Το κόκκινο σήμα του θάρρους, του Stephen Crane
Ο Stephen Crane ήταν Αμερικανός ποιητής, μυθιστοριογράφος και διηγηματογράφος. Παρά τη σύντομη ζωή του, υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγικός, αφήνοντας μια πολυσήμαντη παρακαταθήκη και αναμφίβολα, το προσωπικό του στίγμα στην αμερικανική λογοτεχνία. Ανάμεσα στα σημαντικότερα πεζογραφικά έργα του συγκαταλέγονται τα "Maggie: A Girl of the Streets" , "Open Boat" , "The Blue Hotel" και το «Κόκκινο σήμα του θάρρους» (“The Red Badge of Courage”), το αριστούργημα που του χάρισε διεθνή αναγνώριση. H ζωή του συγγραφέα, ωστόσο, έμελλε να κοπεί βίαια, όταν αρρώστησε από φυματίωση σε ηλικία εικοσιοκτώ ετών - άφησε την τελευταία του πνοή σε σανατόριο της Γερμανίας.
Το «Κόκκινο σήμα του θάρρους» γράφτηκε από τον Stephen Crane το 1895, όταν ήταν μόλις είκοσι τεσσάρων ετών, λίγα χρόνια μετά τη λήξη του Αμερικανικού Εμφυλίου που διήρκησε από το 1861 ως το 1865. Σύντομα, αποδείχθηκε ο πιο καταστροφικός πόλεμος που γνώρισαν ποτέ οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, με τρομακτικές συνέπειες στην αμερικανική κοινωνία και οικονομία. Ο συγγραφέας, ουσιαστικά, περιγράφει στο βιβλίο του δύο ημέρες μαχών, οι οποίες τοποθετούνται χρονικά λίγους μήνες πριν την οριστική λήξη του πολέμου. Αξίζει να σημειωθεί, πως αν και το μυθιστόρημα πραγματεύεται αληθινά πολεμικά γεγονότα, και την αφήγησή του χαρακτηρίζει εντυπωσιακός ρεαλισμός, ο ίδιος ο συγγραφέας δεν πολέμησε πότε στο μέτωπο, δεν είχε καμία εμπειρία πολέμου.
Πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος είναι ο Χένρι Φλέμινγκ, ένα ενθουσιώδες εικοσάχρονο αγόρι από την επαρχία που ελπίζει, με πλήρη άγνοια κινδύνου, να καταταγεί εθελοντικά στον στρατό των Βορείων και εντέλει, τα καταφέρνει. Όταν θα φτάσει με τους νεοσύλλεκτους στο αιματηρό μέτωπο και θα αντικρίσει τους πρώτους πεσόντες, ο τρόμος έρχεται να αντικαταστήσει τον ενθουσιασμό του για τον πόλεμο. Η ενηλικίωση του νεαρού πρωταγωνιστή επέρχεται βίαια, όπως και η πλήρη αναθεώρηση των επιθυμιών του. Μέσα σε λίγες μόνο ώρες η φαντασιακή εικόνα που είχε πλάσει στο μυαλό του για τον πόλεμο αρχίζει να γκρεμίζεται. Στο εξής, κάθε λεπτό, κάθε ώρα και κάθε ημέρα που ξημερώνει, έρχεται αντιμέτωπος με τις συνέπειες των επιλογών του.
Ήδη από την πρώτη μάχη, ο Χένρι Φλέμινγκ λυγίζει μπροστά στην απάνθρωπη πραγματικότητα της εμπόλεμης ζώνης και το βάζει στα πόδια. Έκτοτε, θα ξεκινήσει μια βάναυση αναμέτρηση με τον εαυτό του και τη συνείδησή του. Άραγε, τι συναισθηματικό βάρος κουβαλάει ένας λιποτάκτης, όταν ανακαλεί στη μνήμη του εικόνες των νεκρών σύντροφών του; Πόσο καταλυτικό ρόλο μπορεί να έχουν τελικά οι αυθόρμητες αποφάσεις στη ζωή μας; Δίχως να έχει άλλη επιλογή, ο νεαρός πρωταγωνιστής παγιδεύεται σε έναν αδιέξοδο κύκλο ψυχολογικών μεταπτώσεων. Ο συγγραφέας με μεγάλη δεξιοτεχνία ιχνογραφεί την εύθραυστη ψυχοσύνθεση του πρωταγωνιστή που ταλανίζεται ανάμεσα στη λογική και το παράλογο, τις ανθρώπινες ενοχές και τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ηθικής. Μέσα από την περιπέτεια του νεαρού Χένρι Φλέμινγκ, ο Stephen Crane θίγει ευαίσθητα ζητήματα αναγκάζοντας τον αναγνώστη να ταυτιστεί με τα διλήμματα του πρωταγωνιστή και να διαπραγματευτεί μαζί του.
Ένας άντρας κάπου κοντά του, που μέχρι εκείνη τη στιγμή έριχνε ασταμάτητα με το όπλο του, σταμάτησε ξαφνικά κι άρχισε να τρέχει ουρλιάζοντας. Ένα παλικάρι που στο πρόσωπό του ήταν αποτυπωμένη η έκφραση του ασίγαστου θάρρους, το μεγαλείο εκείνου που δεν διστάζει να δώσει και τη ζωή του, μέσα σε μια στιγμή είχε χτυπηθεί από την αθλιότητα. Χλώμιασε σαν κάποιος που, μέσα στη νύχτα, συνειδητοποιεί πως έχει φτάσει στο χείλος του γκρεμού. Ήταν αποκαλυπτικό. Πέταξε κι εκείνος το όπλο του και το ‘βαλε στα πόδια. Καμία ντροπή στο πρόσωπό του. Έτρεχε σαν τον λαγό.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που σε παρασύρει στον ιδιαίτερο λογοτεχνικό κόσμο του Stephen Crane, δηλαδή σε ένα κράμα ιμπρεσιονισμού, συμβολισμού και φυσιολατρίας. Καθόλη τη διάρκεια της ανάγνωσης, η ψυχολογική διεισδυτικότητα στις συναισθηματικές μεταπτώσεις των στρατιωτών δημιουργεί μια καθηλωτική ατμόσφαιρα αγωνίας, τρόμου και ενσυναίσθησης. Εξίσου επιβλητικές, φυσικά, είναι και οι γεμάτες ζωντάνια εικόνες που αποτυπώνει, οι οποίες άλλοτε σοκάρουν και άλλοτε γοητεύουν.
Το μυθιστόρημα του Αμερικανού συγγραφέα, αν και θα λέγαμε πως πραγματεύεται ένα αρκετά σύνηθες θέμα, τον πόλεμο και τις συνέπειές του, είναι αληθινά ξεχωριστό και καινοτόμο. Όπως άλλωστε αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου ο Νίκος Μπακουνάκης, στο μυθιστόρημα του Crane, «για πρώτη φορά στην αμερικανική λογοτεχνία ο πόλεμος αντιμετωπίζεται όχι από την πλευρά του καθηλωτικού μεγαλείου και του ηρωισμού αλλά από την πλευρά του φόβου και του συναισθηματικού κλονισμού». Οπωσδήποτε, πρόκειται για ένα πολυσήμαντο μυθιστόρημα με αντιπολεμικό χαρακτήρα που ο καθένας μας οφείλει να έχει στη βιβλιοθήκη του.
Το κόκκινο σήμα του θάρρους, του Stephen Crane
Μετάφραση: Νίκος Παναγιωτόπουλος
Εκδόσεις Μεταίχμιο
σελ. 280
