The Other Side of Hope, του Aki Kaurismäki
Η ταινία αρχίζει με μια γκροτέσκα σκηνή, η οποία αποκαλύπτει το πρόσωπο ενός άντρα που είναι θαμμένος δίπλα σε ένα λιμάνι. Η εικόνα θυμίζει κάτι από Luis Bunuel και τον σουρεαλιστικό «Ανδαλουσιανό σκύλο» προκαλώντας αμηχανία και έκλπηξη στους ανυποψίαστους θεατές. Μια γενική αίσθηση αποσύνθεσης και παρακμής είναι διάχυτη ενώ η πλοκή προχωράει με την αντιπαράθεση δύο διαφορετικών χαρακτήρων και καταστάσεων. Απο τη μια μεριά έχουμε έναν μεσήλικα κύριο ο οποίος ρεφάρει και η τύχη του χαμογελάει, βρίσκοντας μια διέξοδο στο πολυπόθητο όνειρό του, την αγορά ενός εστιατορίου, ενώ απο την άλλη βλέπουμε ένα μαυρισμένο πρόσωπο να παίρνει σώμα και μορφή, έναν άντρα που ξεπλένοντας το σώμα του στο ντουζ φαίνεται σαν να αποκηρύσει το παρελθόν απο πάνω του προσπαθώντας να αναγεννηθεί. Ο πρώτος άντρας, ο Βίκστρομ είναι Φινλανδός, νόμιμος και καθωσπρέπει πολίτης του κράτους ενώ ο Κάλεντ, όπως μας συστήνεται, είναι πρόσφυγας απο τη Συρία που έχει χάσει τα πάντα, ανάμεσά τους και την αδερφή του, τον μοναδικό άνθρωπο που του έδινε κίνητρο να επιβιώσει.
Ο Κάλεντ έχει στηθεί μπροστά από την κάμερα έτσι ώστε να φαίνονται οι ώμοι και το πρόσωπό του και πίσω βλέπουμε το φόντο ενός δωματίου στο οποίο υποτίθεται ότι λαμβάνει χώρα η συνέντευξή του για να κριθεί έαν δικαιούται άσυλο στη χώρα ή θα πρέπει να απελαθεί. Το πλάνο δίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε νομίζουμε ότι πρόκειται για μια προσωπική του εξομολόγηση προς εμάς τους θεατές. Ο Κάλεντ κοιτάει ευθεία μπροστά στην κάμερα και είναι σαν να απευθύνεται κατάματα στο κοινό – έτσι φανερώνεται και το βασικό θέμα της ταινίας: η κατάσταση που βιώνουν οι πρόσφυγες, η αγωνία τους και ο αγώνας για επιβίωση.
Παράλληλα, το σκηνικό της ιστορίας είναι εντελώς αλλόκοτο -θυμίζει άλλη εποχή και σίγουρα όχι τη Φινλανδία όπως την έχουμε εξιδανικεύσει- δημιουργώντας την αίσθηση της αποσύνθεσης και όχι της ακμής μιας σκανδιναβικής χώρας. Τα σκηνικά θυμίζουν περασμένη δεκαετία και οι ήρωες συμπεριφέρονται ανάρμοστα, αρνούμενοι την ύπαρξη κάθε κοινωνικής σύμβασης, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στις σκηνές που διαδραματίζονται στο εστιατόριο του Βίκστρομ. Όλα αυτά τα στοιχεία μας δείχνουν μια άλλη οπτική, μια άλλη πλευρά για να προσεγγίσουμε ένα επίκαιρο φαινόμενο, όπως αυτό της κινητικότητας των προσφύγων και της στάσης μας απέναντί τους. Για να το δείξει αυτό ο Aki Kaurismäki προβάλει τα στοιχεία της ταινίας με τρόπο που συνθέτει μία Cult πραγματικότητα.
Ένα επιπλέον χαρακτηριστικό της ταινίας είναι αυτό της πολυγλωσσίας: ο Κάλεντ είναι Σύρος, ο Βίκστρομ Φινλανδός και προσπαθούν να συνεννοηθούν στα αγγλικά. Η χρήση διαφορετικών γλωσσών περιπλέκει τη ζωή των ανθρώπων και δείχνει την προσπάθειά τους να ξεπεράσουν τα όποια εμπόδια προκειμένου να συνεργαστούν. Το ίδιο συμβαίνει και με τη μουσική που συνδυάζει ρυθμούς απο διάφορους πολιτισμούς και χώρες που εμπλέκονται μεταξύ τους και δημιουργούν ένα ενιαίο, στέρεο έδαφος για να πατήσουν οι ήρωες της ταινίας.
Ποιες μπορεί να είναι οι διαφορές του Κάλεντ και του Βίκστρομ και τί είναι αυτό που τελικά ενώνει τους δύο άντρες; Ο Aki Kaurismäki δίνει μια πολύ απλή απάντηση που όμως οι περισσότεροι άνθρωποι στις μέρες μας την αγνοούν ή επιλέγουν να μην τη βλέπουν. Ο Φινλανδός σκηνοθέτης, όμως, σε αυτό το έργο δεν δέχεται αντιρρήσεις και μας παρακινεί να δούμε την κατάσταση και τη σχέση που αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών απο μια άλλη οπτική για να φτάσουμε στη λύση του μύθου. Βλέπουμε μια πλευρά της ανθρώπινης φύσης που δεν έχει εντελώς χαθεί και φανερώνει την ελπίδα της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας. Ο Aki Kaurismäki θέλει να ανατρέψει μια κατάσταση ξενοφοβίας και ζητάει απο το κοινό να γίνει σύμμαχός του μέσα απο την ιδιαίτερη αισθητική αυτή της ταινίας που του απέφερε και την Αργυρή Άρκτο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Βερολίνου.
The Other Side of Hope, του Aki Kaurismäki
Είδος: Κωμωδία, Δράμα
Διάρκεια: 98'
