Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο, της Shirley Jackson
Δεν υπάρχει ούτε εκείνος ο ατόφιος τρόμος που συναντάμε σε πιο σύγχρονους συγγραφείς, όπως π.χ. στον Stephen King. Ωστόσο, το σκοτάδι που διαχέεται σε όλο το μυθιστόρημα (ή μήπως η αίσθηση του σκότους που είναι εξίσου υποβλητική;) και μια υποβόσκουσα ένταση σαν οιωνός μιας αόριστης απειλής που πλησιάζει δεν αφήνουν τον αναγνώστη να ησυχάσει ούτε στιγμή, προτρέποντάς τον να συνεχίσει την ανάγνωση χωρίς ανάσα.
Σε αυτά προσθέστε τους πρωταγωνιστές της ιστορίας: η αφηγήτρια και το πιο κεντρικό πρόσωπο είναι η Μέρικατ Μπλάκγουντ, μια 18χρονη αυτοδίδακτη μάγισσα, που με τα αυτοσχέδια ξόρκια της προσπαθεί να προστατεύσει την εύθραυστη πραγματικότητά της. Είναι η μόνη από την οικογένεια του μεγάλου σπιτιού που πηγαίνει στο κοντινό χωριό για προμήθειες και βιβλία από τη βιβλιοθήκη, αψηφώντας τη χλευαστική και συχνά εχθρική στάση των κατοίκων, με το μίσος όμως μέσα της συχνά να βράζει. Έπειτα, είναι η ήπιων τόνων αγοραφοβική αδερφή της, η Κόνστανς, την οποία όλοι θεωρούν φόνισσα (παρόλο που η δικαιοσύνη την αθώωσε), που περιορίζεται στη φροντίδα του σπιτιού και των ενοίκων του. Είναι επίσης και ο γηραιός θείος Τζούλιαν, που ξέφυγε από τον θάνατο αλλά καθηλώθηκε σε αναπηρική καρέκλα και έχει εμμονή με το να αναλογίζεται το παρελθόν, να αναπλάθει και να καταγράφει διαρκώς τις λεπτομέρειες του ατυχούς συμβάντος που στοίχισε τη ζωή στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Τέλος, έρχεται να προστεθεί ο ξάδερφος Τσαρλς, που θα λειτουργήσει καταλυτικά, ώστε να ανατραπούν οι ισορροπίες και να έρθουν στο φως κρυμμένα μυστικά.
Αρκούν όλα αυτά για να θεωρηθεί ένα μυθιστόρημα γοτθική λογοτεχνία; Αν και η απάντηση είναι προφανής, νομίζω πως ο αναγνώστης δεν νιώθει ούτε στιγμή να τον απασχολεί αυτό το θεωρητικής φύσης ερώτημα. Και αυτό διότι η πλοκή συναρπάζει τόσο άμεσα, συγκινεί τόσο βαθιά και σε τυλίγει τόσο σφιχτά, με έναν τρόπο ύπουλο και αθόρυβο όπως μια ομίχλη που σταδιακά πυκνώνει, έτσι που πραγματικά δεν έχει νόημα να αναρωτιέσαι. Επιπλέον, οι ήρωες σε κερδίζουν τόσο που στο τέλος συμπάσχεις και συμπονάς ακόμα και τον παράλογο, τον τρελό και τον δολοφόνο.
Η Αμερικανίδα Shirley Jackson (1916-1965), ελάχιστα γνωστή στη χώρα μας αλλά δημοφιλής στη δική της ακόμα κι όταν ήταν εν ζωή, κυρίως λόγω των διηγημάτων που δημοσίευε στο περιοδικό The New Yorker, επηρέασε με το έργο της σπουδαίους συγγραφείς, όπως ο Neil Gaiman, o Stephen King και η Gillian Flynn. Κεντρική θέση στο έργο της έχει το μοτίβο του Κακού στην καθημερινή ζωή και πώς οι άνθρωποι που μας περιτριγυρίζουν καθημερινά μπορούν να καταφύγουν στη σκληρότητα και τη βία, λόγω προκατάληψης και φόβου για το διαφορετικό, για αυτό που δεν ακολουθεί τη νόρμα ή τους κοινωνικούς κανόνες. Ο διπλανός μας, ο γείτονας, ο φίλος, ακόμα κι εμείς οι ίδιοι είμαστε ικανοί να διαπράξουμε διάφορες ασχήμιες κι ίσως να φτάσουμε και σε εγκληματικές συμπεριφορές για να υποστηρίξουμε αυτό που γνωρίζουμε ως «σωστό» και «φυσιολογικό», και αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς η ανθρώπινη φύση είναι πολύ πιο τρομακτική από όσο θέλουμε να παραδεχτούμε.
Το «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» είναι το τελευταίο μυθιστόρημα που έγραψε η Jackson, καθώς τρία χρόνια μετά την έκδοσή του θα πεθάνει νεότατη στην ηλικία των 48 ετών. Μελετητές του έργου της το θεωρούν κορυφαία στιγμή στη δημιουργική της πορεία και «βλέπουν» στις δυο κεντρικές ηρωίδες του κομμάτια από την ίδια την συγγραφέα: η ατίθαση και ανεξάρτητη Μέρικατ, στοιχείο γνήσιας γυναικείας δύναμης, αντιπροσωπεύει τη δημιουργική και δυναμική πλευρά της, ενώ η χαμηλών τόνων Κόνστανς το κομμάτι της Jackson που ήταν υποταγμένο στη μοίρα και τον κοινωνικό της ρόλο (η συγγραφέας είχε έναν όχι και τόσο πιστό σύζυγο, που είχε στην οικογένειά τους το πάνω χέρι τόσο οικονομικά όσο και από κάθε άλλη άποψη). Όπως η Κόνστανς έτσι και η Jackson υπήρξε, προς το τέλος της ζωής της, και η ίδια αγοραφοβική.
Κατά τη διάρκεια της ζωής της, αρνιόταν συστηματικά να δίνει συνεντεύξεις, να εξηγεί ή να προωθεί τη δουλειά της με οποιονδήποτε τρόπο. Πίστευε πως, με την πάροδο των χρόνων, τα βιβλία της θα «μιλούσαν» πιο καθαρά. Και, αν κρίνουμε από το ενδιαφέρον που αναζωπυρώθηκε τα τελευταία χρόνια για τη δουλειά της, είχε δίκιο.
*Η πρώτη κινηματογραφική εκδοχή του βιβλίου αναμένεται μέσα στο 2017, με σκηνοθέτιδα τη Stacey Passon, γνωστή για τη σκηνοθεσία της αμερικανικής τηλεοπτικής σειράς ″Transparent″.
Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο, της Shirley Jackson
Μετάφραση: Βάσια Τζανακάρη
Εκδόσεις Μεταίχμιο
σελ. 245
Photo Sources
- www.metaixmio.gr
- www.goodreds.com
- chicagocritic.com
- cindyburchman.com
- www.biography.com
- horrorfeminista.com
- www.peabodylibrary.org
