Βιβλιοθήκη

Κοίταξε ανάμεσα στα βιβλία του. Κάπου είχε ακούσει παλιότερα αυτήν την φράση. Ήταν βέβαιος πως την είχε ακούσει κάπου, πως όλα αυτά δεν ήταν μόνο φαντασίες. Και τότε το είδε. Το βιβλίο με το μαλακό εξώφυλλο και την γραφική μορφή του Αλβέρτου Αϊνστάιν (Albert Einstein) «Τελικά, τι είναι αυτή η Θεωρία της Σχετικότητας» διά χειρός Lev Davidovich Landau και Yuri Borisovich Rumer σε μετάφραση Ιωάννη Α. Βαμβακά, εκ του πρωτοτύπου. Η έκδοση πιστώνεται στον Αρμό και δεν έχει σε τίποτε να κάνει με την γνώριμη βιβλιογραφία. Πάει να πει πως δεν έχει καμία σχέση με εκείνα τα βαριά, πολυσέλιδα βιβλία κατάμεστα από ατέλειωτα θεωρήματα, διαφορικές αναλύσεις, απαντήσεις, αρχές της Κβαντομηχανικής,  αριστοτελικές θεωρίες και όλη αυτήν την πυκνή γνώση που αποδίδει στον αιώνα το αληθινό του πρόσωπο. Παρατηρεί την μορφή του καθηγητή Αλβέρτου στο εξώφυλλο. Ευτυχισμένος μάλλον, ίσως εκείνος να αντιλαμβανόταν ξεκάθαρα, δίχως σκιές την σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τον φυσικό του κόσμο. Ο νους του ταξίδευε ίσως στον χρόνο, διαγράφοντας μια καμπύλη τροχιά καθώς εντός του το παλιό και το κλασικό συναντούσε το αδοκίμαστο και το συγκλονιστικό. Το χτένισμά του αναλογεί σε εκατομμύρια νευρώνες, απολύτως συνδεδεμένους με την παραδοξότητα των φυσικών νόμων και την αιωνιότητά τους. Ο κύριος καθηγητής φταίει, η θεωρία της σχετικότητας που τόσο συντάραξε τα λιμνάζοντα νερά της επιστημονικής σκέψης τις πρώτες δεκαετίες του παλιού, ατομικού αιώνα. Σε αυτόν ανήκουν τα παράξενα θεωρήματα με τον χώρο και τον χρόνο, είναι το δικό του έργο, η δική του προσφορά στην ανθρωπότητα αυτή η θεωρία. Μερικές λέξεις που χωρούν το σύμπαν, περί αυτού πρόκειται συλλογίστηκε ο δόκιμος επιστήμονας και στάθηκε στις σελίδες εκείνης της έκδοσης.

Τον εντυπωσίασε ξανά ο φροντισμένος πρόλογος που σμίγει τον Θεό με την επιστήμη και την σκέψη με το μεταφυσικό και το άδυτο. Ο ιατρός ψυχίατρος Δρ Δημήτιος Κ. Γερούκαλης σε έναν εξαίσιο πρόλογο, δοσμένο με επίσημη γλώσσα, βρίσκει έναν κοινό τόπο. Μια κοινή πατρίδα για τον Θεό και την επιστήμη, αυτούς τους δυο άσπονδους εχθρούς που στην τωρινή μας αφετηρία παραγκώνισαν τις διαφορές τους για την σωτηρία του σώματος. Ο κτιστός κόσμος, αυτό ακριβώς που αμφισβήτησε τόσο θαυμάσια και εύστοχα ο Αλβέρτος Αϊνστάιν, αυτό το αμετάβατο σύμπαν που κοσμεί με την παρουσία και το ειδύλλιό του ο ανθρώπινος Θεός, βρίσκει την αμφισβήτησή του στις θεωρίες της φυσικής επιστήμης. Μιας νέας και επιδέξιας θεωρίας που κατορθώνει και ερμηνεύει μερικές ακόμη από τις διαστάσεις του πιο στέρεου ρασιοναλισμού μας. Και κάπως έτσι η επιστήμη καθίσταται οικεία και οι μορφές των μεγάλων θεωρητικών λιγότερο τρομερές και δεσποτικές.

Μες στις σελίδες της έκδοσης μπορεί να δει κανείς την μορφή του μεγάλου καθηγητή Landau που στάθηκε τα πάντα για το ακαδημαϊκό προσωπικό της εποχής του. Υπήρξε λογοπαίγνιο της γαλλικής και την ίδια στιγμή μια μορφή που ενέπνεε το δέος στις νεαρές και τους νεαρούς φοιτητές της σχολής του. Πάντοτε δεκτικός απέναντι στην νιότη, με ακλόνητες πεποιθήσεις για τον σεβασμό στην επιστημονική σκέψη, αποφασισμένος όσον αφορά τις θυσίες και τους αγώνες που θα πρέπει κάποιος να φέρει εις πέρας προκειμένου να κατακτήσει κάθε καινούρια ψηφίδα ενός πρωτοφανέρωτου κόσμου. Ο καθηγητής που μαζί με τον τέως μαθητή του και πιστό του συνεργάτη Rumer αποφασίζουν να εκλαϊκεύσουν μια σπουδαία κατάκτηση. Είναι οι δυο συγγραφείς που ευθύνονται για τις περίφημες αναγωγές και τα κεφάλαια με τίτλους αινίγματα. Τα σκίτσα των Dobrovolsky και Lisagorsky συμπληρώνουν υποδειγματικά τους λαμπρούς συλλογισμούς που όλο οικονομία και έκπληξη αποκαλύπτουν τις πτυχές και την ιστορικότητα της γέννησης μιας καινούριας και επαναστατικής θεωρίας. 

«Δεν έδειχνε ποτέ να γερνάει, μαζί με την διεύρυνση του όγκου της γνώσης στην Φυσική, μεγάλωνε και τελειοποιούνταν το ταλέντο του». Και κάπου αλλού, «Προκαλούσε τεράστια εντύπωση η πανεπιστημοσύνη του Landau. Ενώ οι απανωτές ανακαλύψεις οδηγούσαν την θεωρητική Φυσική σε όλο και πιο αποκλίνουσες εξειδικεύσεις, ο Landau αισθανόταν σιγουριά στους πιο ποικίλους και απόμακρους, τον ένα από τον άλλον, τομείς της θεωρητικής Φυσικής».  Ο κύριος καθηγητής που θα δοκιμαστεί σκληρά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, εξαιτίας ενός φριχτού, τροχαίου ατυχήματος, θα μετατραπεί σε μια μικρή συστολή εντός του χρόνου το μακρινό 1968, όταν όλα ετοιμάζονταν να αλλάξουν. Είχε όμως προλάβει με την διδασκαλία, τα σεμινάρια και την ταπεινότητά του να δώσει μια άλλη διάσταση στο επάγγελμα που με την συνέπεια του λειτουργού τίμησε και ανέδειξε. Ο καθηγητής Landau απαριθμεί το ένα μετά το άλλο τα πιο απτά παραδείγματα που καθιστούν κάπως πιο οικεία την θεωρία της Σχετικότητας, αυτήν που στις σελίδες του χρήσιμου αυτού βιβλίου και προς χάρη συντομία, αναφέρεται ως ΘτηςΣ. Φαίνεται πως όλα υπόκεινται στις αρχές της θεωρίας που απόψε τον κρατά ξάγρυπνό, με μοναδική παρέα τον σκόρο στα βιβλία «που περιέχουν νεκρές ιδέες» και τον γηραιό βιβλιοθηκάριο που αν και στέκει ακίνητος, εντούτοις υπακούει και αυτός αδιαμαρτύρητα στις αρχές της θεωρίας του Αϊνστάιν. Γελά επειδή σκέφτεται πως περιβάλλεται από Νομπελίστες και έτσι αυτή εδώ η αίθουσα θα μπορούσε κάλλιστα να επονομαστεί Αίθουσα των Νόμπελ. Οι περισσότεροι από τους λαμπρούς καθηγητές που διατρέχουν τις σελίδες της έκδοσης του Αρμού βραβεύτηκαν για το έργο και τις ανακαλύψεις τους.

Είναι στα αλήθεια κουρασμένος και είναι σχετική πια η ικανότητά του να αφομοιώνει τόσο απαιτητικές πληροφορίες. Να με συγχωρείτε κύριε καθηγητά, αγαπητέ Landau δίψασα και αυτό δεν είναι διόλου σχετικό, μήτε συγκρίσιμο. Μονάχα μια μεγάλη επιθυμία, τίποτε άλλο. Ο νεαρός  διαβάζει φευγαλέα μερικές αράδες από την Έκτη Επιστολή. Η έκδοση περιλαμβάνει την επιστολογραφία του καθηγητή Landau με νέες και νέους που διαβλέπουν στην επιστήμη έναν δρόμο, πιο ασφαλή, περισσότερο βέβαιο από κάθε άλλη, θεολογική προσέγγιση.

Η έκδοση του Αρμού και της Αστικής Εταιρίας Ιπποκράτης, Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας, περιέχει κάτι από την ανάγκη της ανθρωπότητας που αν δεν ήταν η υπόθεση χρόνος στην μέση, θα θύμιζε κιόλας μια γηραιά ανάμνηση, ακριβώς σαν τον βιβλιοθηκάριο που  ως τότε θα έχει καταντήσει σωματίδιο. Περιέχει κάτι από την ιδέα του επιταχυντή που πρόκειται να επαναλειτουργήσει σε μια προσπάθεια να βρεθεί το σωματίδιο του Θεού. Αυτήν ακριβώς η έκφραση, επιβεβαιώνει την σχέση επιστήμης και θεολογίας και ίσως έναν κοινό τόπο για να συναντηθούν κάποτε, όταν πια όλες οι εκδοχές του κόσμου μας θα έχουν μελετηθεί.