Το δικαίωμα να είσαι άνθρωπος
Μπαίνοντας στην αποθήκη Β1 του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, ο επισκέπτης εισέρχεται στο προσεκτικά δομημένο πλαίσιο μίας έκθεσης που τοποθετείται σε μείζονα ζητήματα τα οποία αφορούν όσο λίγα τον σύγχρονο κοινωνικό διάλογο. Σε μία εποχή που αυτονόητα δικαιώματα βάλλονται στο όνομα του πλουτισμού των λίγων, του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας, ένας τέτοιος διάλογος δεν είναι μόνο ευπρόσδεκτος αλλά και αυτονόητος. Τόσο αυτονόητος όσο και το δικαίωμα να είσαι άνθρωπος, κάτι που αμφισβητείται και επαναπροσδιορίζεται στο πλαίσιο των δραματικών κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων.
Αυτό ακριβώς το δικαίωμα πραγματεύεται η έκθεση και μάλιστα με ιδιαίτερα περίπλοκο τρόπο, παρουσιάζοντας έργα πολλών καλλιτεχνών από την Ελλάδα, την Ευρώπη αλλά και την Αμερική. Όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες, που έχουν διαφορετικές καταβολές, ηλικίες και ερεθίσματα προσφέρουν την προσωπική τους οπτική, συνθέτοντας έναν διάλογο με τον θεατή που πολύ συχνά καταφέρνει να προβληματίσει με γόνιμο τρόπο και να αναδείξει όλα αυτά τα σύγχρονα ζητήματα: η προσφυγική κρίση που βασανίζει τόσο τη Μέση Ανατολή όσο και τον Νότο της Ευρώπης, η τρομοκρατία που γίνεται σημαία για την αναστολή κοινωνικών ελευθεριών και τον επαναπροσδιορισμό του δημόσιου χώρου, η φτώχεια που γιγαντώνεται, με τις τωρινές οικονομικές πολιτικές (σε παγκόσμιο επίπεδο) να οξύνουν μέρα με τη μέρα τις ταξικές διαφορές. Εδώ ακριβώς τοποθετούνται οι καλλιτέχνες, προβάλλοντας τα προβλήματα, σχολιάζοντας και προτείνοντας την επανεξέταση της κοινωνίας μας με νέους όρους που θέτουν ουσιώδεις αρχές του ανθρωπισμού όπως την κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη στο επίκεντρο της συζήτησης.
Η έκθεση επιδεικνύει ιδιαίτερα υψηλό οργανωτικό επίπεδο πετυχαίνοντας την αρμονική συνύπαρξη έργων με έντονες διαφορές, ενώ παράλληλα το καθένα διατηρεί τον προσωπικό του χαρακτήρα. Η υψηλή καλλιτεχνική αξία των εκθεμάτων συνολικά αντιπροσωπεύει αρκετά επιτυχημένα τη σύγχρονη εικαστική παραγωγή τόσο τοπικά όσο και σε διεθνές επίπεδο, κάτι που δεν έχουμε την ευκαιρία να δούμε συχνά στο πλαίσιο των εκθέσεων που οργανώνονται στη Θεσσαλονίκη. Ιδιαίτερα θετικό στοιχείο της έκθεσης είναι η ποικιλομορφία που παρουσιάζει, καθώς δεν συμπεριλαμβάνει μόνο ζωγραφική αλλά και βίντεο, φωτογραφίες, εγκαταστάσεις-κατασκευές, χαρακτικά και πολλά νέα μέσα, συνθέτοντας ένα περίτεχνο μωσαϊκό με πληθώρα ερεθισμάτων. Ένας επισκέπτης σίγουρα πρέπει να αφιερώσει αρκετή ώρα στο χώρο του μουσείου ώστε να περιεργαστεί και να κατανοήσει τον χαρακτήρα των έργων.
Πρόκειται για μία έκθεση που δεν επιθυμεί να προβάλλει το ωραίο, αλλά αντίθετα να δώσει έμφαση σε βαθύτερες έννοιες και ζητήματα που πραγματεύονται τα έργα που φιλοξενεί. Τα σώματα είναι συχνά βασανισμένα, οι εικόνες και τα σύμβολα παραπέμπουν σε ένταση και αντίδραση, ενώ σίγουρα η ωραιοποιημένη τέχνη καταδικάζεται ως πρακτική σε μία εποχή που επιζητά ριζικές αλλαγές ώστε να αποφύγει ένα ολοκληρωτικό τέλμα. Σκοπός δεν είναι η διασκέδαση αλλά η ψυχαγωγία και ο προβληματισμός του θεατή, που φυσικά εναπόκειται στην κρίση του και απαιτείται η συμβολή του ώστε να δομηθεί επιτυχώς ο ζητούμενος διάλογος.
Η επιμέλεια της έκθεσης γίνεται από δύο ιστορικούς/κριτικούς τέχνης, τη Θάλεια Βραχοπούλου που είναι καθηγήτρια εικαστικών τεχνών στο John Jay College of Criminal Justice of the City University of New York και τον Χάρη Σαββόπουλο, καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ασχέτως με τις προσωπικές εκτιμήσεις του καθενός για την αξία των έργων, σίγουρα η παρουσίασή τους ως σύνολο είναι επιτυχής καθώς ο χώρος παρουσιάζει προκλήσεις, λόγω της στενότητας ορισμένων σημείων που δύσκολα μπορούν να φιλοξενήσουν έργα τέχνης. Παρόλ’ αυτά, δημιουργήθηκε ένα λειτουργικό συνόλο, με πολύ καλό στήσιμο των έργων που συχνά παρουσιάζουν μεταξύ τους ετερόκλητα στοιχεία.
Σίγουρα θα πρότεινα σε κάθε φιλότεχνο της Θεσσαλονίκης να αφιερώσει λίγη ώρα ώστε να επισκεφτεί και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα για την έκθεση, καθώς αποτελεί την πρώτη σημαντική διοργάνωση της χρονιάς στον τομέα των εικαστικών τεχνών. Ας ελπίσουμε το 2017 να διοργανωθούν πολλές αξιόλογες εκθέσεις, αφού τα τελευταία χρόνια ο αριθμός τους έχει μειωθεί δραματικά στην πόλη μας.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την έκθεση και τα ωράρια λειτουργίας: http://www.greekstatemuseum.com/kmst/exhibitions/article/1198.html
