Vhils, ή αλλιώς, Ο Δημιουργικός Τυφώνας ενός Ασταμάτητου Ταλέντου

feature_img__vhils-i-allios-o-dimiourgikos-tifonas-enos-astamatitou-talentou

By Κατερίνα Ομουρίδου Art Outside the Core Art Echoes 08 Μαρ 2013

Vhils, ή αλλιώς Alexandre Farto. Τα έργα του θα έλεγες πως γεννιούνται από τους τοίχους, κομμάτι της ηλικίας τους, της υφής τους, της ιστορίας τους. Αν η ταυτότητα ενός τοίχου ήταν μια κάρτα στοιχείων όπως οι ανθρώπινες, τότε σίγουρα ο Vhils θα ζωγράφιζε τη φωτογραφία τους. Σανγκάη, Λονδίνο, Μόσχα, Λισαβόνα, Ιαπωνία, Βερολίνο, Μαϊάμι, και η λίστα διαρκώς εμπλουτίζεται με τόπους που ο Alexandre επισκέφτηκε, χαρίζοντας τους μια φωνή που ξεπηδάει, μέσα από δυνάμεις παρακμής και βανδαλισμού, πιο δυναμική από ποτέ.

Ο Vhils πιστεύει στην καταστροφή ως ώθηση δημιουργίας, στο «ξεφλούδισμα» των τοίχων, από στρώση σε στρώση, μέχρι να αποκαλυφθεί ο πυρήνας τους και το παρελθόν τους. Είτε πρόκειται για τους ιστορικούς τοίχους της χώρας του, της Πορτογαλίας, που μετρούν ακόμα εναπομείναντα σημάδια από την Επανάσταση των Γαριφάλων του 1974 είτε για δρόμους και τοίχους πόλεων που ο Vhils τώρα ανακαλύπτει. Η δουλειά του μοιάζει με σημάδι των καιρών, σαν να τη γέννησε κυριολεκτικά ο χρόνος, ο τόπος, ο άνθρωπος.

Το 2004 η θρυλική street-art ιστοσελίδα της Wooster Collective πρωτοδημοσίευσε ένα μίνι-profile, μόλις λίγες γραμμές, για τον πολλά υποσχόμενο δεκαεξάχρονο πορτογάλο Vhils, ο οποίος μόλις τότε ανακάλυπτε τα stencils και το πάθος του για την Τέχνη του Δρόμου. Μόλις λίγα χρόνια αργότερα, το 2006, ο Alexandre Farto (aka Vhils) παρουσίασε το έργο του μαζί με τον Miguel Mauricio στη Λισσαβώνα, σε μια έκθεση με τίτλο “Building 3 Steps”. To project τους, διαδραστικής και άκρως εμπνευσμένης μορφής, θόλωνε τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου και καταλάμβανε τους χώρους της Galeria Promóntorio, για να ξεχυθεί στη συνέχεια στους δρόμους που περικύκλωναν το κτίριο. Το παγιδευμένο καλλιτεχνικό «σώμα» του Vhils, σπάζοντας τα δεσμά που υποχρεώνουν τον καλλιτέχνη να εκθέτει σε έναν οριοθετημένο χώρο, πέτυχε τη μεταφορική σύνδεση δύο διαφορετικών κόσμων ύπαρξης της street art: των δρόμων που τη γέννησαν και των εκθέσεων που την ανέδειξαν.

Εντυπωσιακά τα πρώτα του βήματα, και κανείς δε θα θεωρούσε το έργο του λιγότερο μοναδικό αν σταματούσε εκεί. Αλλά συνέχισε να εξελίσσεται και μάλλον σκέφτηκε να γίνει όχι απλά καλός αλλά ανεπανάληπτος. Μου αρέσει να εικάζω ότι η απόφασή του ήταν συνειδητή και όχι απλά φυσική απόρροια της καλλιτεχνικής του ανησυχίας. Όπως όλες οι μεγάλες αποφάσεις, θα πάρθηκε μάλλον τις πρώτες πρωινές ώρες, έπειτα από αϋπνία και υπαρξιακή περισυλλογή είτε κάποια από εκείνες τις μέρες που ο πρωινός καφές θυμίζει στο μυαλό τη βαρετή, τετραγωνισμένη μέρα που σε περιμένει. Θα σκέφτηκε λοιπόν, «πλήττω, ας κάνω τίποτα περίεργο σήμερα» και δημιούργησε εκεί μερικές ολόδικές του τεχνικές, είπε να συνεργαστεί με μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα στο χώρο της street art, να εκθέσει επανειλημμένα στη Lazarides Gallery του Λονδίνου ίσως την πιο επιδραστική γκαλερί στην παγκόσμια street art κοινότητα… γενικά, έτσι λίγα πράγματα. No big deal.

Το 2008 ήταν η χρονιά που έφερε τον Vhils στο προσκήνιο, αφού συμμετείχε μετά από πρόσκληση του ιστορικού πια Banksy, στο Cans Festival του Λονδίνου, μια διοργάνωση που λαμβάνει χώρα σε ένα εγκαταλειμμένο τούνελ κάτω από το κεντρικό σταθμό Waterloo. Απαρτίζεται από καλλιτέχνες που δουλεύουν με την τεχνική του stencil και συγκεντρώνει μεγαλύτερη επισκεψιμότητα από συναυλίες μουσικών θρύλων. Η φωτογραφία του Alexandre που δουλεύει στο κομμάτι του, δίπλα από το γνωστό stencil της «Προϊστορικής Σπηλιάς» του Banksy, τυπώθηκε στο εξώφυλλο των Times και εκτόξευσε τη δημοφιλία του Vhils στα ύψη. Ο πρώην γκαλερίστας του Banksy, Steve Lazarides, του πρόσφερε το χώρο και ο Vhils μετέτρεψε τη Lazarides Gallery επανειλημμένα σε τόπο λατρείας για τους απανταχού θαυμαστές του, με αποκορύφωμα την εξαιρετική έκθεσή του, ‘‘Devoid’’, το Νοέμβρη του 2012.

Ο Vhils, σε γενικές γραμμές, χαρακτηρίζεται από μια απλή τεχνική στα έργα του, τίποτα εξεζητημένο ή δύσκολο. Απλά δημιουργεί με stencil και sprays το, συνήθως, αξιοπρόσεκτο σε μέγεθος έργο του …ή μάλλον το περίγραμμά του, αφού στη συνέχεια χρησιμοποιεί από σκαρπέλα μέχρι κομπρεσέρς για να «γκρεμίσει» τον αρνητικό χώρο του σχεδίου, δημιουργώντας ένα πολυεπίπεδο έργο, συχνά αφαιρώντας πολλαπλές στρώσεις επιφάνειας των τοίχων, με εντυπωσιακά αποτελέσματα στη λεπτομέρεια των θεμάτων του και στην αφομοίωσή τους από το γύρω περιβάλλον. Όπως είπα, τίποτα δύσκολο. Ο Vhils, θεματολογικά, αποτίνει συνήθως φόρο τιμής στους άγνωστους ήρωες της καθημερινότητας, σχεδιάζοντας πορτρέτα ανθρώπων που έχει δει στους δρόμους ή που έχουν κάποια σχέση με την ιστορία των πόλεων ή, ακόμα, μορφές δικής του έμπνευσης, σε μια προσπάθεια να αναδείξει την ιστορία των τοίχων πάνω στους οποίους δημιουργεί, μια ιστορία που διαμορφώνεται από τους κατοίκους των πόλεων ανά τα χρόνια.

Η έκθεσή του, ‘‘Devoid’’ στο Λονδίνο, περιελάμβανε έργα του που δημιουργήθηκαν με αυτήν τη μοναδική τεχνική-αμάλγαμα ανάμεσα σε street art και γλυπτική, αλλά και posters κατασκευασμένα, και πάλι, με μια δική του τεχνική, η οποία συνδυάζει αφίσες μαζεμένες από τους τοίχους των δρόμων, ρετσίνι, stencil, μπογιές διαφόρων ειδών και κολάζ. Η δουλειά του πάνω σε ξύλινες επιφάνειες, όπως πόρτες και παράθυρα, που προορίζονταν για μια ζωή ανωνυμίας σε κάποια χωματερή, είναι επίσης καθηλωτική, καθώς και οι εγχάρακτες με οξύ, για ένα «αλά στένσιλ» αισθητικό αποτέλεσμα, μεταλλικές του επιφάνειες, αλλά και η δουλειά του με… αφρολέξ.

Η ανεξάντλητη έμπνευση κυλάει στο αίμα του εικοσιπεντάχρονου Πορτογάλου, αδιαμφισβήτητο κομμάτι του εαυτού του, αφού το αφρολέξ στα χέρια του μεταμορφώθηκε σε ένα τρισδιάστατο γλυπτό, το οποίο σε πρώτο πλάνο απεικονίζει μια προσωπογραφία, κατακερματισμένη κατά τη street art τεχνική-σφραγίδα του στους τοίχους. Παρόλ’ αυτά, μια πιο κοντινή ματιά αποκαλύπτει γιατί τα Styrofoam έργα του από μακριά φαίνονται σαν ιδιαίτεροι χάρτες, αφού όντως αποτελούν μακέτες αναπαράστασης αστικών τοπίων, που μπλέκουν ένα παιχνίδι φωτισμού και σκιών για να προσδώσουν μια φουτουριστική ή και δυστοπική διάσταση ερμηνείας. Μια πολύ πιο εντυπωσιακή έκθεση βαπτισμένη ‘‘Diorama’’, ιδιαίτερα όσον αφορά τη δουλειά του Vhils με αφρολέξ, είχε προηγηθεί στη Vera Cortes Gallery της Λισσαβώνας το Μάιο του 2012, σε έκταση πέντε δωματίων στα οποία εξετίθεντο ξεχωριστά έργα ανάλογα με το βασικό υλικό δημιουργίας τους.

Θα μπορούσα να συνεχίσω να γράφω για τον Farto ολόκληρες σελίδες, αλλά κάπου εδώ θα πρέπει να σταματήσω γιατί, κατά πάσα πιθανότητα, έχω ήδη καταφέρει να πλάσω για τον εαυτό μου την περσόνα της «groupie», παρά μιας αντικειμενικής κριτικού… αν και δελεάζομαι να γυρνάω τον κόσμο κουβαλώντας τα σκαρπέλα του Alexandre, αυτόπτης μάρτυρας στο ξετύλιγμα του ταλέντου του. Θα σας αφήσω με το βίντεο που με έκανε να τον αγαπήσω. Όπως θα έχετε καταλάβει μέχρι τώρα, επειδή ο Vhils είναι κυρίως ένας αχαΐρευτος, συνεργάστηκε με την ορχηστρική χιπ-χοπ μπάντα των πορτογάλων Orelha Negra και μαζί δημιούργησαν ένα ιδιότυπο video-clip για το τραγούδι τους “M.I.R.I.A.M.” (υπέροχο), αλλά και ένα προσωπικό κλιπ, όπου ο Vhils παρουσιάζει την πιο πρόσφατη τεχνική του εξέλιξη: εκρηκτικά. Τοποθετημένα με ακρίβεια χιλιοστόμετρου στους τοίχους, εκρήγνυνται συγχρονισμένα για να αποκαλύψουν ολόκληρες προσωπογραφίες σε ζήτημα δευτερολέπτων, όπως αυτές που «σκαλίζει» στους δρόμους, καθώς και άψογα σχηματισμένες -στη σχηματική λογική των stencils- λέξεις. Δεν το απέφυγα, τελικά, ένα μικρό ακόμα παραλήρημα. Σταματώ. Θαυμάστε