Άλλαι Τέχναι

Γεννημένος στη Νέα Υόρκη το 1928, ο William Klein είναι ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες στο χώρο της φωτογραφίας, δήλωση που μπορεί να ηχεί βαρύγδουπη στα αυτιά σου, αλλά η κατάταξή του στην 25η θέση στην εκατοντάδα των πιο influential φωτογράφων στο Professional Photographer’s Top 100 φαίνεται να τη δικαιολογεί και μάλιστα με το παραπάνω.

Γόνος φτωχών εβραίων και μεγαλωμένος σε ιρλανδική φτωχογειτονιά του Brooklyn, έζησε από πολύ νωρίς στο έπακρο το ρατσισμό σε δρόμους και σχολεία και βίωσε στο πετσί του τον έντονο αντι-σημιτισμό της δεκαετίας του ‘30. Η ταυτότητά του, οι καλλιτεχνικές τάσεις και οι ανθρωπιστικές επιρροές, που είχε από μικρός, είχανε σαν αποτέλεσμα, ο ίδιος να νιώθει αποκομμένος από την ομοιογενή κουλτούρα που επικρατούσε στην εποχή του.

Δεύτερό του σπίτι από τα δώδεκά του χρόνια υπήρξε το MOMA, μουσείο μοντέρνας τέχνης της Νέας Υόρκης. Στα δεκατέσσερά του ξεκίνησε να σπουδάζει κοινωνιολογία στο City College of New York, ενώ τη δεκαετία του ‘40 μετακόμισε στο Παρίσι (μόνιμος τόπος διαμονής του μέχρι και σήμερα), όπου και γράφτηκε στη Σορβόννη για να σπουδάσει ζωγραφική πλάι στον Fernand Léger.

Το στυλ του υπήρξε αφηρημένο και αρχιτεκτονικό, ενώ η ζωγραφική του ήταν έντονα επηρεασμένη από τη γραφιστική και το Bauhaus. Πολύ γρήγορα τα έργα του βρήκαν ανταπόκριση στο καλλιτεχνικό κοινό. Το 1952 πραγματοποίησε δύο ατομικές εκθέσεις στο Μιλάνο και ξεκίνησε να συνεργάζεται με τον Angelo Mangiarotti. Δύο χρόνια μετά επέστρεψε στη Νέα Υόρκη, όπου και έμεινε για περίπου μία δεκαετία, για να δουλέψει σε ένα project που του είχε ανατεθεί από τη Vogue με θέμα τη ζωή στη μητρόπολη. Ο ίδιος προσπάθησε να αποτυπώσει ένα ιμπρεσσιονιστικό ημερολόγιο της πόλης και να φωτογραφίσει τη γενέτειρά του με ένα καινούργιο, διαφορετικό τρόπο.

Η συγκεκριμένη δουλειά στάθηκε η αφορμή για να συνεργαστεί μόνιμα με το κορυφαίο περιοδικό μόδας καθώς και να ασχοληθεί επαγγελματικά με την τέχνη της φωτογραφίας. Απόρροια του συγκεκριμένου project ήταν η δημιουργία του πρώτου του φωτογραφικού βιβλίου που έφερε τον τίτλο “Life Is Good & Good For You in New York” (1956). Πρόκειται για ένα βιβλίο-σκάνδαλο αφού οι ασπρόμαυρες, γεμάτες κόκκο εικόνες του ασυμβίβαστου και τολμηρού William Klein αναδείκνυαν μία άλλη πλευρά της πόλης… πλευρά που, όπως και ο ίδιος ο Klein δήλωσε σε συνέντευξή του, το κοινό δεν ήθελε να δει.

Οι λάτρεις της ζωής του Big Apple αναμένανε ρομαντικές, ντελικάτες και land of opportunity-ish εικόνες, που να εκθειάζουν τις χάρες του αποκαλούμενου «κέντρου του κόσμου». Για τον κύριο Klein όμως, μόνο κέντρο του κόσμου δεν υπήρξε η Νέα Υόρκη μιας και η λέξη που χρησιμοποιεί, για να την περιγράψει συνήθως, είναι απλά «σκατούπολη».

Οι αρνητικές κριτικές που έλαβε υπογραμμίζανε τη σκληρότητα, την επιθετικότητα καθώς και την προσβλητική φύση των αντικομφορμιστικών εικόνων που παρέκλιναν από την παραδοσιακή τάση που επικρατούσε στα φωτογραφικά βιβλία της εποχής.

Πρόκειται για ένα βιβλίο, που ενώ για αρκετές δεκαετίες δεν έβρισκε εκδότη στην Αμερική, κατάφερε να κυκλοφορήσει το 1956 στη Γαλλία και να ανακηρυχτεί αργότερα σε έργο κλασσικής αξίας για το οποίο, ένα χρόνο μετά, ο καλλιτέχνης είχε την τιμή να λάβει το βραβείο Prix Nadar. Το “Life Is Good & Good For You in New York” αποτέλεσε και αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλές γενιές φωτογράφων ανά τον κόσμο. Εκτός από αυτό, έχει εκδώσει και άλλα φωτογραφικά βιβλία με θέμα τη ζωή σε διάφορες αστικές πόλεις όπως στη Ρώμη, στην Μόσχα και το Τόκιο.

Σαν φωτογράφος μόδας, ο Klein διέπρεψε και ξεχώρισε για τις ιδιαίτερες εικόνες που άφησε ως κληρονομιά και την ειρωνική προσέγγιση που συνήθιζε πάντα να κρατάει. Του άρεσε να φωτογραφίζει σε φυσικό φως, στους δρόμους της πόλης χωρίς να ακολουθεί κανόνες, τεχνικές και νόρμες. Ο Klein δεν έδωσε ποτέ βάση στα ρούχα που φωτογράφιζε για τη Vogue αλλά αυτό που τον ενδιέφερε ήταν η ατμόσφαιρα που υπήρχε στην κάθε εικόνα. Όπως ο ίδιος περήφανα στηρίζει, πρόκειται για τις πιο unpopular φωτογραφίες που έχει δημοσιεύσει ποτέ το γνωστό περιοδικό. Εικόνες θολές, out of focus, με έντονο contrast και πολύ noise, τραβηγμένες με ευρυγώνιους φακούς, τηλε-φακούς και flash.

Τη δεκαετία του ‘60 στράφηκε στη σκηνοθεσία σάτιρας, ορμώμενος από το χώρο της μόδας όπως το “Who are you, Polly Maggoo?” με πρωταγωνίστρια το αγαπημένο του μοντέλο, Dorothy McGowan, αλλά και το “Mr Freedom”, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως η πιο αντι-αμερικανική ταινία που έγινε ποτέ. Εκτός από σάτιρα έκανε και διάφορα ντοκιμαντέρ τα οποία βέβαια δεν του απέφεραν χρηματικές απολαβές μιας και, όπως ο ίδιος υποστηρίζει, δεν αποτέλεσε ποτέ Hollywood material. Η επιστροφή του στη φωτογραφία έγινε τη δεκαετία του ‘80 όπου ήτανε πια καθιερωμένος ως πρωτοπόρος στο χώρο.

To 1999 τιμήθηκε με το Royal Photographic Society’s Centenary Medal και Honorary Fellowship ως αναγνώριση της πολύτιμης συνεισφοράς του στην τέχνη της φωτογραφίας, ενώ το 2012 του απονεμήθηκε το Outstanding Contribution to Photography Award στο annual Sony World Photography Awards.

Το έργο του, για κάποιους σοκαριστικό, για άλλους καινοτόμο, είναι μεγάλο και σπουδαίο. Έγινε γνωστός για τις πρωτοπόρες και νέες τεχνικές που συνήθιζε να χρησιμοποιεί στις λήψεις του, και trademark της δουλειάς του θεωρείται πια η χρήση των έντονων κόκκινων και μαύρων χρωμάτων που εφάρμοζε στα ιδιαίτερα μεγεθυμένα contact του.

Κατάφερε να ταράξει τα νερά του κατεστημένου fashion photography και να αποκτήσει τη φήμη του anti-photographer. Όλα αυτά είναι εκείνα που τον διαφοροποιούν από όλους τους υπόλοιπους φωτογράφους και τον κατατάσσουν σε έναν από τους πιο αξιόλογους καλλιτέχνες μέχρι και σήμερα. Δεν ξέρω για σένα, αλλά εγώ υποκλίνομαι.