρξή του σε πράγματα αχαρακτήριστα, σε μια πνοή ισχυρή της εσωτερικής ζωής, σε ατμόσφαιρες. Και όταν μιλά για δύο, στην αγάπη που αντέχει και σπάζει και επιβιώνει, με τ’αρχαία της τα σημάδια. Η πάλι στο βάθος της συγκίνησης που κατορθώνει η δεύτερη ποιητική συλλογή του Λευτέρη Τσώνη.

Ίσως «Στο μαύρο κλικ του διακόπτη», από τις εκδόσεις Εκάτη. Εκεί που ανταμώνει η καθημερινή ζωή τη μνήμη και φέγγουν βαριά, καταχωμένα πρόσωπα και πράγματα.