Λόγος + Τέχνη

 Θέλατε να γίνετε συγγραφέας από μικρή ηλικία ή ήταν μια επιθυμία που γεννήθηκε αργότερα; Συναντάτε αρκετές δυσκολίες, όταν γράφετε ένα βιβλίο ή προκύπτει ενστικτωδώς; Έχετε προσχεδιασμένους από την αρχή τους χαρακτήρες και την εξέλιξη της ιστορίας, καθώς επίσης και το τέλος του εκάστοτε βιβλίου;

Ναι, πάντα ήθελα να ακολουθήσω το επάγγελμα του δημοσιογράφου και του συγγραφέα. Έχω δουλέψει στο θέατρο και σε ψυχιατρικό άσυλο για λίγο, πριν ασχοληθώ με τη δημοσιογραφία – αυτό θα απασχολήσει το επόμενό μου μυθιστόρημα! Μετά από αρκετά χρόνια μπροστά στο γραφείο ειδήσεων στην τηλεόραση, απογοητευτικά από την επιδερμικότητα της καθημερινής ειδησεογραφίας, το να προσπαθείς να παρουσιάσεις ειδήσεις μέσα σε μόνο δύο λεπτά και έτσι ξεκίνησα να γράφω έργα για το θέατρο, το ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο.

Αρχικά, το πρώτο μου μυθιστόρημα «Οι γυναίκες στην παραλία» ήταν μια ιδέα για τον κινηματογράφο, όμως όλοι μου είπαν πως θα έπρεπε να είναι πολύ ακριβή η παραγωγή, καθώς η υπόθεση εξελίσσεται σε έξι χώρες. Ήθελα όμως πολύ να την πω αυτή την ιστορία, γι'αυτό και αποφάσισα να την γράψω σε ένα μυθιστόρημα (που όμως τώρα θα γίνει ταινία!).

Δεν μου ήταν ποτέ εύκολο να γράψω μυθιστορήματα και γίνεται όλο και δυσκολότερο για κάθε βιβλίο. Όσο πιο πολύ μαθαίνω, τόσο πιο πολύπλοκο γίνεται. Αφιερώνω πολύ χρόνο στην έρευνα και στη δομή πριν αρχίσω τη συγγραφή, κάτι που οφείλεται στον χαρακτήρα των ιστοριών μου. Τις βασίζω κυρίως στη πραγματικότητα και σχεδόν πάντα εξελίσσονται σε πολλές χώρες. Θα έχανα τον ειρμό, εάν δεν είχα έναν χάρτη.

Οι τρεις βασικοί χαρακτήρες του βιβλίου «Γυναίκες στην παραλία» είναι γυναίκες. Ωστόσο επιλέξατε για τον κεντρικό χαρακτήρα, την Άλι, να διηγείται την ιστορία της σε πρώτο πρόσωπο, ενώ μαθαίνουμε για την υπόθεση των άλλων δύο γυναικών σε τριτοπρόσωπη αφήγηση. Υπάρχει μια διδακτική τακτική πίσω από αυτή σας την επιλογή;

Ξεκίνησα να γράφω και για τις τρεις γυναίκες στο τρίτο πρόσωπο όμως γρήγορα βαρέθηκα τη συχνή χρήση της λέξης «αυτή». Γι'αυτό επέλεξα να μετατρέψω την Άλι σε «εγώ». Επίσης, η Άλι είναι κάτοικος Νέας Υόρκης και ήθελα να την φέρω πιο κοντά σε μένα και τους αναγνώστες στη Σουηδία (εκείνη τη περίοδο δεν γνώριζα πως θα έχω αναγνώστες τόσο μακριά όσο στην Ιαπωνία και στην Κίνα). Ένιωθα πως εάν την έγραφα σε πρώτο πρόσωπο, θα μείωνα την απόσταση.

Το βιβλίο εκδόθηκε το 2009. Οι ιστορίες του βιβλίου βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα σε μια εποχή που μια τέτοιου είδους έξοδος είχε ήδη αναχθεί σε ένα σοσιο-πολιτικο-ιστορικό φαινόμενο. Έξι χρόνια μετά, το 2015, γινόμαστε μάρτυρες του ίδιου φαινομένου, που πλέον έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις εξαιτίας των πολέμων στη Μέση Ανατολή και η Ελλάδα θεωρείται σταυροδρόμι για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που εν προκειμένω δεν καταφέρνουν να περάσουν στην απέναντι όχθη και έτσι καταλήγουν εγκλωβισμένοι σε μια χώρα που μαστίζεται από μια βαθειά κρίση. Πιστεύετε πως το βιβλίο σας εξακολουθεί να είναι επίκαιρο, αναλογιζόμενη αυτού του είδους τη μαζική μετανάστευση ή μήπως ή κατάσταση έχει αλλάξει δραστικά;

Όταν ξεκίνησα την έρευνα για το βιβλίο, σχεδόν μια δεκαετία πριν, δεν φαντάστηκα ποτέ ότι η κατάσταση θα χειροτέρευε τόσο πολύ. Προς το παρόν επικαιροποιώ κάποια πράγματα όπως τις διαδρομές του λαθρεμπορίου για την αγγλική έκδοση και το σενάριο της ταινίας, όμως η ουσία της υπόθεσης, η οποία αφορά την αξία της ανθρώπινης ζωής, είναι ακόμη εξίσου επίκαιρη, αν όχι περισσότερο.

 Όλοι οι κεντρικοί χαρακτήρες του βιβλίου σας είναι γυναίκες καθώς και οι υπόλοιποι χαρακτήρες που κινούν την ιστορία είναι επίσης γυναίκες. Αυτό αποτελεί συνειδητοποιημένη επιλογή βασιζόμενη στη σχέση σας με το φύλο τους και τις εμπειρίες τους;

Από τότε που ξεκίνησα να γράφω έργα για το θέατρο οι βασικοί μου χαρακτήρες ήταν πάντα γυναίκες. Στην ιστορία του θεάτρου και της λογοτεχνίας οι γυναικείοι χαρακτήρες είναι συνήθως οι σύζυγοι ή οι ερωμένες των βασικών, ανδρικών χαρακτήρων. Πιστεύω πως οι γυναίκες ενσωματώνουν τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής εξίσου καλά όσο ένας Άμλετ ή ένας βασιλιάς Ληρ.

 Δύο από τους χαρακτήρες σας είναι γυναίκες που βιώνουν μια «νομαδική ύπαρξη». Η ιδέα της γυναίκας – νομάς είναι βασική στη φιλοσοφία της Rosi Braidotti. Ασχολείστε με τις σύγχρονες κατευθύνσεις παρόμοιας φεμινιστικής κριτικής θεωρίας;

Όχι, συγγνώμη δεν την γνώριζα και την έψαξα στο Google! Όμως, εφόσον οι γυναίκες αποτελούν τους βασικούς μου χαρακτήρες και ο νομαδισμός και η μετανάστευση είναι πρωταρχικά θέματα σχεδόν σε όλες μου τις ιστορίες, οι θηλυκοί νομάδες έχουν την τάση να εμφανίζονται συχνότερα. Επιστρέφοντας και πάλι στην ιστορία του θεάτρου – οι γυναίκες στα κλασικά έργα κάθονται συνήθως στο σπίτι, περιμένοντας κάποιον να τις πάει στη Μόσχα («Οι Τρεις Αδερφές»)ή τον άντρα τους να επιστρέψει σπίτι, όπως συμβαίνει στην «Οδύσσεια». Στην οικογένειά μου οι γυναίκες δεν μένουν ποτέ σε ένα μέρος, περιμένοντας. Παίρνουμε τα ηνία της ζωής μας και προχωράμε μπροστά!

Πόσο δύσκολη ήταν η έρευνα που κάνατε για το βιβλίο σας και πόσο καιρό σας πήρε για να την ολοκληρώσετε; Ήρθατε αντιμέτωπη με κάποιου είδους πολιτικά εμπόδια κατά τη διάρκεια της έρευνας;

Όντας το πρώτο μου βιβλίο, αφιέρωσα πολλά χρόνια για την ολοκλήρωσή του γι'αυτό και μου είναι δύσκολο να προσδιορίσω τον χρόνο που αφιερώθηκε στην έρευνα. Πάντα διαβάζω όλα τα βιβλία και τις αναφορές που μπορώ να βρω και ταξιδεύω σε όλα τα μέρη. Παρ'όλα αυτά, δεν βγήκα στη θάλασσα με φουσκωτή βάρκα, έχω παιδιά και πρέπει να επιστρέφω σπίτι μετά τη δουλειά. Όλους τους υπόλοιπους δρόμους όμως τους έχω περπατήσει πάνω και κάτω.

Στις Σκανδιναβικές χώρες το είδος της λογοτεχνίας που φαίνεται να υπερισχύει των υπολοίπων και κατ'επέκταση να αποκτά και διεθνή αναγνώριση, είναι το αστυνομικό μυθιστόρημα. Συμφωνείτε με αυτή την εξέλιξη και εάν όχι, υπάρχουν και άλλοι συγγραφείς που θα μπορούσατε να μας τους συστήσετε; Κατά τη γνώμη σας, γιατί δεν έχουν γίνει γνωστοί σε εμάς;

Ισχύει πως το σουηδικό νουάρ έχει γίνει μεγάλη επιτυχία σε πολλές χώρες. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που δείχνουν το γιατί συμβαίνει αυτό – ίσως επειδή περιγράφουν πώς μια τόσο ιδεατή κοινωνία καταρρέει ή ίσως λόγω της δυναμικής των γυναικείων χαρακτήρων,όπως της Lisbeth Salander στα βιβλία του Stieg Larsson. Οι Σουηδοί είναι επίσης πολύ συλλογικοί ως άνθρωποι – όταν κάποιος επιτύχει σε κάτι, όλοι οι υπόλοιποι θέλουν να κάνουν το ίδιο. Είχαμε ξεκινήσει να παίζουμε όλοι τέννις, όταν ο Bjorn Borg βρέθηκε στο απόγειο της δόξας του, ενώ μετατραπήκαμε σε ένα συνεχώς επεκτεινόμενο ποπ έθνος ακολουθώντας τα βήματα των ABBA.

Φυσικά οι Σουηδοί γράφουν και άλλα πράγματα πέρα από αστυνομικές ιστορίες. Δεν ξέρω τι από όλα αυτά έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, όμως αν βρείτε για παραδειγμα ένα μυθιστόρημα των PO Enquist, Kerstin Woman, Lena Anderson σίγουρα θα το πρότεινα!

Το επόμενό σας βιβλίο βασίζεται σε παρόμοια σοσιοπολιτικά φαινόμενα των καιρών μας;

Έχω γράψει άλλα δύο βιβλία μετά το«Οι γυναίκες στην παραλία».Το “Tomb of Silence” λαμβάνει χώρα στη βόρεια Σουηδία και στη Ρωσία και αναφέρεται σε ανθρώπους που μετανάστευσαν από τη δύση στη Σοβιετική Ένωση την δεκαετία του 1930 για να χτίσουν αυτό που πίστευαν ότι θα μετετραπόταν σε παράδεισο. Ένας από αυτούς ήταν ξάδερφος της μητέρας μου που εκτελέστηκε την εποχή του Στάλιν. Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημα “Let me hold your hand”εξελίσσεται από τα προάστια της Στοκχόλμης όπου και μεγάλωσα στην Αργεντινή του 1970. Οπότε όλα έχουν να κάνουν με πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, ενώ είναι ταυτόχρονα οικογενειακά δράματα ή ψυχολογικά θρίλερ. Υποθέτω λοιπόν πως η απάντηση στο ερώτημα είναι ναι. Και όχι.

Συνέντευξη: Ελένη Μαρκ

Μετάφραση: Κέλλυ Πιλαλίδου

Φωτογραφία: Annika Marklund