Άλλαι Τέχναι

Σε ηλικία δεκαπέντε ετών, έγινε δεκτός στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας για να σπουδάσει ζωγραφική και χαρακτική. Το 1936 αποφοίτησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών και τον επόμενο χρόνο, με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών, έφυγε για τη Ρώμη. Στη συνέχεια, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου φοίτησε και παρακολούθησε μαθήματα νωπογραφίας στην École Nationale des Beaux Arts, στα εργαστήρια ζωγραφικής και τοιχογραφίας. Παράλληλα, εγγράφηκε στην École des Arts et Metiers για τη σπουδή του ψηφιδωτού. Το 1947, εκλέχτηκε τακτικός καθηγητής της προπαρασκευαστικής τάξης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. 

Το πρώτο βραβείο ζωγραφικής το έλαβε το 1940 και ακολούθησαν πολυάριθμες τιμητικές διακρίσεις και βραβεύσεις για το έργο του. Το 1965, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος απένειμε στον Μόραλη τον ‘Ταξιάρχη του Φοίνικος’ και το 1973 έλαβε Χρυσό Μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση του Μονάχου. Λίγα χρόνια αργότερα, του απονεμήθηκε το ‘Αριστείο των Τεχνών’ από την Ακαδημία Αθηνών. Αποχώρησε από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το 1983 και το 1988, η Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας τον τίμησε διοργανώνοντας μεγάλη αναδρομική έκθεση. Τέλος, το 1999 του απονεμήθηκε το μετάλλιο του ‘Ταξιάρχη της Τιμής’.

Ποιος από μας δεν γέμιζε με το στυλό του τα ασπρόμαυρα σχέδια στο βιβλίο της λογοτεχνίας, κάτω από τα ποιήματα του Ελύτη; Αυτά τα πολύ απλά σχέδια ήταν σκίτσα του Γ. Μόραλη σε προσωπική συνεργασία με τον ίδιο τον Ελύτη. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του ήταν υπεύθυνος σκιαγραφίας του θεάτρου Κ. Κουν. Πρόσεχε τις λεπτομέρειες στα έργα του και δεν του άρεσε ποτέ να μιλάει γι’αυτά. «Τα πράγματα όταν τα εξηγείς εκ των προτέρων τα μικραίνεις» συνήθιζε να λέει και συμπλήρωνε, «όταν ζωγραφίζω δεν κάνω όλες αυτές τις αναλύσεις που συνηθίζουν να κάνουν οι κριτικοί για τα έργα, απλά ζωγραφίζω». Αυτή του η σεμνότητα ήταν που τον έκανε να ξεχωρίζει από τους συναδέλφους του. Ο ίδιος φρόντιζε με κάθε λεπτομέρεια τις εκθέσεις του, για να μην υπάρχει η παραμικρή ατέλεια. Ζούσε με τη ζωγραφική και ζούσε για τη ζωγραφική, γεγονός που φαίνεται από την αποχή του από τα ΜΜΕ, παρόλο που ήταν εξαίρετος αφηγητής και με ιδιαίτερο χιούμορ.

Εξετάζοντας μερικά από τα έργα του, βλέπουμε πως οι γυναικείες μορφές είναι νεοκλασικές ογκώδεις φιγούρες που προσπαθούν να δηλώσουν την έντονη ελληνικότητα και την ελληνική ομορφιά με επιρροές από την αναγεννησιακή τέχνη. Τα σώματα και τα τοπία ζωγραφίζονται με μια τρυφερή θωπευτική ματιά, σε μία προσπάθεια να απεικονιστούν οι όψεις της πραγματικότητας μέσω μιας φυσικότητας. Στα πρώτα του έργα απεικονίζονται κυρίως μοντέλα στα εργαστήριά του ή η σύζυγός του Μαρία Ρουσέν. Σώματα φωτεινά με σκουρόχρωμα μαλλιά και μάτια μέσα σε κλειστούς και μικρούς χώρους, σαν να θέλει ο καλλιτέχνης να δηλώσει πως η ομορφιά περιορίζεται και κλείνεται η αγνότητα μέσα σε ένα δωμάτιο… προστατεύεται. Τα αισθησιακά γυμνά αποκαλύπτουν έναν διάλογο μεταξύ μοντέλου και δημιουργού που ξεπερνάει τα πλαίσια μιας τυπικής περιγραφής. Η ομορφιά διαγράφεται στα γαλήνια μάτια και στις καμπύλες των σωμάτων, κάνοντας το γυναικείο σώμα το πιο αντιπροσωπευτικό κομμάτι ερωτισμού και αγνότητας.

Με επιρροές από Πικάσο, Ματίζ και Μπρακ, η παλέτα του Μοραλή γίνεται πιο μονοδιάστατη, αφαιρετική κι έτσι αφήνεται η φαντασία του θεατή ελεύθερη. Είτε οι μορφές έχουν τα πλήρη χαρακτηριστικά τους είτε είναι εντελώς αφαιρετικές, ο ερωτισμός και η παραστατικότητα παραδόξως είναι ίδια!

Ως πού μπορεί να φτάσει αυτή η αφαίρεση, μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος; Μα ο ίδιος συνήθιζε να απαντάει πως η ζωγραφική του είναι φλύαρη και φρόντιζε να αφαιρεί όλο και περισσότερα. Φως, ηθική ευγένεια, έρωτας, χρώματα της Αίγινας και του Πειραιά ήταν τα υλικά του. Αυτά και μόνο αυτά με ενεργοποιημένη την πλήρη φαντασία του. Έργα του θα συναντήσουμε σε ιδιωτικές σχολές στο εξωτερικό μα και στη χώρα μας, καθώς και σε προσωπικές συλλογές.