Χειμώνας, της Melanie Wallace
Θολά παράθυρα: Σημείωμα για το μυθιστόρημα «Χειμώνας» της Melanie Wallace σε μετάφραση Γιώργου Ίκαρου Μπαμπασάκη με επιμέλεια εξωφύλλου της Μαρίας Τσουμαίχου. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.
Μια σύντομη αναζήτηση στις διαθέσιμες, διαδικτυακές βάσεις λογοτεχνικού περιεχομένου, θα αποκαλύψει δίχως αμφιβολία μερικά από τα μυστικά. Μερικά από εκείνα τα λεπτά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν το λογοτεχνικό ύφος ενός δημιουργού, που μαρτυρούν την θέση του απέναντι στα πράγματα, στον ρυθμό της ζωής, τις εποχές και τους ανθρώπους που προχωρούν δίχως την παραμικρή έννοια για την βιογραφία τους, γράφοντας σελίδα σελίδα την δική τους, προσωπική μαρτυρία. Αυτή η τελευταία γράφεται μοναχή της και αρκεί σε αυτούς τους δημιουργούς μια ματιά για να εκμαιεύσουν από όλα αυτά τα ετερόκλητα στοιχεία ένα ξεκάθαρο απόσταγμα της ζωής ικανό να τροφοδοτήσει ένα ξεχωριστό μυθιστόρημα.
Το όνομα εκείνου του λογοτέχνη που με τόση ευαισθησία αντιγράφει τις πιο παράξενες πλευρές της ζωής θα μπορούσε να είναι το οποιοδήποτε. Μα για όσο κρατά ετούτο το σημείωμα, η Melanie Wallace θα σταθεί το κεντρικό πρόσωπο σε αυτήν την παρουσίαση που άλλο σκοπό δεν έχει παρά να υπενθυμίσει στο αναγνωστικό κοινό το ξεχωριστό μυθιστόρημα «Χειμώνας» από τις εκδόσεις Πόλις στην εξαιρετική, ρέουσα μετάφραση του Γιώργου Ίκαρου Μπαμπασάκη. Joyce, Henry James, Bukowski, Wallace, μερικοί από τους Αμερικάνους λογοτέχνες, έργα των οποίων ανέλαβε να μεταφράσει ο γεννημένος το 1960, ποιητής και συγγραφέας. Κείμενά του δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς σε σημαντικά, λογοτεχνικά έντυπα όπως η Οδός Πανός , η Λέξη αλλά και σε εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας όπως η Ελευθεροτυπία με την θρυλική της Βιβλιοθήκη. Ο Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης αναλαμβάνει να μεταφράσει το δεύτερο κατά σειρά μυθιστόρημα της Melanie Wallace.
«Τοπίο χαμένο στο χιόνι και την ομίχλη. Το μοναχικό, νεαρό κορίτσι περιπλανιέται με τον σκύλο της και συναντά ένα αγόρι με τρομακτικό βλέμμα δεμένο σε ένα δέντρο. Το λύνει δίχως να υποψιάζεται ότι έτσι απελευθερώνει μια καταστροφική δύναμη. Βρισκόμαστε στην Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του ‘ 70», σημειώνει το οπισθόφυλλο του βιβλίου που προτείνουν οι εκδόσεις Πόλις, «σε ένα χωριό στα βόρεια της Ανατολικής Ακτής, ρημαγμένο από τη φτώχεια, την αγριότητα των στοιχείων της φύσης και τον άνεμο της ιστορίας». Την συνέχεια αναλαμβάνει να γράψει μια ατμόσφαιρα αποσύνθεσης και διάλυσης για την Αμερική των αναρίθμητων ταχυτήτων που μέχρι τις μέρες μας πότε επαληθεύει το εγχώριο όνειρό της και άλλοτε διαψεύδει κάθε υπόνοια ευτυχίας.
Οι άνθρωποι στο μυθιστόρημα της Wallace μοιάζουν με τους φαντάρους ενός στρατού που σκόρπισε για πάντα μετά την συντριβή του. Τροχόσπιτα και αυτοσχέδιοι καταυλισμοί, τροχόσπιτα και διαλυμένες ζωές διαμορφώνουν την πλοκή στον «Χειμώνα» των εκδόσεων Πόλις. Ανάμεσά σε εκείνα τα παλιοσίδερα και τα ρημαγμένα τοπία η νεαρή Jamie, πολεμάει να κατανοήσει τον θάνατο της μητέρας της. Περπατάει σε εκείνο τον χαλασμένο κόσμο και αρκεί μια πράξη ανθρωπιάς, απελευθερώνοντας το αγόρι που ανακαλύπτει δεμένο στον κορμό ενός δέντρου, για να θέσει σε κίνηση το λογοτεχνικό σύμπαν. Εκείνο το αγόρι δεν είναι τίποτε λιγότερο από μια δύναμη ωμότητας και βιαιότητας που ξεχύνεται στον κόσμο για να σπείρει την καταστροφή. Ανάμεσα σε όλα εκείνα τα ναυάγια, τα παγωμένα από τον επίμονο, αμερικανικό χειμώνα, το αγόρι μοιάζει με μια συντριπτική δύναμη, ικανή να ανατρέψει την επίφαση της τάξης που διέπει τούτο τον κόσμο. Καμωμένη από ποίηση η ατμόσφαιρα του μυθιστορήματος ασκεί στον αναγνώστη μια έλξη που σπάνια συναντάται ακόμη και στα καλύτερα βιβλία των ημερών. Γραφική, σπαρμένη εικόνες και ενστικτώδης και γεμάτη από την γοητεία της πιο θλιβερής ζωής η ιστορία, σαν μια εποχή αφήνει μυρωδιές και συναισθήματα να κατακλύσουν τον αναγνώστη.
«Η αφήγηση, κάποιες φορές, φωτίζεται από ομορφιά που κόβει την ανάσα», γράφει η Le Figaro ενώ το έγκριτο Le Magazine Litteraire επισημαίνει πως «αυτό το γεμάτο ένταση μυθιστόρημα σας συναρπάζει με μια δύναμη αντάξια των μεγάλων μυθιστοριογράφων». Παρόμοιες, εγκωμιαστικές κριτικές συνθέτουν τις εντυπώσεις που αφήνει το βιβλίο από τις εκδόσεις Πόλις, με το επιμελημένο εξώφυλλο διά χειρός Μαρίας Τσουμαχίδου. Τα παγωμένα παράθυρα, ντυμένα από υγρασία και παγωνιά, δεν αφήνουν τίποτε να φανεί από όλη εκείνη την ζωή που χάνει και κερδίζει τον εαυτό της, που παλεύει να επιβιώσει μες στον κίνδυνο κρατώντας το αμερικάνικο ίσο σε τούτη την ξεχωριστή ιστορία. Όλα θυμίζουν την Αμερική της παρακμής.
Ένα στεφάνι που είχε γίνει πια σχεδόν σκόνη, ένα ζευγάρι παιδικά παπούτσια καμωμένα από μπρούντζο, το απολυτήριο του γυμνασίου, λαιμοδέτες, σκοροφαγωμένα κοστούμια, μπάλες ναφθαλίνης, κυανά φιαλίδια ελιξίριου, μια φωτογραφική μηχανή Brownie.
Άνθρωποι καταχωνιασμένοι σε σπίτια καρφωμένα για χρόνια σε σταυροδρόμια και έρημους δρόμους, πράξεις σκληρές που δεν θα μπορούσε ποτέ να συγχωρέσει η ζωή και ένα αγόρι μπολιασμένο με μια αιμάτινη καρδιά, ικανό για τον χειρότερο εφιάλτη, τις χειρότερες πράξεις που θα μπορούσε να βάλει με το νου του ένας άνθρωπος. Η Wallace αφήνει να φανούν μερικές άγριες στιγμές, όταν το παιδί του δέντρου σέρνει τον νεκρό αδελφό του ως τα παραγκόσπιτα του λιμανιού και όταν ακόμη κόβει βαθιά το χέρι του με το καπάκι της κονσέρβας και όταν τριγυρίζει εκεί έξω, αλυχτώντας από μια άγνωστη, σκοτεινή δύναμη. Είναι η Αμερική, παράξενη και αχαρακτήριστη, ικανή για το καλό μα και για το χειρότερο. Εκείνος ο μικρός αθώος που σέρνεται από κεφάλαιο σε κεφάλαιο, δεμένος με λουριά θα μπορούσε να είναι μια αποδεκατισμένη πολιτεία, μες στην παγωνιά του αμερικάνικου φθινοπώρου θα μπορούσε να αποτελέσει μια εκδοχή, σαν μαρτυρία για την ανθρωπιά μας που λιγοστεύει. Δεν υπάρχει όνειρο για την Τζέιμι, μήτε για το παιδί με την άρρωστη ψυχή, δεν υπάρχει τίποτε το αμερικάνικο έξω από αυτόν τον παγωμένο κόσμο που συντρίβεται ίδιος ζαχαρένιος και τρεμάμενος, σαν το φως μες στο καλύβι του ψαρά σε μια λίμνη παγωμένη. Ο κόσμος της Wallace θυμίζει σύμπλεγμα νησιωτικό και η Τζέιμι κάθε τόσο να βρίσκει τον εαυτό της, καταδικασμένο σε αιώνια μοναξιά. Άνθρωποι νεκροί και οι εποχές που περνούν και έρχονται ξανά, κουβαλώντας μια ολόκληρη μυσταγωγία μεταμορφώσεων. Θα χρειαστούν είκοσι τρία κεφάλαια και η επιμέλεια του μεταφραστή για να λάμψει η ποίηση της Wallace, αυτή που κάνει την ιστορία πότε να φαντάζει εξόχως ποιητική και άλλοτε μας κάνει να αποστρέφουμε το βλέμμα μας. Θα χρειαστούν είκοσι τρία κεφάλαια προτού η παγωνιά παραχωρήσει την θέση της στην ζωή που καίγεται, στην σκηνογραφία ενός κόσμου που δεν ψεύδεται αλλά υπακούει στην βαθιά συνείδηση, στην ατμόσφαιρα αυτού του απομονωμένου, αμερικάνικου κόσμου που έπλασε η Melanie Wallace και συνεχίζει να ζει μες στην ηθική της ιδιαιτερότητα.
Ο Milton γράφει πως για τις εφήμερες ψυχές ο δαίμονας που τις μαστιγώνει δεν συνιστά δική τους επιλογή. Είναι το άσχημο πνεύμα που μας διαλέγει, είναι εκείνο που μας κάνει να παραδινόμαστε στα ένστικτά μας τα πιο ερεβώδη. Η Jamie δεν έχει κανέναν για να παλέψει την μοναξιά της. Μονάχα τις καταιγίδες και την αγκαλιά του τετράποδου φίλου της πλάι στην πυροστιά ενός εγκαταλειμμένου σπιτιού. Εμείς, οι αναγνώστες αυτού του αρρωστημένου, αμερικανικού κόσμου, κοιτάζουμε μέσα από τα θολά τζαμωτά ενός σαθρού παραθυριού, μόνο και μόνο για να αντικρίσουμε από το εξώφυλλο τους όρους αυτού του ξεχωριστού μυθιστορήματος που αναδεικνύουν οι εκδόσεις Πόλις.
Στο βάθος η Αμερική ενός μικρού αγοριού που εισέρχεται στο καθαρτήριο και δεν μετανιώνει. Και παγωμένη τραβά προς την σιωπή της.
Χειμώνας, της Melanie Wallace
Μετάφραση: Γιώργος Ίκαρος ΜπαμπασάκηςΕκδόσεις Πόλιςσελ. 280
