Άλλαι Τέχναι

Ο Wolfgang Tillmans γεννήθηκε το 1968 στο Remscheid, μια μικρή επαρχιακή πόλη της Γερμανίας. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του πάνω στις Καλές Τέχνες στο Bournemouth της Αγγλίας, έζησε στο Λονδίνο και στη Νεα Υόρκη για αρκετά χρόνια. Δίδαξε Καλές Τέχνες σε διάφορα πανεπιστήμια, ενώ του έχουν απονεμηθεί πολλά βραβεία για το σύνολο του έργου του. Το 2000 κέρδισε το Τurner Prize, ίσως το σημαντικότερο βραβείο στην Ευρώπη για νέους καλλιτέχνες. Έκτοτε, μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στο Βερολίνο και στο Λονδίνο, όπου ζει και εργάζεται.

Από πολύ μικρός ο Tillmans, ανακάλυψε την αγάπη του για την τέχνη. Ξεκίνησε να πειραματίζεται με διάφορες μορφές της, όπως το τραγούδι και το σχέδιο μόδας, πριν καταλήξει στην φωτογραφία σαν το μέσο που τον αντιπροσωπεύει πληρέστερα. Η περιπλάνησή του στον κόσμο των εικαστικών τεχνών ξεκίνησε το 1986, όταν ένα από τα πρώτα ψηφιακά φωτοτυπικά μηχανήματα, που έφτασε στην γενέτειρά του, τον ενέπνευσε να αξιοποιήσει δημιουργικά την αρχική του χρήση, μεγενθύνοντας κομμάτια από φωτογραφίες που τραβούσε ο ίδιος και συνθέτοντας μ' αυτόν τον τρόπο νέα, αυτόνομα έργα με μεγάλο αισθητικό ενδιαφέρον. Ο Tillmans αναγνώρισε τις δυνατότητες της μαζικής αναπαραγωγής μεγενθυμένων φωτογραφιών, σαν κύριο μέσο για την επίτευξη του καλλιτεχνικού του στόχου. Βρήκε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη την παραγωγή έργου χωρίς την ουσιαστική μεσολάβηση του εικαστικού, όπως για παράδειγμα στην ζωγραφική με πινέλο, αλλά μόνο την έμμεση συμμετοχή του, με το πάτημα ενός κουμπιού. Οι μεγενθυμένες αυτές φωτογραφίες παρουσιάζουν την υφή καθημερινών αντικείμενων, τόσο οικείων και ανοίκειων ταυτόχρονα, αφού η μεγένθυσή τους τα καθιστά ξένα στο μάτι και τους κάνει να αποκτούν μια εντελώς νέα προοπτική. Αυτή ακριβώς η νέα προοπτική, αποτέλεσε, και συνεχίζει να αποτελεί, ένα από τα κύρια ζητούμενα στο έργο του Tillmans.

To 1988, αφού απέκτησε την πρώτη του φωτογραφική μηχανή, άρχισε να ασχολείται πιο ενεργά με την φωτογραφία. Απαθανάτιζε στιγμές από την μουσική σκηνή στα clubs των 90s, νεκρές φύσεις, πορτραίτα, τους φίλους του, τα ταξίδια του, το αγόρι του, την καθημερινότητά του. Τον συγκινεί ιδιαίτερα ο συνδυασμός του τυχαίου και του στημένου, που υφίσταται εκ προοιμίου σε κάθε φωτογραφική λήψη. Σύντομα, ασχολήθεικε και με τις φωτογραφίσεις μόδας, με τα περιοδικά μόδας να τον συναρπάζουν σαν μέσα διάδοσης εικόνων, καθώς ασκούνε μεγάλη επιρροή στον θεατή, απευθύνονται σε μεγάλο αριθμό ατόμων και μπορεί κάποιος να τα βρει παντού, σε αντίθεση με τις φωτογραφίες που εκτίθενται στα στενά πλαίσια μιας γκαλερί ή ενός μουσείου. Οι φωτογραφίες μόδας του Tillmans, ξεφεύγουν απ΄τις συνηθισμένες, είναι πρωτότυπες, ανορθόδοξες και προκλητικές, δεν αποτυπώνουν την πραγματικότητα, και περνούν μηνύματα υπερ τις ισότητας των φύλων, μηνύματα που ο ίδιος ο Tillmans σαν ομοφυλόφυλος και υπέρμαχος του gay κινήματος, αφήνει να διαφανούν σε διάφορες εκφάνσεις του έργου του. Δυστυχώς όμως, όπως συμβαίνει συχνά όταν η τέχνη μπαίνει στα νερά της βιομηχανίας, και επειδή η μόδα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους διαφημιστές, ο Tillmans δεν κατάφερε να συνεχίσει τις «ιδιαίτερες» φωτογραφίσεις του.

Ακόμη ένα μεγάλο κομμάτι του έργου του, κατέχουν τα φωτογραφικά πορτραίτα. Του αρέσει να φωτογραφίζει ανθρώπους τολμηρούς, που δεν νιώθουν αμηχανία για το σώμα τους. Μέσα απ' το φωτογραφικό πορτραίτο του Tillmans, ξεδιπλώνεται η αλήθεια πρωτίστως του δημιουργού και δευτερευόντως του μοντέλου, αφού μια φωτογραφία μπορεί να παραπλανήσει ως προς αυτό που προβάλλει, αλλά όχι ως προς τις προθέσεις αυτού που την τράβηξε. Όπως λέει και ο ίδιος «Αγαπώ τους ανθρώπους και το να φωτογραφίζω ανθρώπους, είναι κάτι που δεν θα βαρεθώ ποτέ. Είναι πολύ ντροπιαστικό να πλησιάσεις κάποιον λέγοντας ότι θέλεις να τον αποτυπώσεις, αλλά χωρίς αυτό το ρίσκο, τίποτα δεν μπορεί να συμβεί, άρα πρέπει να κάνω τον εαυτό μου ευάλωτο».

Ο Tillmans ασχολείται επίσης με την μεταμορφωτική δύναμη της φωτογραφίας, σε μια άλλη φάση της καλλιτεχνικής του δημιουργίας, με μεγάλο σημειολογικό ενδιαφέρον, . Σε αυτή την φάση αποτυπώνει στιγμές της καθημερινότητας, με στόχο την ανακάλυψη των συνειρμών και την ενεργοποίηση των αισθήσεων που αυτές προκαλούν. Βλέποντας μια φωτογραφία για παράδειγμα μιας πισίνας σε πολύ κοντινή λήψη, νιώθουμε σαν να μυρίζουμε το χλώριο, ή βλέποντας την μακρινή λήψη ενός αεροπλάνου στον ουρανό (The Concorde series), νιώθουμε σαν ν' ακούμε τον εκκωφαντικό ήχο των κινητήρων του, παρόλο που τίποτα από τα δυο δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα. Οι εικόνες παράγουν λέξεις, οι λέξεις συναισθήματα. Η εικαστική τέχνη όμως δεν εκπορεύεται από την γλώσσα. Η γλώσσα μοιάζει να παράγει ιδέες, που η τέχνη έρχεται να ανατρέψει. Σ΄αυτές τις σειρές φωτογραφιών, ο Tillmans, επηρεάζεται από το έργο του μεγάλου σύγχρονου φιλοσόφου Ludwig Wittgenstein.

H πιο ενδιαφέρουσα αισθητικά φάση της καλλιτεχνικής πορείας του Tillmans, είναι δίχως αμφιβολία αυτή της μη παραστατικής, ανεικονικής, αφηρημένης φωτογραφίας που παράγεται με μηχανικά μέσα σε φωτοευαίσθητο χαρτί. Σ' αυτές τις φωτογραφίες ο Tillmans δημιουργεί νέους κόσμους που θυμίζουν καρέ μακροφωτογραφίας, μικροοργανισμούς κάτω από το μικροσκόπιο, ή συμπαντικά τοπία, αφήνοντας την φαντασία του θεατή να ταξιδεύει. Ο ίδιος βρίσκει εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι κάθε εικόνα, ακόμη και η πιο αφηρημένη, έχει την δυνατότητα να σε συγκινήσει, είτε πρόκειται για ένα μονοχρωματικό πίνακα του Morris Louis είτε για μια φωτογραφία δημοσιευμένη σε μια εφημερίδα.

Ο Wolfgang Tillmans αποτελεί έναν απ΄τους σημαντικότερος σήμερα εικαστικούς και φωτογράφους. Είναι από τους λίγους, μαζί με τη Nan Goldin και τον Αndreas Gursky, σύγχρονους δημιουργούς, που χρησιμοποιήσαν το μέσο της φωτογραφίας για να παράγουν υψηλή τέχνη. Αυτό που τον κάνει τόσο σημαντικό, εκτός φυσικά από την σπουδαιότητα του έργου του, είναι η γενναιότητά του. Η γενναιότητά του να κάνει πράξη την αγάπη του για την τέχνη. Αφού όπως έχει πει και ο ίδιος: “Only the brave ones show what they love”.